Neisti - 15.01.1970, Blaðsíða 1

fyb - h^o
/J-i/'.t^o
NftíT/
f f
A VERKALYDSHREYFINGJN
AÐ BjÓfiA FRAM í VOR ?
i*ii;s
fslenzk verkalýðshreyfing hefur f '.
langan tfma staðið frammi fyrir þvf
vandamáli, að hefðbundin vopn hennar
f lffskjarabaráttunni bfta ekki lengur á
samfylkingu rikisvaldsins og atvinnurek-
endastéttarinnar. Þessi staðreynd er nú
öllum Ijós orðin og kemur m.a. fram f
ályktun sfðasta þings Verkamannasam-
bandsins, sem skilgreindi ávöxt undan-
farinna kjarasamninga sem sjálfvirkt
kauplækkunarkerfi. Reynsla undanfar-
inna ára hefur sýnt, að þegar sameinuð
fylking launþega mætir samfylkingu
atvinnurekenda og rfkisvalds á hösluð-
um velli vinnumálalöggjafarinnar, þá
brestur verkalýðsstéttina afl á við and-
stæðing sinn.
Verkamannasambandið hefur dregið
þá ályktun af þessari staðreynd, að
leysa beri upp hin stóru samflot verka-
lýðsfélaganna, þ. e. fagsamböndin eigi
að berjast hvert um sig á næsta stigi
baráttunnar. Þessi ályktun er greini-
lega rétt svo langt sem hún nær, en
langt nær hún ekki. Þessi stefna getur
auðveldað ríkisvaldi og atvinnurek-
endum að framkvæma þá gömlu stjórn-
list sfna að deila og drottna innan verka-
lýðshreyfingarinnar, magna sundurþykkju
milli einstakra fagsambanda eða lands-
hluta. Með upplausn stóru samflotanna
stofnar verkalýðshreyfingin einingu
sinni f hættu,. en jafnframt heppnast
henni að einhverju leyti að búta niður
breiðfylkingu ríkísvalds og atvinnurek-
enda og torvelda ríkisvaldinu umfangs-
mikil afskipti af kjarasamningum. En
rfkisvaldið heldur engu sfður sjálfu
vopnabúri sfnu óskertu og getur eftir
sem áður beitt refsivendi sfnum, sam-
spili gengisfellingar og verðbólgu, og
stutt við ýmsa hluta atvinnurekenda-
stéttarinnar með millifærslum á kostn-
að almennings. Frumskilyrði þess, að
sú nýja baráttuaðferð, sem Verkamanna-
sambandið hefur gert tillögu um, megi
bera árangur, er þvf að verkalýðshreyf-
ingin beini einnig spjótunum að rfkis—
valdinu sjálfu, jafnframt þvf sem hún
tekst á við atvinnurekendur á vinnu-
markaðinum á þessu ári. Pólitfsk og fag-
leg sókn hreyfingarinnar Þurfa að hald-
ast f hendur og magna hver aðra upp.
FRAMBOD f REYKJAVfK ?
afstöðunni til verðlagsmálafrumvarpsins,
sem er m. a. runníð undan rifjum Gylfa
Þ. Gfslasonar en mætir harðri andspyrnu
hreyfingarinnar í vor. Ný sókn
verkalýðshreyfingarinnar
innan flokksins; Innan Framso'knarflokks, hlýtur að grUndvallast á sam
ins skerpast mótsetningarnar milli laun-
þega og S.f. S. klíkunnar. f röðum
Hannibalista úr verkalýðshreyfingunni
fer óánægja með borgaralega þróun
Samtaka Frjálslyndra og Vinstri Manna
vaxandi. Og Alþýðubandalagið stend-
Miðað við þetta ástand er auðsætt að
verkalýðshreyfingin í leik, ef hún þor
ur sundrað með fremur dapurlegar horfur
um einingu f komandi kosningum
þorir að beita sér á stjórnmálasviðinu.
Eftir að Srarfsstúlknafélagið Sókn hefur
lýst fylgi sfnu við þá hugmynd, að
boðið verði fram á vegum verkalýðs-
félaga f Reykjavfk f komandi borgar-
stjórnarkosningum, má vera ljóst að
slfkt framboð gæti tryggt samstöðu
aðila vinstrihreyfingarinnar og Samtaka
Frjálslyndra. En jafnvel þótt ekki næð-
ist vfðtækari samstaða innan verkalýðs-
hreyfingarinnar f Reykjavík um fram-
boð þá myndu fjölmargir kjósendur
borgaraflokkanna úr hópi launþega geta
stutt slfkan lista til að láta f ljós óanæ
óánægju sfna með stefnu flokkanna.
spili faglegrar og pólitískrar
baráttu hennar. Úr farvegi
kjarabaráttunnar hlýtur stétta-
baráttan aí5 byltast yfir í far-
veg stjórnmálabarátunnar og
leita sér þar útrásar. Þegar
pólitískir möguleikar hennar
eru fullnýttir á hverjum tfma,
hefur hún nýja sókn í kjara-
baráttunni og þannig koll af
kolli samþætt og víxlskipt.
En á grundvelli stjórnmálasigurs er
hægt að leita nýrra og lýðræðislegri
stjórnarforma. Ef Reykjavíkurborg er
stjórnað f nafni verkalýðshreyfingar-
innar og annara fjöldasamtaka alþýðu
manna, er veita kynnu slíkum lista
stuðning sinn, verður hægt að taka upp
baráttu fyrir virkari áhrifum almennings
á borgarstjórnina, en það eitt að kjósa
Hvernig er þá um að litast á stjórn-
málavfgstöðvum verkalýðshreyfingar-
innar? naan Sjálfstæðisflokksins fer ó-
kyrrð vaxandi meðal launþega. Bezta
dæmi þessa er dugnaður Iðju f verk-
fallinu f fyrra og afstaða Iðju til inngöng- °kkar domÍ mikilvægast
unnarfEFTA. f Alþýðuflokknum hafa Og höfuöröksemdin fyrir
fulltrúar launþega og atvinnustjórnmála- ¦_ , :"l>
manna staðið öndverðir f langan tfma, ^V1 að revnt verðl að
þótt enn hafi ekki soðið upp úr. Nýjasta vinna fylgi hugmyndinni
dæmið um þessar andstæður birtist \
um framboð verkalyðs-
ser herra a fjögurra ara fresti
I ljósi slíkra horfa má telja víst, að átök yrðu innan
Alþýðuflokksins og Framsóknarflokksins, um það
hvort þessir flokkar ættu ekki að slá sér
með í samfylkinguna. Launþegaarmar
þessara flokka eiga þar allt að vinna,
1 fyrsta lagi myndi Reykjavíkurborg
vinnast úr höndum íhaldsins; í öðru
lagi myndu launþegaarmarnir styrkjast
innan flokkanna á kostnað atvinnustjórn
málamanna; í þriðja lagi gæti slík
samstaða slegið á frest pólitfsku
uPPgJöri innan verkalýðshreyfing
arinnar ; í fjórða lagi yrði kosn-
ingasigur verkalýðshreyfing-
arinnar í Reykjavík ómetan-
legur aflgjafi og uppörvun
fyrir stórsókn verkalýðs-
hreyfingarinnar f kjara-
baráttunni á árinu 1970-71
Síðasta atriðið er að
MOGULEIKAR
FRAMBOÖS
Sú hugmynd komst á dagskrá sfðast liðið haust , að verkalýðsfélög-
n ættu að standa að sameiginlegu framboði f borgarstjórnarkosn-
;ngunum f Reykjavík fvor. Hugmynd þessi hefur fengið sæmilegan
íljómgrunn, þótt ekki verði sagt, að um óblandna hrifningu hafi
7erið að ræða. Flestum er ljóst, hversu þýðingarmikið væri að hrffa
teykjavík úr höndum braskaravaldsins f landinu. Reykjavík hefur
Irerið höfuðstoð þessa braskaravalds um langt skeið. Takmarkið
væri, að Reykjavík yrði stjórnað með tilliti til hagsmuna almenn-
ings og verkalýðs, en ekki fþágu fégróðamanna eins og nú er.
Margir efast hins vegar réttilega um að sigur núverandi verkalýðs-
leiðtoga f borgarstjórnarkosningum muni endilega leiða til þess,
að áhrif braskara valdsins f borginni minnkuðu. Traust verkalýðsfor-
ystunnar fer þverrandi meðal iaunþega, og þess vegna er ekki nóg
að vfsa málinu einfaldlega á verkalýðsforingjana eins og sumir hafa
viljað, heldur þarf að skapa raunverulega fjöldahreyfingu innan
verkalýðsfélaganna og annarra samtaka almennings um málið og
marka skýra stefnu.
STEFNUSKRA SLfKRAR HREYFINGAR VERDUR AÐ VERA SAM-
EIGN HENNAR ALLRAR OG VAXA UPP ÚR LIFANDI UMRÆÐUM A
HVERIUM VINNUSTAÐ. Það er mikilvægast á þessu stigi að sem
vfðast fari fram umræður um stefnu og starfsaðferðir slíkrar fjölda-
hreyfingar.
Augljóst mál er, að stjórn Reykjavíkur eru takmörk sett af ríkis-
valdinu f landinu, hún hefur ekki alfrjálsar hendur f umsvifum sfn-
um. Hér skulu þó nefnd nokkur dæmi um aðgerðir, sem við teljum,
að verkalýðssinnuð borgarstjórn eigi að framkvæma:
1. Afslátt ber að gefa á útsvörum, þannig að
verkafólk sem hefur lægri tekjur en telja má mögu-,
legt að framfleyta fjölskyldu með, losni algerlega
við greiðslu útsvara. rstaðinn yrðu útsvör fyrir-
tækja og stórgróðamanna hækkuö.
2. Borgarstjórnin nýti réttindi síh til að leggja
aðstöðugjöld á fyrirtæki. Með fullnýtingu þessara
réttinda væri hægt að innheimta um 100 milljónir
krona, sem létt væri þannig af herðum almennings.
3. Stefnt sé að þvf, að útgerð, iðnaður og verzl-
un komist f vaxandi mæli f hendur bæjarfélagsins,
en hamlað gegn þvf að braskarar fleyti rjómann of-
an af slfkum atvinnurekstri.
Almenn
hreins-
un fari
fram
ffcitíU
inga-
og
emb)
ættisi
xmanna
kerfi
borgarinnar
Eins og kunnugt er
hefur Reykjavfkurborg verið einn
helzti hlekkurinn fvaldakerfi Sjálf-
stæðisflokksins um langt skeið. Borg-
aryfirvöld hafa úthlutað bitlingum,
lððum o. s. frv. f samræmi viS það,
en jafnframt tekið tillit til valda-
hlutfallanna milli flokkanna, sem
allir hafa notið góðs af.
Ef listi verkalýðsfélaganna
myndi sigra f Reykjavfk gætu
launþegar fylgt kröfum sfnum
eftir með þvfað krefjast þess
að haldnir yrðu almennir
fundir borgarbúa, þar sem
mikilvægustu mál væru
lögð fyrir til opinnar
umræðu og gagnrýni og
lýðræðislegri af -
greiðslu, en tfðk-
ast hefur.
4.