Neisti - 23.09.1979, Blaðsíða 3
9. tbl. bls. 3
Verkfall Grafíska
Sveinafélagsins
Þann 13. september s.l. lauk 11 daga vakta- og auka-
vinnuverkfalli Grafíska Sveinafélagsins (GSF) og 4 daga
verkbanni Vinnuveitendasambands fslands (VSÍ).
Þó aðalega hafí verið deilt um kaup og kjör, notaði
Vinnuveitendasamband fslands skrúfuna til að koma á
umræðu um takmörkun á samningsfrelsi verkalýðsfélaga
og endurskoðun vinnumálalöggjafarinnar.
ASf reyndi að draga dulu yfir sinn eigin aumingjaskap
og hótaði Grafíska Sveinafélaginu andófí, ef þeir gengju
ekki að samningum hið snarasta.
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis
(„með hrikalega Qárhagsstöðu“) skemmti vinnuveitend-
um og skrattanum, verkafólki til bölvunar og ama.
Aðdragandi deilunnar
Aðdraganda deilunnar má rekja
aftur til sólstöðusamninganna í júní
1977. Þá gerðu ASÍ og Grafíska
Sveinafélagið, sem stendur utan ASÍ,
einhverja bestu kaupgjaldssamninga
eftir stríð, þannig að kaupmáttur launa
hefur ekki verið hærri í rúma þrjá ára-
tugi. Það mun hafa ráðið miklu um
hversu vel tókst til, að atvinnurekendur
voru sundraðir og illa fyrir kallaðir.
Við þurftum þó ekki að bíða eftir
kjaraskerðingunni nema fram ífebrúar
1978, eða þangað til ríkisstjóm Geirs
Hallgrímssonar samþykkti kaupráns-
lögin. Kaupránslög þessi urðu ríkis-
stjórn Geirs að falli og kjörorð stétta-
baráttunnar og kosninganna varð
„Samningana í gildi“. Undir forsæti
kaupránsflokks mynduðu svo Alþýðu-
bandalag og Alþýðuflokkur ríkis-
stjórn, meðal annars til að fylgja eftir
kröfunni um „samningana í gildi".
Kjaraskerðingarlög Geirsstjórnarinnar
voru svo felld úr gildi og fullar vísitölu-
bætur greiddar upp að ákveðnu þaki.
Ekki gat þó ríkisstjórnin stillt sig um að
falsa vísitöluna svolítið og hefja þar
með kjaraskerðingar. 1. des. 1978 var
ríkisstjórnin aftur búin að minnka
kaupmátt launa, með því að skerða
verðbótavísitölu um allt að 6%.
í stað þess að verja kjörin og
skipuleggja verkalýðshreyfinguna fyrir
komandi átök við vinnuveitendur
hefur ASÍ bundið verkalýðshreyfing-
una á höndum og fótum með því að
styðja þennan ríkisstjórnargarm.
Grafíska Sveinafélagið mótmælti
kjaraskerðingunni harðlega á félags-
fundi í desember og samþykkt var að
segja upp samningum. Það var þó ekki
fyrr en í júní, þegar ríkisstjórnin skerti
verðbótavísitöluna um allt að 5% til
viðbótar að Grafíska Sveinafélagið
boðaði uppsögn kjarasamninganna.
Kröfur Grafíska
Sveinafélagsins
ASÍ samdi upp á 3% kauphækkun
fyrir sína félagsmenn, sem átti að
borgast 1. sept. Grafíska Sveinafélagið
hafnaði þessari tillögu alfarið. Þar sem
kaupmáttur launa þeirra hafði að
þeirra eiginn sögn lækkað um allt að
19% frá því í júní 1977, kröfðust þeir að
„samningarnir gengju í gildi“ og skyldi
það sem hafði tapast síðan í sólstöðu-
samningunum greitt á einu ári með
jöfnum greiðslum. Vinnuveitendasam-
band íslands neitaði að verða við
þessari kröfu og bauð aðeins 3% kaup-
hækkun en hótaði að draga þessi 3%til
baka og keyra allt í gerðardóm ef ekki
yrði að þessu gengið. Ef ske kynni að
málið lenti í kjara- eða gerðardómi,
krafðist Grafíska Sveinafélagið að
yfirborganir á taxta félagsins, sem er að
meðaltali 35%, yrðu teknar inn í
launataxtana.
En Grafíska Sveinafélagið vildi
reyna frjálsa samninga og til þess að
fylgja kröfum sínum eftir boðuðu þeir
vinnustöðvun í vakta- og aukavinnu
frá 3. sept. Vinnuveitendasamband
íslands magnaði þá upp þessar
takmörkuðu aðgerðir, með þvíað neita
að ráða vaktavinnufólk í dagvinnu,
sem þeim hefði verið auðvelt að gera.
Allt röfl Vinnuveitendasambandsins
um að þjóðarbúinu væri stefnt í bráðan
voða vegna yfirvofandi skorts á fisk-
umbúðum, var aðeins liður í því að æsa
allan almenning upp á móti grafískum.
Árásir VSÍ
í stað þess að ganga að ítrekuðum
tillögum GSF gerði VSÍ allt til að
magna deiluna. Fyrst með gerðar-
dómshótunum, síðar með allsherjar-
verkbanni frá 11. sept. og að lokum
með samúðarverkbanni, þar sem fleiri
hundruð manns hefðu dregist inn í deil-
una.
Aðferðirnar frá farmannaskrúfunni
leyna sér ekki. Þá var GSF reyndar eina
stéttarfélagið sem svaraði allsherjar
samúðarverkbanni VSÍ með hótun um
vinnustöðvun, til þess að geta slegið
áróðurssneplana, dagblöðin, úr hönd-
um vinnuaflskaupenda.
Þorsteinn Pálsson framkvæmda-
stjóri VSÍ segir í Þjóðviljanum að
„launamálastefna ríkisstjórnarinnar
og VSÍ fari saman“. Það er samt
augljóst á þeim áróðri sem kom úr þeim
herbúðum í þessari deilu að VSI vill
breyta vinnumálalöggjöfinni, og koma
á nýju kjarasamningsformi. Þó svo að
þeir hrópi innihaldslaus slagorð eins og
„báknið burt“ þá er stefna VSÍ og
reyndar stéttarsamvinnupáfanna í ASl
einnig að auka miðstjórnarvald ASÍ og
gera síðan bindandi heildarsamninga
fyrir öll verkalýðsfélög um kaup og
kjör, og ef eitthvað aðildarfélag fer út í
aðgerðir sem eru í trássi við verkalýðs-
aðalinn þá yrði það félag dregið fyrir
Félagsdóm sem er ekkert annað en
handbendi auðvaldsins og vinnur gegn
markmiðum verkalýðsstéttarinnar.
Það bindandi samningsumboð sem
alþýðusamböndin á Norðurlöndum
hafa fyrir sína félagsmenn, hefur ekki
fækkað verkföllum, eða vinnudeilum.
Slíkar aðgerðir eru gerðar í trássi við
forystuna og eru að hennar mati
ólöglegar, þannig að hægt hefur verið
að dæma baráttuglatt verkafólk í tug-
þúsund króna sektir fyrir vasklega
framgöngu í sjálfsögðum mannrétt-
indamálum.
Það er því brýn nauðsyn fyrir allt
verkafólk að standa vörð um frjálsan
samningsrétt hvers stéttarfélags og
berjast harkalega gegn öllum hug-
myndum ASÍ-forystunnar um aukið
miðstjórnarvald og öllum tillögum
Vinnuveitendasambandsins um aukið
vald sáttasemjara eða tilkvaddra
dómsaðila.
Ritskoðun útvarpsins
Eins og öllum er kunnugt þá stöðv-
aðist útgáfa dagblaðanna í þessari
deilu, en hljóð- og sjónvarp miðluðu
hlutlaust viðburðum líðandi stundar.
Það voru því oft einu fréttirnar sem
bárust af þessari deilu sem komu í út-
eða sjónvarpi. Útvarpið þverbraut allar
reglur um hlutleysi, fór rangt með
staðreyndir, las athugasemdalaust upp
tilkynningu frá sambandsstjórn VSÍ í
heild, um leið og það ritskoðaði sam-
þykktir frá félagsfundi GSF, sem
sendar voru útvarpinu.
Hérna birtist ályktun félagsfundar
Grafíska Sveinafélagsins sem haldinn
var þ. 10. sept. og ritskoðuð var af
fréttastjórn útvarpsins:
„f byrjun ágúst átti GSF tvo fundi
með viðsemjendum sínum VSÍ og FÍP.
Viðræðurnar urðu árangurslausar.
Ákvað þvf stjórn og trúnaðarráð að
boða vinnustöðvun á vakta- og auka-
vinnu frá 3. september 1979, en eins og
alþjóð er kunnugt, er það eina
haldbæra leiðin til að knýja á um
viðræður að slík hótun vofí yfir.
Aðgerð þessi var mjög takmörkuð.
Kröfur félagsins voru að ná aftur
þeirri kaupmáttarrýrnun sem orðin var
frá júní 1977 og skyldi hún greidd á
einu ári með jöfnum greiðslum.
VSf brást við þessum aðgerðum af
áður óþekktri hörku með boðun
verkbanns og hótunum um samúðar-
verkbönn. f þeim viðræðum sem átt
hafa sér stað milli deiluaðila, hefur
komið berlega íljós að VSÍ hefur engan
áhuga á frjálsum samningum, en
heldur fast fram Gerðardómshug-
myndum og er reiðubúið að magna svo
deiluna að rfkisvaldið grfpi til laga-
boða. Þetta er vafalftið liður i þeim
áætlunum peningavaldsins í landinu að
knýja á um breytingu á vinnumála-
löggjöfínni f þá átt að leggja niður
verkalýðsfélög og færa launadeilur inn
í dómskerfíð.
GSF var og er reiðubúið að takast á
við þann tvíhöfða þurs, sem er VSf og
andsnúið rfkisvald. Félagið lætur ekki
undan síga og skorar á allan almenn-
ing í landinu að Ijá sanngjarnri og
nauðsynlegri baráttu félagsins lið. Það
má undir engum kringumstæðum fara
svo að samningsréttur og félagsréttur
verði tekinn af GSF né nokkru öðru
stéttarfélagi með bolabrögðum."
Verkamannasambandið
þingar
Þann 12. október n.k. verður haldið
9. þing Verkamannasambands fslands
(VMSf). Þar mun liklega koma í Ijós,
hvort þeirri gjaldþrotastefnu, sem
verkalýðsforystan hefur rekið gagnvart
ríkisstjórninni og atvinnurekendum,
verður framhaldið eða ekki. Þar mun
eflaust koma í Ijós, hvort ríkisstjórnin
fær áframhaldandi grænt Ijós á það, að
framkvæma enn frekari kjaraskerð-
ingar, á þeirri forsendu að þaðséaltént
betra að rfkisstjórnardruslan lafí, því
að það sem f staðin komi verði örugg-
lega ekki betra. Það verður fróðlegt að
fylgjast með því, hvort að þessar drag-
úldnu gömlu lummur eigi ennþá veru-
legann hljómgrunn meðal forystuliðs
VMSÍ.
Vorvindarnir á síðasta
VMSÍ þingi
Það er erfitt að ræða þetta komandi
VMSÍ þing, án þess að renna huganum
aftur til 8. þings VMSÍ í desember
1977. Það þing þótti afskaplega
jákvætt í alla staði. Forystan óvenju
félagslega sinnuð og jákvæð, með alls-
konar ,,plön“ um félagslega uppbygg-
ingu. „Gagnmerkar samþykktir“(!)
voru gerðar varðandi kjaramál þar sem
því var lýst yfir, að öllum tiltækum
ráðum yrði beitt til að verja kaupmátt
Sólstöðusamninganna. Meira að segja
var talað um að beita 1 því skyni hörð-
ustu aðgerðum sem verkalýðshreyfing-
in hefði yfir að ráða.
Samþykkt var og að VMSÍ skyldi
beita sér fyrir kerfisbundinni vinnu-
staðaherferð, til að undirbúa stéttina
fyrir vörn kjaranna, sem ætti að þjóna
því hlutverki að vera einskonar kerfis-
bundin herkvaðning stéttarinnar.
M.ö.o. þá vakti þetta 8. þing VMSÍ
þvílíkar vonir í brjóstum þeirra sem
lengi höfðu vonlitlir verið, að meira að
segja Neisti málgagn FBK. talaði um
„vorvinda" innan VMSÍ og nú væri
bara að fylgja þessu eftir:
En hvílík vonbrigði!
Þetta þing VMSÍ undirstrikaði og
staðfesti eins og svo margar aðrarsam-
komur innan verkalýðshreyfmgarinn-
ar, að stefnumarkandi samþykktir hafa
þar harla lýtið gildi. Ákvarðanatökur,
sem eiga að leiða til starfrænna athafna
eru pappírsgögnin einber. Þetta sýnir
ótvírætt að innan verkalýðshreyfingar-
innar eru lítil tengsl milli orðs og æðis.
öll þau fallegu orð, sem á þessu þingi
voru látin falla um það sem ætti að
gera, höfðu lítið sem ekkert gildi.
Engum af þeim ákvörðunum sem sam-
þykktar höfðu verið var reynt að fylgja
eftir meðan tími var til.
Undanhaldsstefna undir
leiðsögn VMSÍ
Sorgarsöguna sem á eftir fylgdi
þekkja allir. Kaupránslög hægri stjórn-
ar Geirs Hallgrímssonar í febrúar 1978
afhjúpuðu gjaldþrot verkalýðshreyf-
ingarinnar. Áðgerðirnar 1.-2. mars og
það sundurlyndi sem skapaðist meðal
forystuliðs verkalýðshreyfingarinnar 1
kjölfar þeirra var vitnisburður um
þetta. Málamyndaaðgerum VMSÍ s.s.
útflutningsbannið var einungis ætlað
það hlutverk að halda andliti hreyfing-
arinnar. Og hámarki sínu náði svo
vonleysið og stefnuleysi forystunnar
þegar þingræðisglýjan tók algerlega
yfirhöndina fyrir síðustu kosningar,
þar sem allri baráttu og aðgerðum var
slegið á frest undir kjörorðinu:
„Kosningar eru kjarabarátta", sem
m.a. leiddi til þess að núverandi ríkis-
sstjórnarókind komst á legg.
Við höfum nú i rúmt ár séð árangur-
inn af þeirri kjarabaráttu sem fólst í
þingræðisglýjunni og þá stjórnvisku
verður því miður að skrifa að verulegu
leiti á reikning forystu VMSÍ.
Það hafa nefnilega verið forystu-
menn VMSÍ á borð við Gvend Jaka og
Karl Steinar sem reynst hafa ríkis-
stjórninni hvað notadrýgstir, enda vilja
þeir gangast við afkvæminu og eru
stoltir af. Aðrir hefðu örugglega fremur
kosið að það hefði farið í lakið.
Æ, ofan 1 æ, hafa þessir forystumenn
láglaunafólks, reynst dyggustu björg-
unarmenn ríkisstjórnarinnar. Fyrst í
desember ’78 og síðan í mars ’79 og nú
er svo komið, að ríkisstjórninni hefur
tekist að berja 1 gegn kjaraskerðingar-
stefnu, sem íhaldsstjórnin þorði aldrei
að framkvæma, en með dyggri aðstoð
þessara sjálfskipuðu „sólóista", sem
þykjast hafa umboð hreyfingarinnar
allrar til þeirra hluta. Útkoman ídager
sú, að kaupmáttur launa er orðin 15%
lægri en hann var miðað við samning-
ana 1977.
Hvert verður
viðfangsefni þessa
þings VMSÍ?
Þessar staðreyndir þyrftu þingfull-
trúar á 9. þingi VMSÍaðhafaalvarlega
1 huga þegar þeir fara að ræða þessi
mál.
Ef að VMSf ætlar að marka ein-
hverja stefnu, sem á að gagnast verka-
lýðshreyfingunni á næstunni, þáverður
sú stefnumörkun að felast í algerlega
gerbreyttri stefnu og í algeru fráhvarfi
frá þeirri undanhaldsstefnu og sam-
ráðsmakki við ríkisstjórnina sem rekið
hefur verið. Ekki nóg með það: Ef að
VMSÍ vill taka sig alvarlega, þá verður
það að hafna alfarið öllu samkrulli við
atvinnurekendur og borgaralega kaup-
ránsflokka og krefjast þess að verka-
lýðsfiokkarnir segi sig tafarlaust úr
ríkisstjórn sem í bráð og lengd þjónar
engu öðru en hagsmunum atvinnu-
rekenda.
VMSÍ verður að benda á lausnir sem
’ æði pólitískt og félagslega þjóna hags-
munum verkalýðsins og sem véfengja
alfarið eignaryfirráð atvinnurekenda
yfir lífsafkomu verkalýðsstéttarinnar.
Hér er ekki um að ræða stéttasam-
vinnulausnir, heldur stéttabaráttu-
lausnir á grundvelli fjöldabaráttu
verkalýðsstéttarinnar. Til að þetta sé
mögulegt verður að benda á leiðir til
starfrænnar uppbyggingar verkalýðs-
hreyfingarinnar. Að því verkefni ber
hreyfingunni að einhenda sér. Um það
þurfa öll baráttusinnuð öfi að samein-
ast.