Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.03.1925, Blaðsíða 48

238 Tímarit íslenskra samvinnufélaga.
hugar að óbreyttir verkamenn gætu nokkurntíma orðið
kjósendur og því síður þingmenn. En á fyrrihluta 19. ald-
ar hófst hin mikla bylting í bresku stjórnmálalífi, sem
haldið hefir áfram alt til vorra daga.
1 þjóðlífi Englendinga varð stórfeld breyting um
þessar mundir. Landbúnaður hafði fi’á aldaöðli verið aðal-
atvinnuvegur þjóðarinnar, en á síðari hluta 18. aldar
hófst stóriðnaður í verksmiðjum. Mikilvægar uppgötv-
anir svo sem spunavélin, vefstóllinn og síðar gufuvélin,
eimskip og járnbrautir studdu að því. þjóðin átti fjölda
af framtakssömum og duglegum mönnum, sem voru fús-
.r til þess að ganga nýjar brautir.
Aðall og stórbændur höfðu hingað til verið þunga-
miðjan í stjórnmálalífi Englendinga, og það má segja
þeim til hróss, að þeir höfðu yfirleitt beitt valdi sínu vel.
Að minsta kosti miklu betur, en stéttarbræður þeirra á
meginlandinu. Hinn enski aðall hefir reynst miklu lífseig-
ari og þróttmeiri en aðall annara þjóða: Kemur það til af
því, meðal annars, að hann hefir aldrei einangrað sig sem
heild. Hertogar og jarlar hafa getað átt konur af lágum
stigum, og aðallinn hefir alltaf, við og við, fengið holla
viðbót og endurnýjun. Hann hefir heldur ekki haft skatt-
frelsi og önnur forréttindi, sem aðall Frakklands og flestra
annara ríkja hafði. Helstu réttindi hins enska aðals síðan
á Miðöldum voru, að fyrirmenn ættanna áttu sæti í efri
deild þingsins. Réttindin voni pólitísk og lávarðarnir ól-
ust upp í stjómmálum. Aðallinn hafði mikil áhrif á sveita-
stjórnina. Hin fornu engilsaxnesku embætti, Skírisgréif-
inn, Jarlinn (síðar Lordlieutenant) og Friðdómarinn, hafa
allt til síðasta mannsaldurs, verið að mestu leyti í hönd-
um aðals og stórbænda. þingmenska og langflest lægri
embætti voru ólaunuð.
Mestur hluti af jarðeignum landsins var líka í hönd-
um tiltölulega fárra ætta, og það má segja, að auðæfin,
fornar erfikenningar og trú alþýðu á gildi og rétt aðals-
ins, hafi verið grundvöllurinn undir valdi hans, miklu
fremur, en lagaleg réttindi.