Neisti - 15.01.1970, Blaðsíða 8

VeRKALÝOSHREYFÍNGUNNÍ BOÐÍN NÝ HUGMyNDAFR/tfiÍ:
Motendur
FYRIRT

*WÍP***SL
^wfflMK;
r Djóðviljanum 4. janúar er
prentuð ræða Gunnars Guttorm|
sonar, hagræðingarráðunauts
Alþýðusambands fslands, en
ræða þessi var flutt á fundi StjórnS
unarfélags fslands f desember og
fjallar um atvinnulýðræðí. Þessi ræða stendur nú^
sem ekki óverðugra framlag til sósfaldemókratfs-
eringar fslenzkrar verkalýðshreyfingar en grein
Þrastar ólafssonar fsama blaði 10. sept. s. 1. og
grein Ragnars Arnalds f Nýrri Útsýn 17. nóvemb-
er.
«>að er öllum bessum greinum sammerkt, að
hofundar revna að eera huctakið atvinnulvðræði
>».ð uppistöðu f nvrri huemvndafræði og hugsióna-
fcgri stefnu fslenzkar verkalvðshrevfingar. bað
skaðar þvf ekki að fjalla f stuttu máli um upp-
runa og tilurð þessa fræga hugtaks: atvinnulýð-
ræði.
Fræðikenning marxismans gerði ráð fyrir þvf
að þróun þjóðfélagsins frá kapitalisma til sós-
falisma gæti ekki orðið nema fyrir tilstilli Bylt-
ingar, þar sem verkalýðsstéttin tæki völdin f
sfnar hendur og haslaði sér völl sem ríkjandi
stétt. Gegn þessari kenningu tefldi endurskoð-
unarstefnan fram hugmyndinni um hægfara og
friðsamlega myndbreytingu kapitalisma f sós-
falisma.
Hugmyndaleg þróun endurskoðunarstefnunn-
ar hefst með skrifum Edward Bernstein 1900-
1901, en segja má að hún nái fullum þroska á
þingi Þýzka Sósfaldemókrataflokksins f Kiel
1927. Á þessu þingi færði Rudolf Hilferding
kenninguna um efnahags- og atvinnulýðræði f
fræðilegan búning.
Með atvinnulýðræðiskenningunni var ráðist
að hornsteini byltingarhugmyndar marxismans.
Marx hafði rökstutt það, að við valdatöku sfna
hlyti verkalýðsstéttin að endurskapa ríkisvald-
ið og hið borgaralega félag f samræmi við
stéttarhagsmuni sfna, taka völdin f sfnar hend-
ur á öllum mögulegum sviðum samfélagsins;
siálfstiórn framleiðenda. þ. e. óskoruð yfirráð
verkamanna sjálfra yfir atvinnutækjunum á
hverjum stað, yrði einn mikilvægasti horn-
steinn byltingarlýðræðis umbreytingartfma-
bilsins. Lenfn tók þessar hugmyndir upp f Ríki
og Bylting 1917 og útfærði þær, hlutbundna
staðfestingu fékk kenningin f vfgorði rússnesku
byltingarinnar: Öll völd f hendur ráðanna.
Með atvinnulýðræðiskenningunni var þannig
eitt af mikilvægustu lykilmarkmiðum verkalýðs-
byltingarinnar, sjálfsstjórn framleiðenda, innlim-
að f "þróunarkenningu" sósfaldemókratismans,
en fáir urðu til andsvara kenningum Hilferdings.
Valdataka verkalýðsins hafði einangrast f Rúss-
landi 1917 við erfiðustu skilyrði, gagnbylting-
in var f uppsiglingu f Evrópu. Skrifstofuveldi
og flokkseinræði var orðið fast f sessi og f þann
mund að afmynda alla hugmyndafræði hinnar
byltingarsinnuðu alþjóðahreyfingar, sem enn
hafði ekki áttað sig á þýðingu einangrunar
byltingarinnar f iðnfrumstæðu ríki. Atvinnulýð-
ræðiskenningin festist þvf auðveldlega f sessi
innan hægra arms verkalýðshreyfingarinnar.
Alþýðubandalagið hefur nú þegar skilgreint
sig sem flokk, "er starfar á grundvelli lýðræð-
is og þingræðis", þ. e vottað ríkjandi stjórn-
skipulagi fyrirvaralausa hollustu sfna. Þar
með er stikað hálfa leið yfir til sósfaldemó-
kratismans, Þegar hugmvndafræði atvinnu-
lvðræðisins festist f sessi innan Alþýðubanda-
lagsins er sköpunarverkið fullkomnað.
En hver er orsök þess að Alþýðubandalagið
er hér að feta slóð sósfaldemókrata? E.t.v.
má enn ganga f smiðju þýzka sós'ialdemó-
krataflokksins til að leita svara.
Enda Jrótt ekki verði sagt að hugmynda-
leg þróun endurskoðunarstefnunnar
hefjist fyrr en með skrifum
Bernsteins árið 1900,
þá var
Bernstein „■— .
\
að
fullaægja
innri þörf flokksins
fyrir nýja fræðikenningu,
en slík þörf hafði lengi látið
til sfn finna. Samt þrjóskaðist þýzki
sósfaldemókrataflokkurinn enn f mörg ár
við að gera endurskoðunarstefnu Bernsteins að
opinberri fræðikenningu sinni.
Við upphaf fyrri heimsstyrjaldar hafði þýzki sósfaldem^
krataflokkurinn yfir 1.086.000 meðlimi, 4.250.000 kjósend-
ur (rúmlega 34% greiddra atkvæða) og 110 þingmenn á Ríkis^
þinginu. Sósfalfskt inntak flokksins var þx5 ekki lengur f
neinu samræmi við skipulagslegan styrk hans. Nýr hags-
munahópur þingmanna, verkalýðsforingja, embættis-
manna o.s. frv. hafði myndast innan flokksins. Þessi
hópur lifði ekki lengur fvrir verkalýðshreyfinguna
heldur á henni. Eins og allir stjórnsýslumenn voru
þessir menn stoltir af umsýslan sinni og hverjum
smávinningi sem ávannst eftir fyrirfram mörkuðum,
og vanabundnum leiðum starfs þeirra. En skipu-
lagning hreyfingarinnar var orðin þeim tilgangur
f sjálfu sér f stað þess að vera lyftistöng til
frekari aðgerða, markmið og leiðir höfðu
skipt um sæti. Þessum hagsmunahóp virt-
ist sérhvert frumkvæði fjöldans við-
sjárvert, slíkt gæti brotið ramma
laganna og stofnað lögmæti
flokksins f hættu og vakið efa-
semdir um friðsamlega stefm
hreyfingarinnar. Samt sem
áður urðu stjórnsýslumenn-
irnir að láta það við-
gangast að rætt væri
um væntanlegt af-
nám kapitalismans
og verkalýðsbylt-
ingu. Ennþá var
slíkt tal nauð- .
synlegt til að fj
virkja nýja
hópa úr verka-
lýðsstéttinni til
flokksstarfa. En
þetta varð æ
meira vandamál,
sérhvert stórverk-
fall stillti forystu- •:
broddunum upp fyrir
vandamálum, sem
þeir fundu sig ekki vaxna.
Uppgjöf flokksins gagnvart
skyldum sfnum þegar fyrri
heimsstyrjöldin brauzt út, gerði
spennuna milli opinberrar hug- ^
myndafræði og raunvirks starfs að
lokum óbærilega og fleygði flokknum
f fang endurskoðunarstefnunnar.
Ekki fer á milli mála að margt þess
hér sem hér er sagt mætti heimfæra upp
á Alþýðubandalagið, jafnvel hliðstæðar
sögulegar kringumstæður. Vinstrihreyf-
ingin á fslandi er f kreppu, hún má
horfa aðgerðalaus á hið langþráða upp-
sagnarár Natosáttmálans hverfa tfðinda-
laust f aldanna skaut, Iffskjara-
skerðingu festast
sessi,

i
V»* ev-VAjé ríkí mitt