Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.03.1925, Blaðsíða 89

Tímarit íslenskra samvinnufélag'a. 279
ekki annan leikvöll en götuna. Fæði þeirra er hvorki holt
né fjölbreytt. Skemtanir hafa þeir nokkrar, en ekki af því
tægi, sem í raun og veru þroskar sál eða líkama, kvik-
myndir, dansskemtanir og mjög fábreytt félagslíf.
Svo framarlega sem lífskjörin hafa nokkur áhrif á
þróun þjóðanna, þá er þessi lýsing á kjörum fátæka fólks-
ins í kauptúnunum ekki gleðilegur fyrirboði um framtíð
íslensku þjóðarinnar. Hnignun málsins og þjóðlegrar
menningar í kauptúnunum sýnir hvert stefnir.
Að mínum dómi þarf hér bráðra aðgerða, og verk-
efnin eru tvö:
1. Að flytja þungamiðju hins ísleska þjóðlífs í sveit-
ina aftur.
2. Að gera margháttaðar ráðstafanir til að bæta því
fólki, sem alið er upp í kauptúnunum, upp missi sveitar-
innar, svo að þjóðleg og holl menning geti líka dafnað þar.
í þetta sinn mun eg meir snúa mér að fyrra verkefn-
inu, en þó lítillega snerta hið síðara. Á öðrum stað hefi
eg reynt að beitast fyrir ýmsum þeim umbótum, sem eiga
að geta bætt lífskjör bæjamanna. Tel eg í því skyni til-
raunir að lækka húsaleiguna í kauptúnunum, þjóðleikhús-
ið, sundhöllina, kröfuna um að láta rannsaka og undirbúa
víðboð til að bjarga sjómönnum, þegar fái-viðri steðja að,
hugmyndina um að láta sjávargróðann kosta ekkjur og
börn druknaðra sjómanna. Eg tek þessi dæmi til að sýna,
að þótt eg vilji vinna að því að flytja þungamiðju þjóð-
lífsins í sveitina, þá vakir ekki fyrir mér, eins og sumum
miður víðsýnum sveitamönnum, að lífskjörin í sjóþorpun-
um þurfi að verða svo ömurleg, að þaðan sé enga samkepni
að óttast. Eg vil að þjóðfélagið geri sitt ýtrasta til að gera
lífskjör þeirra, sem í bæjunum búa, þannig, að þeir og
þeirra afkvæmi, sem þar vilja búa, geti lifað þar góðu og
heilsusamlegu lífi. En eg vil að meginhluti íslendinga búi
í sveit. Til þess þarf að breyta lífskjörunum þar með
ýmsu móti, svo að breytingin gerist sjálfkrafa að ósk
hinnar uppvaxandi kynslóðar sjálfrar, og skal nú vikið
að því.