Neisti - 26.11.1978, Page 2

Neisti 12. tbl. 1978 bls. 2
38. þing Alþýðuflokksins
„Þing hins stóra kosningasigurs"
Þingfagnaður krata (Ljósm. Alþbl.)
Flokksþing stóru flokkanna á fs-
landi eru yfirleitt tiltölulega marklaus-
ar samkomur miðað við allt umstangið
í kringum þau. Það er eins og áróðurs-
meistarar Alþ.fl. hafí viljað túlka þetta
innihaldsleysi flokksþinga þegar þeir
settu fram kjörorð þingsins: „Frá
fortíð til framtíðar".
Fréttir dagblaða af þinginu benda til
þess að nokkur átök hafi átt sér stað.
Þótt margt sé óljóst varðandi flokka-
drættina innan Alþ.fl, þá virðist
augljóst að átökin hafa staðið um þær
kjaraskerðingar sem fram undan eru,
ríkisstjórnarþátttökuna og skipulag
flokksins. A þinginu sagði fram-
kvæmdastjóri flokksins af sér störfum,
m.a. með tilvísun til skorts á lýðræði
innan flokksins að undanförnu.
Samþykktir þingsins bera ekki
merki um þessi átök. í þeim samþykkt-
um sem Alþ.bl. hefur birt er hvergi
gerð grein fyrir séráliti einhverra eða
gagntillögum. Rödd þeirra minni-
hlutahópa sem voru á þessu þingi
„lýðræðislegra jafnaðarmanna" hefur
kafnað í útþynntum ályktunum þings-
ins, sem framkvæmdastjóri og þing-
flokkurinn geta túlkað að eigin vild.
Kjaraskerðingarstefnan
Flokksþing Alþ.fl. var haldið dag-
ana 10.-12. nóv., þegar umræðan um
vísitöluhækkun launa 1. des. var að
komast í hámæli. Engu að síður er öll
umfjöllun um kjaramálin mjög al-
menn. í „Ályktun um verðbólgumál"
er sagt að „þjóðin verður að horfast í
augu við þá staðreynd að ekki er von á
umtalsverðum árangri án verulegra
fórna og sjálfsafneitunar". í sömu
ályktun kemur einnig fram að „Alþ.fl.
vill nýtt vísitölukerfi sem taki mið af
þjóðarhag og tryggi raunveruleg (!)
lífskjör sem best og varanlegast."
Þrátt fyrir almennt orðalag er
augljóst að markmiðið er beinar
kjaraskerðingar, eins og þær tillögur
sýna Ijóslega sem Alþ.fl. hefur nú borið
fram. Það ber vott um ástand lýðræðis-
ins innan þessa flokks „lýðræðislegra
jafnaðarmanna" að þessar tillögur
voru ekki ræddar á þinginu. I frétta-
flutningi Alþ.bl. af þinginu er ekki
heldur hægt að sjá nein merki um þá
andstöðu, gegn kjaraskerðingar - og
vísitöluskerðingaráformum forystu-
manna Alþ.fl, sem fram kom t.d. á
ráðstefnu Álþ.fl. um vísitöluna.
Samfylking verkalýðs-
flokkanna
í ályktun frá þinginu sem ber heitið
,, Að kosningum loknum" er fjallað um
samstarf Abl. og Alþ.fl. og ríkisstjórn-
ina. Þar segir að „38. þing Alþ.fl. er
þeirrar skoðunar, að í kosningunum á
s.l. vori hafi launastéttirnar sýnt svo
ekki verður um villst, að þær kröfðust
þess að stjórnmálaflokkar þeir, sem
kenna sig við verkalýðshreyfinguna,
slíðruðu sverð ágreinings og tækju
höndum saman um stjórn landsins
með nánu samstarfi við verkalýðs-
hreyfinguna. Þess vegna fagnar þingið
að Alþ. fl. og Abl. náði samkomulagi
um samvinnu oggerðu samstarfssamn-
ing við Framsóknarfl. um stjórn lands-
ins“. Þingið hefur aftur á móti ekki séð
að þessi krafa launastéttanna byggðist
á því að verkalýðsflokkarnir tryggðu í
ríkisstjórn, þá kjarasamninga sem um
var samið í fyrra. í ályktunum þingsins
kemur heldur ekkert fram um þann
ágreining sem er í dag milli Alþ.fl. og
Abl. Um þessi mál er aftur á móti
fjallað lítillega í setningarræðu Bene-
dikts Gröndal og kemur þar fram, sem
reyndar var vitað áður, að innan
ríkisstjórnarinnar standa Alþ.fl. og
Framsóknarfl. mjög nálægt hvor
öðrum varðandi kjaraskerðingar, en
Abl. er tregara til. Þrátt fyrir
yfirlýsingu þingsins er það stefna
forystu Alþ.fl. í dag að leggjast á sveif
með borgaraflokkunum um beinar
kjaraskerðingar, þvert ofan í niður-
stöður kosninganna í vor.
íslensk verkalýðshreyfing hefurekk-
ert að gera með munnlegar yfirlýs-
ingar um nauðsyn þess að verkalýðs-
flokkarnir standi saman. Hún þarf
samfylkingu þessara flokka um ákveð-
in markmið sem tryggja kjör launa-
fólks. í þeim efnum hefur forysta
Alþ.fl. brugðist hrapallega.
Tillagan um hermálið
Innan SUJ hefur löngum verið and-
staða gegn veru hersins og aðild ís-
lands að Nato. Þótt móðurflokkurinn
þjóni dyggilega þessum fulltrúum
heimsvaldastefnunnar (jafnvel svo að
hann lætur Framsóknarfl. eftir forystu
og lykilaðstöðu í ríkisstjórn sem
verkalýðshreyfingin kom á fót, til þess
að hindra að Abl. fengi forystu í ríkis-
stjórninni) hefur SUJ baráttu gegn
herstöðvunum og Nato á stefnuskrá
sinni. Á þingi Alþ.fl. fluttu ungir jafn-
aðarmenn tillögu um að herinn færi og
ísland segði sig úr Nató. Þessi tillaga
var felld með miklum mun. Engu að
síður fólst i henni ákveðin andstaða
gegn þjónkun forystu Alþ.fl. við
íslenska borgarastétt og heimsvalda-
hagsmuni hennar. Þannig var þessi
tillaga það jákvæðasta sem skeði á
þessu „þingi hins stóra kosningasig-
urs“, þar sem stigin voru nokkur skref
frá baráttu fortíðarinnar gegn kaup-
ráninu og til framtíðar árása á kjör
launafólks.
Á.D.
Fjárlagafrumvarpið fyrir 1978
Niðurskurður félagslegra fram-
kvæmda og hækkun tekjuskatts
Á hverju hausti á sér stað hin árvissa
umræða um fjárlagafrumvarp næsta
árs. Alls kyns tölur eru settar fram og
notaðar til að rökstyðja hinar margvis-
legustu fullyrðingar. Fyrir þann sem
ekki hefur kynnt sér þessi mál, virðist
oft sem ráðherrar og þingmenn geti
rökstutt næstum hvaða fullyrðingar
sem er, með tölum úr fjárlagafrum-
varpinu, en fjármálaráðherra stendur
fast á því, að tekjuafgangur frumvarps-
ins sé um 8 milljarðar o.s.frv.
Þótt einhver ætlaði sér að kynna sér
fjárlagafrumvarpið nánar og færi
niður í Alþingi þar sem hægt er að fá
þennan doðrant ókeypis, þá tekur ekki
betra við. Frágangur frumvarpsins er
þannig, að það tekur óratíma að átta
sig á því hvað skiptir máli.
Skattvísitalan
í frumvarpinu er gert ráð fyrir því að
skattvísitalan hækki um 43%. Þessi
vísitala ákveður hvernig persónuaf-
slátturinn og aðrar tölur sem ákveða
tekjuskattinn hækka. Þessi hækkun
skattvísitölunnar er miðuð við hækkun
framfærsluvísitölunnar, eins og gert
var í frumvarpinu í fyrra. Þar áður var
venjan að hækka skattvísitöluna um
sömu prósentu og laun hefðu hækkað
frá því árið áður. Ástæðanfyrirþessari
breytingu er, að laun hafa hækkað
meir en verðlag undanfarin tvö ár. Það
er t.d. gert ráð fyrir því að tekjur ein-
staklinga hafi hækkað um 50%, eða
nokkru meir en framfærsluvísitalan.
Með því að velja hækkun framfærslu-
vísitölunnar sem viðmiðun hækkart.d.
persónuafsláttur hjóna upp í 442 á
næsta ári, í stað 463 þús., og40% skatt-
þrepið (hátekjuþrepið!) byrjar við 3,7
milíj. kr. á skattskyldar tekjur hjá
hjónum í stað 3,9 kr.
Með því að miða skattvísitöluna við
framfærsluvísitöluna, en ekki hækkun
launa, er áætlað að tekjuskattur ein-
staklinga hækki um 3 milljarða. Þessi
skattahækkun leggst hlutfallslega
þyngst á lág laun og miðlungslaun.
Til samanburðar er hægt að nefna að
með hátekjuskattinum, sem varákveð-
inn í lögunum frá í september og gilda á
næsta ári, er áætlað að ríkissjóður fái
1140 milljónir í tekjur, eða rétt um
þriðjung þess sem skattar hækka vegna
lægri skattvísitölu.
Tekjuskattur fyrirtækja á að hækka
um 59%, en tekjuskattur einstaklinga á
að hækka um 80%.
Það er þannig ljóst að með þessu
fjárlagafrumvarpi er ekki stefnt að
auknu réttlæti varðandi álagningu
tekjuskatts. Veigamestu breytingarnar
í þeim efnum þarf að gera á skattalög-
unum. Fjárlagafrumvarpið er fyrst og
fremst vitnisburður um aðgerðarleysi
ríkisstjórnarinnar í þeim efnum. Beinir
skattar eru hér aðeins um 8-10% af
þjóðarframleiðslunni á sama tíma og
beinir skattar eru um 25% af þjóðar-
framleiðslunni í Svíþjóð og Dan-
mörku.
Með hækkun skatta af háum tekjum
og atvinnurekstri væri hægt að afnema
tekjuskatt og útsvar af almennum
launatekjum og vel það. Þessu væri
hægt að ná fram með jafn einfaldri
aðgerð og afnámi vaxtafrádráttar
vegna neikvæðra vaxta.
Það er einnig ljóst af þessu að það er
launafólk, en ekki hátekjumenn og
atvinnurekendur, sem eiga að greiða
kostnaðinn vegna niðurgreiðslanna á
næsta ári. Meginhluta 11 milljarða
aukningu niðurgreiðsla áaðfjármagna
með almennri hækkun beinna skatta
og niðurskurði á öðrum liðum, einkum
framkvæmdaframlögum.
Einstakir liðir
Megineinkenni fjárlagafrumvarps-
ins er niðurskurður opinberra fram-
kvæmda og aukning niðurgreiðslna. f
frumvarpinu er gert ráð fyrir því, að
útgjöld ríkissjóðs hækki um 43% frá
fjárlögum ársins 1978. Þar af hækka
framkvæmdaframlög um 30%. Það er
áætlað að þessi ákvörðun þýði minnk-
un um 16% að raungildi. í athuga-
semdum með frumvarpinu er tekið
fram að þessi liður sé ekki endanlega
afgreiddur, og hann geti hækkað
þannig, að minnkun hans að raungildi
verði aðeins 12%. Af einstaka liðum,
sem heyra undir þennan hluta frum-
varpsins, má nefna að framlög til
skólabygginga hækka um 21% og til
sjúkrahúsbygginga um 9%. Þessir liðir
munu samkvæmt þessu lækka að
raungildi um 20% og 30%, eða mun
meir en heildin. Aðrir mikilvægir liðir,
sem varða félagslega þjónustu, eru
Byggingarsjóður ríkisins, sem fær 28%
hækkun, og Byggingarsjóður verka-
manna, sem fær 1% lækkun í krónum!
(Hver var að tala um stórátak í hús-
næðismálum?) Framlög til stofnkostn-
aðar dagheimila lækkar einnig að
raungildi, en þessi liður hækkar um
28% í krónum. Á sama tíma fær
Fiskveiðisjóður hækkun um 59% og
Aflatryggingarsjóður 75%.
Meginbreytingarnar á rekstrarút-
gjöldum frumvarpsins miðað við fjár-
lög þessa árs eru stórfelld aukning
niðurgreiðsla, sem hækka um 164% og
aukning útflutningsuppbóta um 80%.
Þessir liðir nema samtals 23,4 millj-
örðum, eða 12% af öllum útgjöldum.
Að öðru leyti virðist meginstefnan
varðandi rekstrarútgjöld frumvarps-
ins vera svipuð og stefna núgildandi
fjárlaga. Margir liðir hafa verið skorn-
ir við nögl (t.d. framlög til fatlaðra og
vangefinna) en aðrir eru nokkru ríf-
legri. Stefna Alþ.fl. í dómsmálum,
undir forystu Framsóknarfl., kemur í
ljós í mikilli hækkun til dómstóla og
lögreglu. Hæstiréttur fær t.d. 100%
hækkun og Lögreglustjórinn í Reykja-
vík fær 60% hækkun og fær hann þá
rúmlega 2 milljarða á næsta ári, eða
álíka mikið og fer til afborgana og
vaxta vegna Kröflu. Þjóðkirkjan á að
kosta tæpan milljarð, eða helming á
við Kröflu. Sendiráð fslands í Brússel
og fastanefnd íslands hjá Nato fær 106
milljónir, sem er 80% aukning frá fjár-
lögum ársins 1978. Þannig mætti lengi
telja. f athugasemdum með frum-
varpinu kemur fram að reyna á að
lækka launakostnað á ríkisspítölum
með því að minnka yfirvinnu, og í
grunnskólum með því að skerða reglu-
gerðarheimildir um hámarksfjölda
kennslustunda á nemenda á viku. Á
þennan hátt hyggst ríkissjóður spara
sér 420 milljónir á næsta ári.
Ágreiningur um
frumvarpið
Þegar á fjárlagafrumvarpið er litið í
heild, er óhætt að fullyrða að jafnvel í
samanburði við fjárlög íhaldsstjórn-
arinnar fyrir árið 1978, þá stefnir þetta
frumvarp í átt að niðurskurði á út-
gjöldum til mikilvægra félagslegra
umbótamála. Samtímis er skattbyrð-
inni dreift af engu minna óréttlæti en
undanfarin ár.
Það er hægt að benda í fljótu bragði
á útgjöld til fjárfestingalánasjóðs, at-
vinnurekenda, dómsmála og lögreglu,
kirkna og útflutningsuppbóta, sem
nema milljörðum króna og skera má
niður. Samtímis skortir verulega á
útgjöld til félagslegra umbóta.
Bæði Alþ.fl. og Abl. hafa gagnrýnt
það frumvarp sem fyrir liggur, en út frá
mismunandi sjónarhól. Alþ.fl. leggur
mesta áherslu á lækkun beinna skatta
og lækkun útgjalda til landbúnaðar-
mála, en virðist vera reiðubúinn til að
samþykkja enn frekari niðurskurð
útgjalda til félagslegra atriða. Svo virð-
ist einnig sem Alþ.fl. hai'i lítinn áhuga á
hækkun beinna skatta á háar tekjur og
fyrirtæki. Abl. hefur aftur á móti lagt
áherslu á aukin útgjöld til félagslegra
umbótamála, en gagnrýni þeirra á
hækkun skattvísitölunnar miðað við
framfærsluvísitölu hefur horfið.
Það er margt óljóst enn varðandi
afdrif þessa frumvarps, einkum vegna
þess, að nú kappkosta verkalýðsflokk-
arnir að selja verkafólki baráttumál sín
fyrir vísitöluhækkunina I. des. Útkom-
an úr þessum undarlegu viðskiptum er
enn óljós þegar þetta er skrifað. Þessi
skrípaleikur sýnir að verkalýðshreyf-
ingin hefur allar ástæður til að
vantreysta þeirri ríkisstjórn, sem nú
situr, og setja fram sjálfstæðar kröfur
um tilfærslu á ríkisútgjöldum ogaukið
réttlæti í skattamálum.
Ásgeir Daníelsson.
-------------------------------————------
Vísitalan og niðurgreiðslur
Frh. af bls. 8
Nú eru þeir opinberu starfsmenn,
sem launaðir eru af ríkissjóði, aðeins
lítill hluti alls launafólks. Út frá mjög
lauslegri athugun, má gera ráð fyrir því
að laun þessara ríkisstarfsmanna séu
ekki hærrien 20%aflaunumallslauna-
fólks, sem fær laun greidd miðað við
vísitölu. Laun þessa fólks er því a.m.k.
250-300 milljarðar. Hvert prósent af
þeirri upphæð er 2500-3000 milljónir
eða 50%hærri en niðurgreiðslurnar. Út
frá þessum tölum má ætla að fyrir hver
3%, sem vísitalanerlækkuð meðniður-
greiðslum þurfi launafólk að bera
minnst 1% án bóta!
Það er skoðun okkar,að þessi niður-
staða sé frekar of lág heldur en hitt. (í
útreikningum hér fyrir ofan höfum við
t.d. ekki tekið tillit til þess að niður-
greiðslurnar koma fleirum til góða en
þeim sem fá borgað eftir vísitölu). Það
er því augljóst að um þó nokkra skerð-
ingu á vísitölunni er að ræða með
niðurgreiðslunum.
Það er einnig hægt að benda á að ef
1700 milljónir væru 1% af launum
allra, sem fá borgað miðað við vísitölu,
þá væru laun þessa fólks 170milljarðar
í dag, eða tæplega 30% af þjóðarfram-
leiðslu ársins á núverandi verðlagi.
Tekjumisréttið í íslenska þjóðféiaginu
er mikið - en ekki svo mikið!
Ásgeir Daníelsson.