Stéttabaráttan - 11.07.1975, Blaðsíða 4

J
STÉTTABAEATTAN 11.7. 6.tbl. 1975
Um málefni iðnnema
BARÁTTU ER ÞORF
Málefnl iðnnema hafa verulega orðið
útundan í skrifum framsækinna manna
í "rauðu pressunni" á íslandi.
Þessum greinarstúfi er ætlað að fylla
þar upp í.
I iðnnemafélögum og blöðum þess fer
sú umræða fram, sem fram fer um
málefni iðnnemanna. Þarhefurt.d.
verið mikið rætt um brýna þörf iðn-
nema á verkfallsrétti.
Iðnnemar eru lægst launaðir af illa
launaðri alþýðu þessa lands og það,
sem meira er, þeir eru nær réttlaus-
ir íkjarabaráttu sinni.
I gildi eru lög um iðnnám, sem lög-
festa arðrán og kúgun á iðnnemum og
til þess ætluð að miklu leyti, að
hindra að við iðnnemar getum beitt
samtakamætti okkar til bættra kjara.
Það fyrsta, sem iðnnemi verður að
vita, áður en út í baráttuna fer,er
að með samvinnu við auðvaldið fær
hann engu áorkað, að í sölum Alþing-
is verður barátta íslensks verkalýðs
ekki háð, eðá til lykta leidd. Okkur
ætti að vera orðið ljóst, að baráttu
okkar verðum við sjálfir að heyja
undir eigin forystu, f stéttar-, eða
iðnnemafélögum og á vinnustöðum, í
návígi við féndur okkar, atvinnurek-
endur.
Mjög algengt er að meistarar not-
færi sér iðnnema, sem ódýrara vinnu-
afl en gengur og gerist. Við erum á
lægra kaupi en aðrir hópar verka-
lýðsins og er það hugsað þannig, að
við skilum ekki jafn miklum afköstum.
og aðrir, heldur fari mikill hluti
vinnunnar f æfingar og þ. u. 1.
Kennslu vanrækja svo allir meistarar
á landinu, en krefjast þess af okkur,
að við skilum af okkur jafn miklum
afköstum og annað verkafólk. Þannig
'er arðránið á iðnnemum stórum
meira en 5 öðru verkafólki. Mikið
er því um að stóriðnrekendur taki
fjöldann allan af iðnnemum og auki
þannig hið ódýra vinnuafl sitt og
gróðahlutfall sitt. Skýr lagaákvæði
eru um að ákveðinn fjöldi faglærðra
manna verði að vera á hvern iðnnenm
Þessi lög eru ekkert aimað en
pappírsplagg í augum atvinnurekenda.
Hið ódýra vinnuafl iðnnema er því ó-
spart notað til mjög fjarskyldra starfa
náminu. Bein afleiðing af þessu er
léleg kennsla, eða þá ef til vill alls
engin.
Allt þetta vita iðnnemar ,en vaninn
hefur myndað skel utan um réttlætis-
tilfinninguna.
Þeim finnst að þessi tími illa launaðra
námsára sé óhjákvæmilegur og nauð-
synlegur hreinsunareldur.
Eina vopn iðnnema gegn misréttinu
og kúguninni er samtakamáttur og
barátta.
Verkfall er það vopn, sem verka-
lýðsstéttin hefur gagnvart féndum
sínum. Verkfallsrétt hafa iðnnemar
ekki, og þó þeir hefðu hann, væri
verkfall iðnnemaeinnigvonlaust.
Atvimiurekendur mundu svelta okkur
f slíku verkfalli á örskömmum tíma.
Verkfall okkar iðnnema getur því
aðeins borið árangur, að við hlið
okkar standi sveinar. Það er til
fordæmi fyrir sliku verkfalli þegar
járniðnnemar fóru í verkfall um
haustið 1932. Sveinar tóku þátt í
því og náðust fram miklar kjarabæt-
ur til handa iðnnemum. Segir frá
þessu verkfalli í Rauða fánanum
(útg. Samband ungra kommúnista)
í desemberheftinu 1932. Það má
skjóta þvf hér inn, að Rauði fáninn
var mjög iðinn við að taka fyrir
málefni iðnnema.
Það hefur verið mér mikið um-
hugsunarefni, hvort rétt sé að iðn-
nemar séu einungis í "iðnnemafélög-
um", en ekki einnig f viðkomandi
stéttarfélagi. Krafa okkar hlyti þá
að vera að við fengjum skilyrðislaus-
an tilverurétt í fagfélögunum með
fullt málfrelsi og atkvæðarétt.
Barátta okkar ein sér er máttlaus,
ef ekki kemur til samstaða frá svein-
um. Beint hlýtur þá að liggja við að
við fáum að starfa með fullum rétti
í stéttarfélögunum. En þá leitar á
hugann mikilvæg spurning. Flest
verkalýðsfélög á Islandi eru orðin
máttlaus tæki fyrir hagsmunabaráttu
verkalýðsins, þar sem ASl hefur með
sínu ógnarvaldi tekið yfir nær allan
samningsrétt félaganna—og öll vitum
við um hörmulega svika-og stétta-
samvinnustefnu ASÍ-forystimnar.
Það er ékki eftirsóknarvert að ganga
inn í þessa svikamillu, en þó megum
við ekki gefast upp þó móti blási um
sinn. Verkefni hvers framsækins
iðnnema hlýtur að vera að gera þessi
félög að baráttutækjum stéttar sinnar.
Iðnnemar, ótal margar eru þær sví-
virðingar, sem þörf er á að leiða
fram I dagsljósið. Þessi gein var
ætluð sem upphaf að umræðu um
iðnnema, stöðu þeirra og kjör.
Öfl hins rotnandi auðvaldsskipulags
sameinast I að arðræna og kúga
okkur undir ok þrældóms og van-
kunn.áttu.
BARATTU ER ÞÖRP.
-/GM, prentnemi.
MOLAR AÐ NORÐAN
"Umræðum lokið."
Samningar VSl-ASl voru samþykktir
á fundi I Verkalýðsfélaginu Einingu
14/6 með 77 atkvæðum gegn 22.
Athyglisvert var, hvað margir voru
á móti, því yfirleitt runnu samning-
arnir I gegnum félögin mótatkvæða-
laust..
Það vakti reiði og furðu margra á
fundinum, að þegar fáeinir höfðu tal-
að, þá stóð Þorsteinn Jónatansson,
ritari félagsins, upp og sagði, að
hér með væri umræðum lokið og
gengið væri til atkvæða. Fjölmargir
voru að búa sig undir að tala.
Þetta er lýðræði kratanna.
Hótuðu...
Jón Asgeirsson upplýsti það á fundi
I BSL, að þegar tilboðið fræga kom
til níumannanefndarinnar, sem olli
því að verkföllum var frestað, þá
hefði það verið lagt fyrir baknefnd-
ina.
Einhver urgur var I baknefndarjnönn-
um út í þetta tilboð, en þá sagði níu-
mannanefndin, að ef þeir ekki sam-
þykktu þetta, á mundu þeir senda
þetta I félögin og pressa það í gegn
þar. Ajjetta hættu baknefndarmenn
ekki af otta við að missa andlit sín
sem foringjar.
Reknir...
Þá má geta þess, þó nokkuð sé um
liðið, að vinstri-andstöðuarmurinn
frá síðustu stjórnarkosningum var
svo að segja rekinn úr félaginu I
heilu lagi.
Hafa þeir Jón Helgason og Þorsteinn
haldið að þar með gætu þeir brallað
í friði, en þar skjátlast þeim. Svik
sín geta þeir aldrei falið, þó þeir
reki menn úr félaginu sem haldið
hafa uppi andstöðu.
-/GM
Barátta vinnandi alþýðu ræður úrslitum
BSL á Akureyri-svar við öfugþróun
Hlutverk Baráttusamtaka launafólks
er skilgreint I stefnuplaggi samtak-
anna: ",.. að sameina og skipuleggja
I samtök andstæðinga stéttasam-
vlnnustefnunnar meðal félagsmanna
stéttarfélaga á Akureyri og aðra
fylgjendur baráttustefnu I verkalýðs-
málum." Hver sá launamaður eða
skólanemi, sem samþykkir stefnu
BSL getur gerst félagi.
Síðustu árin hefur átt sér stað gífur-
leg öfugþróun I íslenskum verkalýðs-
málum og þá ekki hvað síst I Verka-
lýðsfélaginu Einingu á Akureyri.
Stofnun BSL er því ekkert annað en
svar við þeirri óheillavænlegu þróun
íslenskrar verkalýðshreyfingar, en
markmið BSL er að endurreisa
stéttarfélögin sem baráttutæki verka-
fólks á starfssvæði BSL, jafnframt
því að stuðla þá um leið að endur-
reisn verkalýðshreyfingarinnar á
landinu. Til að þetta megi gerast,
verða tvö atriði að koma til sögunnar
Stéttarþroski verkalýðsins þarf að
aukast verulega, þannig að mögulegt
sé að framkvæma baráttustefnu I
reynd og afhjúpa og setja af erindreka
atvinnurekenda I verkalýðshreyfing-
Frá útifundi á vegum BSL
BSL hafa haldlð nokkra opna verka-
lýðsfundi og marga liðsfundi. Þau
hafa gefið út nokkur dreifibréf og
frá og með síðasta bréfi mun það
heita AFRAM. Ikringuml. maf
var starf BSL sérlega öflugt og voru
gefin út nokkur dreifibréf og plakat.
Ein krafa BSL er: Samningana heim
í landshlutana og félögin - opnar
samningaviðræður
ASl semur við atvinnurekendur fyrir
luktum dyrum í Reykjavík og stendur
síðan upp, þegar ljóst er hvert
stefnir og segir við verkafólk:
"Þetta eru ykkar kröfurí " Ekkert
er gert til að gera hinn almenna
félagsmann virkan í kjarabaráttunni
Gegn þessu hefur BSL barist og
styður þvi þá framfaraviðleitni, sem
AN hefur sýnt af sér.
Verkafólk og vinnandi alþýða á Ak-
ureyri.' Hefjið starf í BSL og takið
þátt f skipulagðri baráttu gegn svik-
ulli verkalýðsforystu;
-/GM
Jón Asgeirsson
Starfsvettvangur BSL er í dag tví-
skiptur. 1 fyrsta lagi setja samtökin
sér að knýja sem mesta umræðu inn
í stéttarfélögin og í öðru lagi að
skipuleggja á hlið við félögin fjölda-
baráttu gegn vaxandi kaupráns- og
skattaárásum atvínnurekenda og
ríkisvalds þeirra.
Nokkrir starfshópar eru starfandi í
BSL, sérstaklega fyrir aðgerðir.
Hóparnir skipta með sér verkum,
þannig að t.d. einn tekur fyrir að
komast niður á grundvöll, sem allir
aðiljar geta sæst á, annar um verk-
lega framkvæmd o. s.frv.
Síðustu aðgerðir BSL voru 8. júní,
en þá stóðu þau fyrir útifundi á Ráð-
hústorgi. A fundinum voru þegar
flest var um hundrað manns. Þar
fluttu ávörp: Öskar Garibaldason
frá Siglufirði, Jakobína Sigurðar-
dóttir úr Mývatnssveit og Jón As-
geirsson, form. Alþýðusambands
Norðurlands (AN). Þá voru sungnir
söngvar og lesin ljóð.
Aðstaða AN er mjög erfið þar sem
stærsta og mikilvægasta félagið,
Eining á Akureyri, rauf samstöðuna
ásamt Fram á Sauðárkróki. Báðum
þessum félögum er stjórnað af hægri
krötum með alls kyns bolabrögðum.
AN náði fram ýmsum mikilvægum
málum í samningunum, s.s. fyrir
hafnarverkamenn. Forystumönnum
Einingar og Fram, þeim Jóni Helga-
syni og Jóni Karlssyni, mun eflaust
vefjast tunga um tönn, þegar hafiiar-
verkamenn á Akureyri og Sauðár-
króki krefja þá svara fyrir því, af
hverju þeir séu á lægra kaupi en
stéttarbræður þeirra annars staðar
á Norðurlandi.
AN hafði við þrjá andstæðinga að
glíma í sinni baráttu: ASÍ, VSl og
ríkisvaldið.
Það hefur sýnt sig, að kjör verka-
fólks verða á engan hátt bætt, ef
ekki fylgir hörð barátta þess. Sam-
staða og barátta er ckkar eina vopn,
og ASÍ rauf þessa samstöðu. Övinur
verkaiýðsins lýsir sér því sem þrí-
höfða þurs. Sá baráttuhugur sem
leynist I brjósti íslenskrar alþýðu er
eina vopnið, sem fellt getur þennan
Þurs- -/GM, Akureyri
Hver ógnar lýðræðinu?
Að undanförnu hafa farið fram umræður I málgögnum Sjálfstæðisflokksins
um það að lýðræðinu sem hér rikir sé hætta búin af þeirri efnahagslegu
ringulreið sem nú er. Talsmenn flokksins, t.d. Ragnheiður Helgadóttir í
setningarræðu Norðurlandaráðs, hafa einnig rætt þessa hættu sem blasir
við lýðræðisskipulaginu. En hvert er raunverulegt inntak þessa málflutnings
- og hver er tilgangurinn ?
A sama tfina og krepputeikn efna-
hagslífs auðvaldslandanna hrannast
upp hefst umræða um að lýðræðinu
sé hætta búin af efnahagsglundroðan-
um - I málgögnum íhaldsins hérlend-
is. Við skulum rétt vitna í Morgun-
blaðið til þess að heyra tóninn:
"I sambandi við þá alþjóðlegu efna-
hagskreppu, sem nú virðist vera
skollin á, hafa menn velt því fyrir
sér, hversu lengi lýðræðislegir
stjórnarhættir geti haldist I ringul-
reið óðaverðbðlgunnar. (...)
Reynslan sýnir vissulega, að lýð-
ræðinu er hætta búin, þegar efna-
hagsleg óstjðrn ríkir" (Rvíkurbréf,
6.10. ^4).
Samkvæmt útlistunum Morgunblaðs-
ins stafar lýðræðinu hætta frá
vinstri, þ.e. frá sósíalistum - en
sjálft sig telur Morgunblaðið vera
fremsta talsmann lýðræðisins að von-
um.
En ef málin eru skoðuð í sínu rétta
samhengi kemur í ljós að það bosg-
aralega lýðræði sem hér ríkir er I
dag I hættu frá hægri öflunum sem
vega að því ótt og títt. Það eru ekki
aðeins orð sem geta sannað þetta -
fyrst og fremst eru það aðgerðirnar
sem afhjúpa, að það eru afturhalds-
öflin sem viíja svipta aljjýðuna þeim
lýðréttindum sem hún byr nú við.
1 því sambandi má nefna sem dæmi
hvernig nú á að stöðva allan mál-
flutning I opinberum fjölmiðlum sem
reynst gæti borgarastéttinni skeinu-
hættur. Fyrrverandi útvarpsráð,
AFSKRIFTIR-TÆKI TIL SKATTSVIKA
SKATTFRJÁLSIR AUDMENN
"Qxlum byrðarnar I sameiningu",
segir Geir Hallgrfmsson. Þannig
kemst atvinnurekandinn Geir að orði,
og þá mætti ætla að hann sýndi verð-
ugt fordæmi. En ekki er allt gull
sem glóir. Ef við lítum á skattaskrá
Reykjavíkur kemur í ljós, að fyrir-
tæki hans H. Hallgrfmsson og co
greiðir ekki eyri f tekjuskatt. Það
Það sama má segja um 240 önnur
stórfyrirtæki í Reykjavík. Hálft
þriðja hundrað fyrirtækja, sem höfðu
yfir 10 miljarða króna veltu 1973,
greiða ekki eyri í tekjuskatt 1974.
Slík er frammistaða þeirra stétta-
samvinnupostula, sem undanfarið
hafa stóraukið skattaálögurnar á
verkalýðsstéttina.
Ef áætluð skipting skatta og tolla
á yfirstandandi ári er athuguð, fáum
við út "furðulegar" tölur. Samkvæmt
þeim nemur tekjuskattur einstaklinga
(þ. e. launavinnumanna, því atvinnu-
rekendur greiða fæstir tekjuskatt)
6 miliörðum ; tollar nema 12
miliörðum og söluskattur 18 miliörð-
um. Samtals eru því beinir og óbein-
ír skattar á alþýðuna 36 miljarðar.
En hins vegar er áætlaður tekjuskatt-
ur á ýmiss konar félög og fyrirtæki
aðeins 700 miljðnir* 1. !
Þessar tölur þurfa verkamenn ekki
að undrast, því skattalögin eru ekki
gerð í þeirra þágu, fremur en önnur
lög borgaranna. Geir Hallgrímsson
og hans nótar halda um stjórnvölinn
og þeir samræma lögin sínum efna-
hagsmunum. Lög auðvaldsstéttar-
innar eru kúgunartæki gegn vinnandi
alþýðu. Þessar staðreyndir verða æ
fleirum ljósar, einmitt nú, þegar
ráðstafanir ríkisvaldsins fækka sí-
fellt krónunum í launaumslögum
launafólks.
Og menn skulu ekki ætla, að þetta
skattleysi auðfurstanna sé "lögbrot",
þetta sé viðfangsefni skattalögregl-
unnar. Því fer fjarri, þeir fara ná-
kvæmlega eftir sínum eigin lögum.
Ein helsta leiðin, sem auðmennirnir
nota til að svíkja undan skatti, er
afskriftaleiðin, Ifyrirtækjum er
heimilt að bókfæra 31,5% af stofn-
kostnaði sfnum sem afskriftir á einu
ári. Með aðgerðum Viðreisnarstjórn-
arinnar alræmdu og aðgerðaleysi
"vinstri" stjórnarinnar, var þessi
leið auðvelduð fyrir auðvaldið I land-
inu. Við skulum taka eitt dæmi til
skýringar á þessu: Utgerðarmenn
kvarta.ósj aldan yfir rekstrarörðug-
leikum og tapi og sérstaklega undan-
farið hafa harmakvein þeirra verið
hávær. Hálf lætur þessi grátkór hjá-
róma I eyrum, ef við skyggnumst að-
eins bak við tjöldin og f skattalögin.
Segjum að útgerðarmaður kaupi sér
togara, sem kostar 300 miljónir.
Vegna afskriftanna má hagnaður af
rekstri slíks skips nema 94,5 miljón-
um á ári (31,5% af 300 m.) án þess að
nokkur gróði komi fram í bókhalds-
reikningum, og þar með án þess að
nokkrir skattar séu greiddir.
A 4 árum gerir hinn skattfrjálsi gróði
378 miljónir króna. Þá getur útgerð-
armaðurinn selt. skipið fyrir miklu
hærri upphæð en kaupverðinu nam,
án þess að söluhagnaðurinn komi til
skatts.
Gróðinn er 0 í bókhaldi, en samt get-
ur auðsöfnun útgerðarkapftalistans
•numið um 100 milljónum á ári , að-
eins út á einn togara.
Það er ekki að ófyrirsynju að Einar
ríki sagði hérna á árunum, að ef
menn vildu losna við skatta, þá gerð-
ust þeir útgerðarmenn.'.' MVS
sem starfaði samkvæmt útvarpslög-
um sjálfrar borgarastéttarinnar, var
sett af til að fyrirbyggja að sjónar-
mið sem afhjúpa rotnun auðvaldsins
kæmu frekar fram í útvarpi-
Annað dæmi er sú staðreynd
að ríkisstjórnin hefur svipt verka-
lýðshreyfinguna frjálsum samnings-
rétti með því að beita lögum til að
rifta gerðum samningum. Einnig
má benda á þær fyrirætlanir borgara-
stéttarinnar að takmarka með nýrri
vinnulöggjöf enn frekar réttindi
verkalýðshreyfingarinnar. Minna
má á þær ofsóknir sem Morgunblað-
ið sjálft ástundar gegn þeim sem
hafa aðrar skoðanir en því eru þókn-
anlegar - t.d. hvernig blaðið reðst
gegn kvikmyndinni "Fiskur undir
steini," tæplega er það lýðræðinu til
framdráttar að reyna að útiloka aðr-
ar skoðanir en sfnar eigin. Orð
Guðmundar H. Garðarssonar á Al-
þingi um að ekki megi koma fram
sósíalískur boðskapur í opinberum
fjölmiðlum er einnig árás á skoðana-
frelsi.
Allt þetta sýnir að borgaralega lýð-
ræðið er ekki ætlað fyrir verkalýð-
inn heldur þjónar það aðeins sem
dula yfir alræði borgarastéttarinnar
- og nú þegar framundan eru harðn-
andi stéttaátök koma talsmenn borg-
arastéttarinnar fram með þann boð-
skap að lýðræðinu sé hætta búin í
kreppunni. Þetta er í rauninni hótun
gagnvart verkalýðnum - ef hann hef-
ur sig ekki hægan og lætur arðræna
sig mótþróalaust, lætur reka sig úr
vinnu mótþróalaust, þá verði hann
sviptur þeim lýðréttindum sem hann
býr nú við.
Og svona í lokin má minna á þær
hugrenningar sem hafa birst f
Morgúnblaðinu og Vfsi (Gunnar Guð-
bjartsson og Dagrún Kristj ánsdóttir)
sem f engu eru frábrugðnar hug-
myndum gömlu nasistanna á fjórða
áratugnum - mannanna sem flestir
fundu sér skjól í Sjálfstæðisflokkn-
um eftir að þeirra eigin fley beið
skipbrot.
-/hh