Neisti - 01.06.1968, Blaðsíða 15

sýnt, að án efnahagslegs lýðræðis hlýtur sósialiskt þjóðfélag að kafna
undir nafni.
Samtímis þessari sósialísku túlkun baráttunnar fyrir atvinnulýðræði hef-
ur að sjálfsögðu skotið upp kollinum önnur, sem miðar að andstæðu
marki. Allri nýbreytni 1 baráttuaðferðum verkalýðsstéttarinnar fylgir
yfirleitt eftir tvenns konar pólitísk túlkvrn: annars vegar er reynt að
auðga og treysta á grundvelli þessara nýju baráttuaðferða fyrirætlanir
um breytingu þjóðskipulagsins f heild, hins vegar er reynt að setja hina
faglegu baráttu í" staðinn fyrir þessa heildarbreytingu. Þannig hefur
verið rejmt að sýna fram á, að aukið atvinnulýðræði væri lækning á mein-
semd stéttabaráttunnar, hlutdeild verkamanna f stjórn fyrirtækjanna gæti
komið f stað baráttu þeirra fyrir þjóðfélagslegum völdum. En jafn-
skjótt og verkalýðshreyfingin - við hagstæð skilyrði - á þess kost að
ná einhverjum verulegum áhrifum á stjórn fyrirtækjanna, verður hún
líka að taka ákvörðun um, hvort þessu nýja valdi skuli beitt 1 þágu sömu
efnahagslegra markmiða og áður ríktu, eða hvort hún eigi að nota vald
sitt til að hrinda 1 framkvæmd síhum eigin félagslegum sjónarmiðum.
Fyrri leiðin þýðir f reynd innlimun verkalýðsstéttarinnar f hið borgara-
lega skipulag, " hlutdeild " hennar verður ekki annað en þjónusta við
stéttarandstæðinginn. Seinni lausnin leiðir hins vegar fyrr eða siðar
til þess, að baráttan fyrir atvinnulýðræði rekst á valdakerfi borgara-
stéttarinnar sem þjóðfélagslega heild, og því” verður að fylgja henni
eftir með baráttu á öðrum sviðum en hinu efnahagslega. Vaxandi sam-
runa hinna ýmsu þjóðfélagssviða getur verkalýðshreyfingin ekki svarað
með öðru en sameiningu baráttunnar á öllum sviðum f eina heild. Sé
baráttunni fyrir atvinnuiýðræði ekki fylgt eftir með póiití'skri baráttu,
verður hún eitt af tvennu, fyrirfram dauðadæmd eða duibúningur fyrir
innlimun verkalýðshreyfingarinnar f hið borgaralega þjóðfélag.
Til þess að leggja áherzlu á, að atvinnulýðræði ætti ekki að þýða enda-
lok stéttabaráttunnar, hafa t. d. vinstri sósíalistar f Bretlandi gert
skýran greinarmun á "hlutdeild " verkamanna 1 stjórn fyrirtækjanna
(Workers" participation ) og " eftirlit " verkamanna ( workers'control ).
Þar sem hið fyrrnefnda felur f sér virkjim verkalýðshreyfingarinnar f
þágu kapílalfsks reksturs fyrirtækjanna, þýðir hið síðarnefnda, að
verkamenn reyna að takmarka og skilyrða vald eigendanna f einstökum
atriðum og með ýmsum aðferðum (t.d. beinu ákvörðunarvaldi fagfélag-
anna um nokkur mál, eftirlit með öðrum, rétti til að endurskoða reikn-
inga fyrirtækja, svo að taldar séu nokkrar aðferðir, sem beitt hefur
verið.) Fyrir þessari takmörkun á efnahagslegu valdi borgarastéttar-
innar er hægt að berjast innan ramma hins kapílalfska skipulags, en eigi
að ganga skrefi lengra, til verulegrar valdsviptingar, felur það einnig f
sér útvíkkun baráttunnar, hún verður pólitfsk og vettvangur hennar
þjóðfélagið sem heild.
Af öllum Vestur - Evrópulöndum er það sennilega Vestur - Þýzkaland
þar sem hin faglega verkalýðshreyfing hefur að baki fróðlegasta og
um leið neikvæðasta reynzlu f þessum efnum. Eftir heimsstyrjöldina
síbari, meðan kapftalisminn f Þýzkalandi var enn þá f rústum, tókst
verkalýðsfélögimum að ná meiri áhrifum á rekstur fyrirtækja en áður.
ÍNIEICTÍI
15