Stéttabaráttan - 29.11.1975, Blaðsíða 4

Baráttan ffyrir
8 stunda vinnudegi
Ein af meginkröfum verkalýðsstéttt-
arinnar í áratugi var krafan um átta
stunda vinnudag. Eftir harðvftuga
baráttu var átta stunda dagvinna lög-
fest, og það var stór sigur á sínum
tíma. En hvað varðar möguleika
verkalýðsstéttina til að framfleyta
sér hefur átta stunda vinnudagur
reynst pappfrsplagg eitt. Dagvinnu-
tekjur verkamanna hafa aldrei nægt
til framfasrslu hans. Þegar kaup-
máttur launa var mestur, f mars
1974, nægðu tekjur af dagvinnu að-
eins fyrir u.þ. b. 65% framfærslu-
kostnaðar, og f dag er þetta hlutfall
komið niður í 50%.
Eins og málum er háttað er það
verkalýðnum lífsnauðsyn að vinna
yfirvinnu. Hver verkamaður og
kona grípa bókstaflega hvert tseki
færi sem gefst til að ná f aukavinnu.
Þetta ástand kmeur hart niður á
verkafólki. - Verkamannavinna er
þreytandi og slftandi og þegar yfir-
vinnan er mikil er fólk rænt öllum
tækifærum til að hvíla sig og dvelja
með fjölskyldu sinni. Þegar bæði
hjónin vinna úti ganga börnin oft
sjálfala og eðlilega skapar slíkt
vandamál. Þetta er ein af ástæðum
þess að berjast verður fyrir að átta
tfma dagvinna nægi fyrir framfærslu.
Verkafólk á rétt á þvf eins og aðrir
að hvfla sig frá vinnu og dvelja með
fjölskyldu sinni. Launaþrælkunin er
glæpur gagnvartbörnum verkafólks.
A krepputfmum eins og í dag, tala
borgaralegir hagfræðingar gjarna um
kaupmátt tímakaups. Það er þeirra
aðferð til að falsa ástandið vegna
þess að minnkandi yfirvinna sést
ekki þegar talað er um kaupmátt
tfmakaups, þvf hún skerðir hann
ekki. Undanfarnir samningar hafa
byggt á því að fyrir hendi væri næg
yfirvinna. Opinberar tölur sýna, að
meðaltal tekna af yfirvinnu er 40%
af heildartekjum verkamanna. Með
því að yfirvinna minnkar eða hverf-
ur eru þvíkjör verkafólks skert um
40% án þess að brotnir séu samning-
ar eða verkafólk geti bætt sér upp
kjaraskerðinguna. Þetta er önnur
ástæða þess að berjast verður fyrir
raunverulegum 8 tíma vinnudegi er
nægi til framfærslu.
Verkafólk ber enga ábyrgð á kreppu
auðvaldsins. Með striti okkar höf-
um við skilað milljónagróða f vasa
auðherranna, og með vinnu okkar
höfum við skapað öll verðmæti þessa
lands. Það er kominn tími til að
vkð rfsum upp og sýnum bröskurun-
um ogbitlingasnötunum f tvo heim-
ana.
-/Dagsbrúnarsella KSML
Björn Jónsson! Úrtölur
þínar þjóna auðvaldinu
séú nu Z„"'a8ltjaram<II<”
' Snum “«er5umeNúmver6uhrS)'
stjírn
nást. ' ef ára"8ur á a6
í viðtali við Alþýðublaðið (18.11.)
viðrar Björn Jðnsson, forseti ASÍ,
skoáðanir sínar á stöðunni íkjara-
málum. Það þarf engum sem gerir
sér grein fyrir eðli ASf-klíkunnar að
koma á óvart skoðanir Björns: "Þeg-
ar verðbólgan er yfir 50% á árs-
grundvelli er útilokað með öllu að
efna til kapphlaups við verðbólgu-
skriðuna." tlt úr viðtalinu skín alls
staðar að það er alls ekki ætlun ASÍ
að reyna að ná aftur þeim kjaraskerð
ingum sem framdar hafa verið. Loð-
ið tal er um að stemma verðl stigu
við verðhækkunum og að berjast
verði fyrir kjarabótum í áföngum.
En gera mennirnlr sér ekki grein
fyrir að þessar "áfangakjarabætur"
eru enn vonlausari en full kjarabót
í verðbólguimi ? Allir undanfarnir
samningar hafa falið í sér örlitla
áfangahækkun miðaða við rautt strik
eða annað. Næsta kjarabót kemur 1.
des. , og verður hvorki meira né
minna en 0,6%. Þvf er ekki þannig
farið að verðhækkanir hafi ekki ver -
ið meiri en svo að kjarabótin verði
þess vegna svona Iftil. Nei, 9
manna nefndin samdi um það f sfð-
ustu samningum að verðhsekkanir á
búvörum skyldu ekki bættar. A máli
ASÍ-manna heitir þetta alls ekki
hækkun á búvörum, heldur hækkun á
launum bænda, sem auðvitað er allt
annar hlutur. Nú, og hvað gerir
Geir góði. Hann auðvitað hækkar
búvörurnar og eykur þar með fæðis-
kostnað verkafólks um 40%.
Annar máti á samningum þeirra
ASÍ-manna er að semja upp á munn-
leg loforð. Guðmundur J. Guð-
mundsson sagði á Dagsbrúnarfundi,
þegar greidd voru atkvæði um samn-
ingana, að "Geir Hallgrímsson væri
einn sá alúðlegasti og besti maður að
tala við sem hann hefði nokkurn tfma
átt viðræður við um kjaramál. Geir
hefði eiginlega lofað þvf að matvæli
skyldu ekkí fylgja verðhækkununum."
En það er greinilegt að Geir leggur
annan skilning í loforð sfn en verka-
lýðsforystan.
En snúum okkur aftur að viðtalinu
við Björn: "Kjaramálin eru óleysan-
leg með hefðbundnum aðferðum - nú
verður að beita aðferðum stjórn-
málalegs eðlis." Vafalaust á Björn
þarna við að það þýði ekkert að ætla
sér að fá launahaadcanir, verkafólk
verði bara að kjósa Alþýðuflokkinn
og fá rfldsstjórn sem er "hliðholl"
verkalýðnum. Ekki skaðar það fyrir
Björn að sennilega fengi hann þá
ráðherrastól og himinhá laun og ým-
is fríðindi. Við erum sammála
Birni um að kjaramálin verða ekki
leyst með hefðbundnum aðferðum
ASf-forystunnar, þ. e. makki og
undanslætti og smanarsamningum.
En það er fullvissa okkar að standi
verkafólk sjálft að samningagerðinni
en vfsi ASÍ-forystunni inn á kjafta-
sali Alþingis þar sem þeir eru best
geymdir, séu kjaramálin mun betur
á veg með að leysast.
Verkamenn. Undansláttur og kjafta-
vaðall Björns Jónssonar og annarra
ómerkilegra pappfra þjónar atvinnu-
rekendum.
Búumst til baráttu - annars verðum
við yfirunnir.
Alyktun
f rá
Arósum
Eftirfarandi ályktun var samþykkt
samhljóða á fundi íslendingafélags-
ins f Arósum sem haldinn var 31.
október s. 1.:
"Fundur Islendingafélagsins í Arós-
um, haldinn 31, október 1975 vitn-
ar til fyrri ályktunar félagsins frá
21. okt. sl. og fordæmir um leið
aðgerðir ríkisstjórnarinnar, sem
lýsa algerri fyrirlitningu á lífshags-
munum námsmanna.
Kröfur námsmanna um full lán mið-
að við mismun tekna og framfærslu-
kostnaðar (100% umframfjárþarfar)
geta einvörðungu talist sanngjarnar
og réttmætar, en þó hefur ríkis-
stjórnin virt þær að vettugi. Langt-
um stærst er þó ósvffni ríkisstjórn-
arinnar f nýframlögðu fjárlaga-
frumvarpi, þar sem 50% skerðingu
námslána er hótað (miðað við 84%
umframfjárþarfar og úrelt mat á
fjárþörf). Bein afleiðing af ofan-
greindu er að námsmenn eru nú þeg-
ar teknir að hrekjast heim frá nami
ásamt fjölskyldum sfnum. Slfk
eyðilegging á viðleitni fólks til
menntunar vitnar um afturhaldsvið-
horf rikisstjðrnar sem við getum á
engan hátt sætt okkur við og munum
berjast gegn af öllu afli.
Fundurinn fagnar þeim stuðningi
sem verkalýðshreyfingin hefur veitt
baráttu námsmanna og skorar á
hana að standa vörð gagnvart r%is-
stjórninni um lífskjör okkar, styrk-
þega almannatrygginga og verka-
fólks, sem náðst hafa með langri og
strangri baráttu og berjast við
hlið okkar gegn öllum kjaraskerð-
ingartilraunum rfkisstjórparinnar.
Við hvetjum launafólk og námsfólk
til að efla sameiginlega baráttu
gegn kjaraskerðingu ríkisstjórnar-
innar, uns kröfum er fullnægt og
rlkisstjórninn knésett."
Viðtal við Njál Gunnarsson verkamann:
„Það er kominn tími til
að spyrna við fótum“
Frá Jjví að við birtum greinina um
Barattusamtök verkafólk í síðasta
tölublaði Stéttabaráttunnar höfum við
fengið fyrirspurnir um samtökin.
Nokkuð hefur borið á þvf að menn
heyrðu kjaftasögur um BSV, sem
greinilega eru samdar með það fyrir
augum að níða samtökin niður. Til
að skýra betur markmið samtakanna
tók Stéttabaráttan eftirfarandi við-
tal við Njál Gunnarsson, einn með-
lima framkvæmdarnefndar BSV.
Njáll er 49 ára gamall Dagsbrúnar-
verkamaður, sem staðið hefur
framarlega í verkalýðsbaráttunni um
árabil.
-Stb.: Hvers vegna voru Baráttu-
samtök verkafólks stofnuð ?
Njáll: Þau voru stofnuð vegna þess
að það var orðin knýjandi nauðsyn
fyrir verkafólk að rísa upp til bar-
áttu fyrir lífsviðurværi sínu. Það
er ekki að heyra á forystumönnum
ASf að þeir séu tilbúnir að fara út í
baráttu fyrir kauphækkunum, heldur
hafa þeir einhverjar aðrar "lagfær-
ingar" í huga. pa.ð ástand að verka-
fólk verður að þræla fast að tvöföld-
um vinnutíma til að hafa f sig og á
er m. a. um að kenna stefnu ASÍ-
forystunnar sem ekkert hefur viljað
leggja í sölurnar til að vinna að þvf
að 8 stunda vinnudagur verði stað-
reynd. Þeir hafa fremur stólað á
að samningar gæfu verkafólki "tæki-
færi" til að framfleyta sér með yfir-
vinnu. Atvinnurekendur hafa viljað
ná sem mestri vinnu út úr hverjum
verkamannni, því það er ljóst að
meiri vinna gefur meiri gróða, og
ASÍ-forystan hefur stutt þá í þessu.
Það hafa verið gerðir tvisvar sinn-
um samningar þar sem ASÍ-forystan
hefur hreinlega látið verkafólk sam-
þykkja það gerræði ríkisvaldsins að
afnema vísitölubætur á laun. Þannig
hafa þeir raunverulega verið að gera
verkafólk ábyrgt fyrir afleiðingunum
af kreppu auðvaldsins.
-Stb. : ÞÚ segir að ASÍ-forystan hafi
látið verkalýðinn samþykkja þetta?
Njáll: Verkalýðsfórystan hefur bar-
ið samningana I gegn án þess að fólk
fengi tækifæri til að kynna sér þá.
Ræðutími verkamanna sem hafa vilj-
að andmæla á fundum þegar samning-
ar eru upp bornir er takmarkaður
meðan forystan hefur ótakmarkaðan
tíma. Oft hafaverið gefnar ónógar
og jafnvel villandi upplýsingar um
samningsdrögin. T. d. kom það
mörgum á óvart þegar ljóst var f
haust að verðhækkanir á landbúnaðar
afurðum og fleiru hefðu ekki áhrif
á vísitöluútreikninga sem færa eiga
verkalýðnum launauppbót. ASl
samdi um þetta.
Þá reyna verkalýðsforingjarnir að
hræða fólk með því að ef samning-
arnir verði ekki samþykktir nú,
megi búast við löngu verkfalli. Og
auk þess virðist vera nokkur hópur
manna, a. m.k. innan Dagsbrúnar,
sem er ávallt reiðubúinn til að sam-
þykkja það sem forystan vill.
Þess vegna er það fyllilega réttmætt
að segja að verkalýðsforystan hafi
látið verkafólk taka á sig ábyrgð á
kreppu auðvaldsins.
-Stb. Hvað segir þú um þær kenn-
ingar sem m.a. margir verkalýðs-
foringjar hafa sett fra, að launahækk.
anir séu orsök verðbóígunnar ?
Njáll: Því hefur verlð haldið fram,
að launahækkanir, og ekki sfst vísi-
tölubæturnar væru helstu verðbðlgu-
valdurinn. Ef þessi kenning væri
rétt, hefði engin verðbólga verið
síðustu mánuði þar sem vísitölubætur
á laun voru bannaðar og kjör verka-
fólks fóru stöðugt versnandi. Það
er hins vegar augljóst að þegar vísi-
tölubætur eru ekki f gildi og vaxandi
verðbólga þýðir ekki hækkuð laun
verkafólks er ekkert sem hindrar
verðbólguspekúlantana í að snúa
verðbólguhjólinu sem hraðast og
auka þannig gróða sinn. Vfsitölubæt-
ur á laun eru því frekar hemill á
verðbólguþróunina.
-Stb.: Nú hafa þær sögur farið á
kreik að BSV sé samsæri KSML og
Fylkingarinnar, meðlimir BSV séu
eingöngu menntamenn o. þ. h. Hvað
vilt þú segja um þetta ?
Njáll: Þessar sögur hafa farið fram
hjá mér, og ég veit ekki hvaðan þær
eru sprottnar. En sé hér um eltt-
hvað samsæri að ræða, þá er það
samsæri gegn auðvaldinu og þjónustu
ASÍ-forystunnar við það. I BSV er
fólk frá öllum róttækum samtökum,
flestum flokkanna og að auki erum
við nokkrir sem hvergi erum bundnir
f flokka eða samtök.
BSV eru áháð öllum pólitískum flokk-
um og samtökum og eru þvf vett-
vangur fyrir allt verkafólk sem ekki
vill láta traðka lífskjör sfn endalaust
niður f svaðið. Um það atriði að
þetta séu einhver samtök mennta-
fólks, þá eru það skilyrði fyrir inn-
göngu í samtökin að menn stundi
verkamannavinnu til sjós eða lands.
Telji einhver þann hóp til mennta-
manna hef ég ekki nema gott eitt um
það að segja, þvf það er fleira mennt
un en það sem lærist f skólum.
-Stb.: Nú er fyrirhuguð kjaramála-
ráðstefna 29-30 nðvember. Hvaða
mögulegur ávinningur heldur þú að
verði af ráðstefnunni ?
Njáll: Þetta verður ráðstefna þar
sem starfandi verkafólk ræðir um
sínar eigin kröfur, reynir að sam-
stilla þær og búa sig til baráttu. Ef
vel tekst til gæti þetta orðið upphaf-
ið að þróttmikilli baráttu verkafóiks
fyrir lifibrauði sínu og réttindum.
Munurinn ájjessari ráðstefnu og
kjaramálaraðstefnu ASl er sá að
þarna ræðir verkafólk um sfn mál,
en á ráðstefnu ASÍ mun verkalýðsað-
allinn, flestir háttlaunaðir embættis-
menn, alþingismenn o. fl. ræða um
hvaða kjör eigi að skammta verka-
fólki. Þeir eru ekki að ræða sín eig-
in kjör, þau ákvarðast á allt öðrum
vettvangi og þeirra fffsaflcoma er
langtum betri en verkafólks að það
er ekki hægt að líkja þvf saman.
A ráðstefnu ASÍ verður ekki skipu-
lögð barátta sem færir verkafólki
þær kjarabætur sem nauðsynlegar
eru til að forða neyðarástandi á al- .
þýðuheimilum, þegar dregur úr yfir-
vinnunni. Það er þvf auðsætt að við
verkafólk verðum að hætta að
treysta á skrifstofuveldi verkalýðs-
forystunnar en skipuleggja okkur
sjálf. Þetta er sá eini valkostur
sem við höfum. Að færa verkalýðs-
baráttuna út af skrifstofunum og til
verkafólks.
-Nú er farið að líða á kvöldið, og
vinna í fyrramálið, svo við spyrjum
Njál, hvort það sé eitthváð sem hann
vilji segja að lokum.
Njáll: Ég vil aðeins skora á verka-
fólk að taka þátt í ráðstefnunni og
baráttunni sem framundan er. Það
er ekki seinna vænna. Kjörum okk-
ar hefur verið þrýst það langt niður
að tfmi er til kominn að við spyrnum
við fótum.
-Viðtal tekið þ. 21/11 -/01
FRAMHALD AF FORSÍÐU
ASi
kjör en verkalýðurinn sem þeir eiga
að vera fulltrúar fyrir. Sem dæmi
um það má benda á bifreiðaeign
sumra þeirra, en hún væri sæmandi
hvaða milljónera sem er, en jafn-
fram langt fyrir ofan fjárhagslega
getu venjulegs verkafólks. Þetta
er bara lftið dæmi, en þó skýrt um
stöðu þeirra í dag. I dag hefur ASl
engin formleg völd yfir aðildafélög-
unum - en aukin völd ASI þýðir
tryggari stöðu þessara manna sem
svo vel búa. Þeim eru kjör sín
kær og stefna augljóslega að bví að
auka þau og tryggja, það er í þessu
samhengi sem við verðum að skoða
afstöðu þeirra til væntanlegra
breytinga á vinnulöggjöfinni. Ef
fyrirhugaðar breytingar ná fram að
ganga verða stöður toppklflumnar
bundnar f lögum, og því er þess
tæplega að vænta að þeir berjist
gegn breytingunum nema þvf aðeins
að sterk hreyfing meðal verkafólks-
ins sjálfs neyði þá til þess að taka
afstöðu gegn þeim f orði.
Starfsaðferði ASl-toppanna f dag
sýna að þeir stefna að auknu mið-
stjórnarvaldi. Hin s.k. níumanna-
nefnd er eitt dæmið. Einn nefndar-
manna, Björn Þórhallsson, for-
maður Landssambands fsl. verslun-
armanna, sagði nýlega f viðtali "að
þróunin stefni að auknum áhrifum
heildarsamtakanna (þ. e. ASÍ/iimsk.
hh). Samkvæmt íslenskri vinnulög-
gjöf er vald þeirra ákaflega lftið,
því endanlegt ákvörðunarvald er hjá
einstökum aðildarfélögum. Að
margra dómi hefur þessi mjög
mikla valddreifing marga ókosti og
veikir áhrifamátt launþega" (VR-
blaðið, júní 1975). Hér er það
skýrt að nefndarmenn telja það ó-
kost að endanlegt ákvörðunarvald
sé hjá einstökum félögum, þeir
telja launþega standa betur að vfgi
ef hið svokallað samflot (sem þýð-
ir ekkert annað en að örfáir forystu
menn loka sig inni á fundum með
atv. rek. eftir að hafa safnað eins
mörgum umboðum og hægt er frá
verkalýðsfélögunum vfðs vegar um
landið) breytist í formlegt mið-
stjórnarvald.
Þetta samflot, sem er orðin regla
að því er virðist er töluvert frá-
brugðin þeirri samstöðu sem ein-
kenndi verkalýðsbaráttuna áður
fyrr. Samflotið er verk forystunn-
ar og nýst f kringum virkni hennar
á vökufundunum, en samstaðan f
baráttunni náði til verkalýðsfjöld-
ans sem tók virkan þátt f alls konar
aðgerðum (hér má minna á Borð-
eyrardeiluna, Novuslaginn, Hlffar-
deiluna o. fl.).
Ölafur Hannibalsson, skrifstofu-
stjóri ASl, hefur rætt í grein (birt
f Vinnunni og Þjóðviljanum) um
gagnrýnina á starfsaðferðir foryst-
unnar. Öll sú grein miðar að bvf
að rökstyðja kosti allsherjarsam-
flotsins - og þrengja lýðræðið. Ö-
lafur telur að gagnrýnin eigi ekki
rétt á sér - þvert á móti snýst hann
til sóknar gegn þvf lýðræði sem
enn fyrirflnnst mnan Atíl. Hann
fullyrðir að svifasein vinnubrögð
forystunnar eigi sér orsök í vald-
dreifingunni og setur fram harða
kosti: "Vilji menn að verkalýðs-
samtökin verði skjótvirkt vopn og
biturt íbaráttunni, verða menn
einfaldlega að velta þelm mönnum
sem treyst er til forystu meiri
völd og ábyrgð." (Þjóðviljinn 13. 8.
^75).
Þessi niðurstaða Ölafs er þveröfug
við reynslu undanfarinna ára. Þvf
meiri völd sem ASl-forystunni hef-
ur tekist að draga að sér - þvf ver
hefur verkalýðshreyfingin staðið
gegn sðkn auðvaldsins. Beinasta
leiðin til að sljóvga baráttuna er að
auka völd toppklíkunnar.
Vinnubrögð og stefna ASl-foryst-
unnar og lagabreytingartillögur VSÍ
hafa sama markmið - að skerða enn
frekar baráttumátt verkalýðshreyf-
ingarinnar. Það er þvf augljóst að
árangursrflc barátta gegnauðvalds-
árásunum verður einnig að snúast
gegn svikurunum f æðstu embættum
ASÍ.
-/hh