Verklýðsblaðið - 31.01.1931, Blaðsíða 3

Sj ómaunadeilau
Kaupdeilan íVestmannaeyjum
Frh. af 1. síðu.
réðist með hnefaslætti og ókvæðisarðum á eitt
útslitið áttrætt gamalmenui, úr verklýðsstétt,
sem þar bar að, og hvatti meim sér til fullting-
is við að koma dólg þeim af vegi sínum. Tókst
fconum það furðanlega, þar eð þeir er næstir
voru, einnig voru í vígahug, afgreiðslumaður
Tangans, Davíð Árnason, hinn orðvari, og erf-
ingi Gunnars, Sigurður að nafni. Bar það til að
lokum, að Jóhann þingmaður hefir náð þeim
efnalegu þrælatökum á fjölda smáútvegs-
manna, að hægt er að hræða þá til níðings-
verka og að skipstjórinn á Gullfossi lét heldur
ekki sitt eftir liggja, Jóhanni til liðs, að Tang-
inn fékk þama vilja sínum framgengt og skip-
ið var afgreitt með verkfallsbrjótum.
Verkamálaráðið „tekur í taumana*.
Stjóm verkamannafélagsins sendi nú Al-
þýðusambandsstjóminni svohlj. skeyti:
„Vestmannaeyjum 23. jan.
Verkamannafélagiö gerði vinnustöövun í „Gull-
fossi“ í dag. Eftir klukkutíma stöðvun lofaði skip-
stjóri að fara þegar til Reykjavíkur, ef verkfalls-
verðir yfirgæfu skipið. þegar verkfallsverðir höfðu
yfirgefið það, gekk skipstjóri á loforð sitt, og hafði
afgreiðslumaðurinn smalað að sér hóp v.erkfalls-
brjóta og heldur áfram uppskipun í banni verka-
mannafélagsins. Skipið á ytri höfn, ógemingur að
senda verkfallsverði i skipið. Skorum á Verkamála-
ráðið að leggja bann á skipið í Reykjavík, unz af-
greiðslumenn þess semja við verkamannafélagið.
Drífandastjóm.“
Skeyti þetta er birt í Alþýðublaðinu hinn 24.
janúar.
Skyldur Alþýðusambandsins voru augljósar
og leiðin virtist greiðfær. Verkbann á Gullfoss,
unz afgreiðslumenn þess semja við verka-
mannafélagið.
En þá byrja svik Alþýðusambandsstjórnar.
Hún krefst þess aðeins, að félagið lofi að
flytja ekki vörur (en póst og farþega) til Eyja
meðan á deilunni standi! Ólafur Friðriksson
bætir því við í Alþ.bl. hinn 24. jan., þar sem
sagt er frá þessu:
„Auðveldasta lausn á deilu þessari væri, að Eim-
skipafélagið fengi sér annan afgreiðslumann í Vest-
mannaeyjum.“(!)
En stjóm félagsins hafnaði þessu kostaboði.
Hún hefir sjálfsagt haft einhvern þef af því,
að Sambandsstjóm myndi brátt koma með
annað tilboð betra.
En Gullfoss lá óafgreiddur bæði laugardag
og mánudag. Á mánudagsmorgun kl. 7 söfn-
uðust hundruð verkamanna niður við Gullfoss,
til þess að taka á móti verkfallsbrjótum, ef
þeir skyldu þora að sýna sig.
En líklegra er, að stjórn Eimskipafélagsins
hafi ekki talið þess með þurfa, því á mánu-
dagskvöldið gerast þeir sögulegu atburðir, áð
Sambandsstjóm tók að leita samninga við
Gunnar Ólafsson, á móti vilja verkamannafé-
lagsins Drífandi.
í Alþýðublaðinu þriðjudag 27. janúar segir
svo:
„Var samkomulags leitað af hálfu Alþýðusam-
bandsins, bæði milli Gunnars Ólafssonar o. fl. og
verkamannafélagsins „Drífanda", einnig milli sam-
bandsins beint og Gunnars, og stóðu þessar sam-
komulagstilraunir gegnum símann, sem var haldið
opnum, til kluJdtan bálfþrjú í nótt. Jafnframt stóð
yfir fundur i verkamannafélaginu „Drífanda" og
mun honum hafa verið lokið klukkan að ganga
eitt.“
Sambaridsstjóm krafðist þess, að verka-
mannafélagið gæfi sér fullkomið umboð til að
semja við Gunnar Ólafsson upp á síðasta sátta-
tilboð verkamannafélagsins, en þó aðeins
munnlega um sum atriðin, sagðist ekki geta
haldið Gullfossi lengur í verkbanni, og hótaði
að leysa hann úr því ef félagið gengi ekki að
þessu!
Er Verkamannafélagið vildi halda fast við
sínar upphaflegu kröfur og ekki binda sig við
sáttatilboð, sem fallið var úr gildi um leið og
G. Ól. & Co. hafði hafnað því og lítilsvirt, hélt
Sambandsstjórn því fram:
1. Að þess þekktust engin dæmi, að fallið
væri frá síðasta sáttatilboði ér 'út í deiluna
væri komið(!).
Hvað líður samningunum? Gengur nokkuð
saman með línubátana? Þetta eru spurningar,
sem einn sjómaður spyr annan. Svörin eru
mismunandi. Einn hefir heyrt þetta, annar
hitt. En sannleikurinn er víst sá, að ekkert
gengur saman ennþá. — Eins og fyr er deilt
um, hvað sjómanninum beri að fá af þeim
auði, sem hann framleiðir með vinnu sinni. Síð-
asthðið haust sögðu sjómennimir upp þeim
samningum, er gerðir voru sl. ár, með það
fyrir augnm að fá kjörin bætt, og skipuðu fé-
lögin í Reykjavík og Hafnarfirði sameiginlega
nefnd, til að gera uppkast að samningi. Nefnd
þessi lauk störfum og lagði kröfur sínar fyrir
félagsfundina. Var þar farið fram á nokkrar
breytingar á samningi fjrrra árs, sem eru í
aðalatriðum sem hér segir:
Á þorskveiðum.
Mánaðarkaup kr. 175 — kr. 1,25 af skpd. —
kr. 2 af lýsistunnu — hafnarfrí handa háset-
um, matsveinum og aðstoðarmanni í. vél. —
8 stunda hvíld á sólarhring — kaup tveggja
vélstjóra kr. 450 á mánuði og frítt fæði —
matsveinn fái hásetalaun og kr. 85 mánaðar-
lega sem fæðispeninga*) — að þeir af skips-
höfninni, sem fæða sig sjálfir, ráði því, hvar
fæðið er keypt o. s. frv.
Þetta voru í aðaldráttum kröfur sjómann-
anna. Þessar kröfur samþykkti Sjómannafé-
lag Reykjavíkur gegn vilja stjómar sinnar.
Séu þessar kröfur athugaðai', sanna þær að
þær eru mjög hagkvæmar sjómannastéttinni.
Sé þorskveiðatíminn talinn frá 1. jan. til 15.
júní, og meðalafli á skip 11 hundruð skippund
og 100 tn. lýsi verður það yfir tímabilið að
fæði frádregnu þannig:
Hásetar kr. 2160,
2. vélamaður kr. 2480,
Matsveinn kr. 2235.
Verkfallinu á Fáskrúðsfirði er nú lokið.Kaup
karlmanna verður í allmennri vinnu: Dagvinna
9Ö aurar um klst. (Krafa verkam. kr. 1,00, áð-
ur 80 aurar), eftirvinna kr. 1,00. (Krafa
verkamanna 1,20, áður 80 aurar), í nætur- og
helgidagavinnu kr. 1,40. (Krafa verkam. kr.
1,50 í næturvinnu, og kr. 2.00 í helgidaga-
vinnu). — Kaup kvenna: Dagvinna kr. 0,60
(krafist kr. 0,70, áður kr. 0,55), eftirvinna kr.
0,80 (krafist kr. 1,00, áður 0,55), nætur- og
helgidagavinna kr. 1,00 (krafist kr. 1,25 í
næturvinnu og kr. 1,40 í helgidagavinnu).
Við uppskipunarvinnu hafa kröfur verka-
manna verið uppfylltar. Við almenna uppskip-
2. Að kröfur væru aldrei hækkaðar meðan á
deilunni standi(!).
3. Og neitaöi þannig að taka hinar sjálfsögðu
kröfur verkamanna til greina.
Sambandsstjóm þykist þurfa að leysa „Gull-
foss“ úr verkbanni einmitt þegar verkbannið
fer að verka — þannig, að Eimskipafélagið
neyðist til að þvinga afgreiðslumann sinn til
að semja, eða þá setja hann af og ganga sjálft
að öllum kaupkröfum verkamannafélagsins.
Með öðrum orðum: Sambandsstjóra hugsar
ekki um hag verkamanna heldur um hag Eim-
skipafélagsins, auðvaldsfyrirtækisins!
Verkamönnum í Eyjum voru hér settir 2
kostir : Annaðhvort að enginn árangur yrði af
verkfallinu og verkbanninu eða hitt, að Gunn-
ar ÓI. & Co. semdu um skipavinnuna og dag-
vinnu og heglidagavinnu kvenna, en ekkert
annað, nema þá munnlega við Héðinn Valdi-
marsson!
Verkamannafélagið samþykkti því tilneytt :
að ganga að því, að Gullfoss yrði leystur úr
Þegar svokallaðir útgerðarmenn línubátanna
sáu þetta uppkast, snérust þeir eins og vænta
mátti öndverðir gegn því — en hvenær hefir
ekki atvinnurekandi snúist gegn hinum rétt-
mætustu kröfum verkalýðsins, jafnvel þó þær
væru sjálfum þeim í hag.
Gegn þessum kröfum settu útgerðarmenn að
skilyrði, að samið yrði á þessum grundvelli:
Hlutaskifti til helminga (þ. e. 36 staða skifti
á stærri bátana, 34 staða skifti á þeim minni)
— borga helmmg kola, salts, beitu, íss og upp-
skipun á fiski og sem trygging kr. 7 á dag
meðan skipið er á veiðum — síldveiðasamn-
ingar eins og síðastliðið ár — hásetar fæði
sig sjálfir.
Eða:
V3 aflans skiftist milli allra skipsmanna
bæði á þorsk- og síldveiðum — borgi þriðjung
keyptrar beitu, sem á að kosta 50 aura á kg.
Eða:
að samningur ’frá í fyrra sé óbreyttur að
öðru en því, að hver smálest af stórfiski sé nú
kr. 5 (þ. e. kr. 1,25 á skpd.) og verðlagsnefnd
eins og áður. I öllum tilfellum fæði hásetar sig
sjálfir.
Ekki þurfa þessi ákvæði skýringar við. Ekk-
ert hafnarfrí. — Enga ákveðna hvíld. — Enga
hlutdeild 1, hvað fæðið sé keypt. — Bara borga
það, hvað sem það kostar, þó það komist upp i
kr. 140 á mánuði, eins og dæmi eru til. Með
öðrum orðum — vinna óaflátanlega án nokkurs
endurgjalds, nema matarins.
Hvar er sá sjómaður, sem óskar nú að gera
út skipin á móti mönnum eins og Þórði Flyg-
enring, Hafnarfirði, eða Lúðvík C.. Magnús-
syni, Óskari Halldórssyni, Páli Ólafssyni eða
Lofti í Sandgerði?
Sem örlítið dæmi sparseminnar má nefna að
1929 eyddi einn af bátum Þórðar Flygenrings
yfir 400000 — fjögur hundruð þúsund — öngl-
um og taumum til viðhalds lóðunum yf
ir þorskveiðatímann! (Meira).
un er greidd kr. 1,00 í dagvinnu og við upp-
skipun kola og salts kr. 1,30.
Sjómeim á Fáskrúðsfirði hafá orðið að sætta
sig við hlutaskiptin (V14 part af afla).
Eins og sést á þessu, hafa verkamenn á Fá-
skrúðsfirði hækkað kaup sitt ríflega með sam-
tökum sínum, þó tölvert vanti á að kröfur
þeirra hafi náð fram að ganga. Kaupið á Fár
skrúðsfirði hefir verið svo smánarlegt, að ekki
hefir verið við unandi. Nú verða verkamenn á
Fáskrúðsfirði að búast til nýrrar baráttu. í
þessari hafa þeir lært hvers samtökin megna.
— Mikil nauðsyn er á því að sjómenn treysti
samtök sín, til að hrinda af sér kaupkúguninni.
verkbanninu, ef Gunnar Ólafsson & Co. semdi
strax um síðasta sáttatilboð félagsins. En
krafðist þess jafnframt, að G. Ól. & Co. semdi
við verkamannafélagið „Drífandi“ en ekki við
Sambandsstjóm.
Hversvegna krafðist félagið þess? Vegna
þess, að G. Ól. & Co. hefir aldrei viljað viður-
kenna verkamannafélagið „Drífandi“ og ætlaði
nú enn einu sinni að komast hjá því, og vegna
þess, að verkamannafélagið Drífandi gefur
aJdrei umboð til að semja fyrir sig, heldur
verður ætíð að semja við félagið sjálft.
Sambandsstjóm sá sér ekki annað fært en
að fallast á þessa kröfu — að sinni. Gullfoss
var því enn í verkbanni daginn eftir.
Morgunblaðið hélt áfram lygaskrifum sínum
og róg um verkamenn í Eyjum. Á þriðjudag
endurtók það lygar sínar um það, að verkfall-
ið hefði verið samþykkt með 18 gegn 17 (16)
atkvæöum, enda þótt fréttastofan hefði sent
því svofellda leiðréttingu daginn áður:
„í fréttaskeýti til FB. frá Vestmannaeyjum í gær
*) Eða kr. 450 á mánuði og fæði sig sjálfur.
Verkfallinu á Fáskrúðsf'rði lokið