Verklýðsblaðið - 04.04.1931, Blaðsíða 3

„Hnefah(jggið“.
(Alþýðubl. 18. marz).
(Verkamannabréf)
f*au eru mörg hnefahög-gin sem ráðandi auð-
valdsflokkur (Framsóknarfl.) hefir látið ríða
að verkamönnum og AJþýðublaðsritaramir
hafa blaðrað um það allmikið stundum og til
bragðsbætis látið fylgja töluvert af slagorðum,
en alvaran sem fylgt hefir þessu hjali hefir
aldrei verið nein: skrípaleikur og ekkert annað.
FJokksstjóm Framsóknarhefir stungið bita upp
í alþýðuleiðtogana og þá hafa þeir misst málið
fljótlega.
Annars fer okkur verkamönnum og öðrum,
sem við sömu kjör lifum og verkamenn,að verða
nokkuð þungskilin gáta, til hvers fulltráar okk-
ar sitja á þingi. Ég man ekki eftir að þeir núna
seinni árin hafi komið nokkru máli fram, sem
til gagns sé okkar stétt, en stjómina styðja
þeir. Þá stjóm, sem meira en nokkur auðvalds-
stjóm, sem áður hefir hér ríkjum ráðið, hefir
rejmt og í mörgum tilfellum tekist, að rýra
kjör hinns vinnandi lýðs. Frumvörpum hafa
þeir ungað út nokkuð mörgum, og þótt þar hafi
ekki verið farið fram á neitt róttækar kröfur,
þá hefir þessi flokkur, sem þeir em í fóst-
bræðralagi við, slegið hnefanum í þau, en okk-
ar háttgalandi fulltrúar hafa bara lagt niður
rófuna, glamrað svolítið í Alþýðublaðinu en
haldið áffram að styðja og styðja.
Þettað síðasta frumvarp Haralds, sem fellt
var, fór nú ekki fram á meira en að stjómin,
sem Haraldur hoppar í kring um, borgaði í rík-
isvinnu sama kaup og aðrir atvinnurekendur
og að sami yrði vinnutíminun. Ekki var nú
farið fram á nein ósköp. En fóstbræðumir slá
hnefanum, og allir vita um hug stjómarinnar
til þessa máls, en Haraldur bara heldur áfram
að styðja og hoppa og fær bankastjórastöðu að
launum. Hvílíkt karlmenni.
Hættið þessu urri í Alþýðublaðinu! — Þið
meinið ekkert með því, hættið þessu fmm-
varpasmíði. Það er bara til að sýnast. Játið
heldur hreinlega, að þið séuð svo innlimaðir
þeim svívirðilegasta auðvaldsflokk, sem nokk-
urntíma hefir stjómað þessu landi, að þið, þó
að þið vilduð, ekki getið komið neinu fram.
Játið, að ef þið sýnið alvöm, þá eigið þið víst
að missa ykkar feitu bita. Því verkin tala.
N.
ekki heldur að gera það, ef maður keypti bók-
ina“.
Hrólfur Lundabaggi velti sér þessvegna ekki
alveg svona lengi og lagði dálítið af. Og þá var
honum skrífað frá Alþýðubókasafninu, að hann
mætti ekki halda bókinni til eilífðar, áðrir
þyrftu nú líka að lesa hana og hann yrði að
senda hana aftur“.
Og konan hans sagði: „Ó, það gerir ekkert
til, ég skal gefa þér hana í afmælisgjöf".
En Hrólfur Lundabaggi átti ekki afmæli fyr
en eftir þrjá mánuði og hann var mjög ánægð-
ur yfir því, því hann var sannast að segja bú-
inn að fá nóg af að velta sér. Og hann fór aft-
ur að fitna, og dag nokkurn hitti hann vin^sinn,
Bjössa bankastjóra, sem hann hafði ekki lengi
séð og sagði við hann: „Heyrðu þama, þú sem
varst alveg eins feitur eins og ég, þú ert nú
orðinn svo magur, hvemig hefirðu farið að
því? Þú hlýtur að hafa lagt mikið á þig“.
Og Bjössi bankastjóri sagði: „Nei, ég hefi
alls ekki lagt mikið á mig. Ég hefi leitað til
manns, sem hefir sagt mér hvernig ég ætti að
fara að því að megra mig án þess að reyna
mikið á mig.
Og Hrólfur Lundabaggi sagði: „Æ, segðu
mér hvað hann kenndi þér“.
En.Bjössi bankastjóri sagði: „Það get ég
ekki sagt þér, því ég lofaði honum að þegja
yfir því. En ég skal segja þér hvað hann heit-
ir.
Hann sagði honum hvað hann hét og Hrólfur
Samtökin eflast.
Ríkisstjómin söm og jöfn.
Fyrir skömmu átti að hefja vegagerð í Borg-
arnesi til að bæta dálítið úr því atvinnuleysi,
er þar ríkir nú1. Átti ríkissjóður að greiða að
hálfu við sveitarsjóð þar. En er til kasta ríkis-
stjórnarinnar kom, neitaði hún að greiða það
tímakaup, sem nú gildir í Borgarnesi, og sem
er kr. 1.00 — ein króna um tímann. Sagðist
ríkisstjómin ekki greiða meira en kr. 0,90 —
níutíu aura -um tímann. Þótti nú verkamönnum
dýrkeyptar atvixmubæturnar, ef þær ættu að
kosta þá kauplækkun. Risu þeir upp til varnar
og heimtuðu sitt kaup óskorið hjá ríkissjóði
sem öðram atvinnurekendum. Var svo haldinn
hreppsfundur um þetta og þar að síðustu sam-
þ.vkkt að verkamenn fengju 1 kr. um tímann
og greitt yrði úr hrfeppssjóði það, sem til vant-
aði frá ríkissjóði. Er „bændastjómin" víst að
hugsa um hag bændanna sinna í Borgames-
hreppi með þessu tiltæki sínu, að spara nokkr-
ar króriur til að geta sáð á bitlingajötuna.
Verkin tala.
En þetta verk ríkisstjómarinnar fór brátt að
tala hástöfum. Verkamennirnir í Borgamesi
fundu sáran til þess, að þeir höfðu engan fé-
lagsskap með sér til þess að gæta hagsmuna
sinna. Fóru þeir nú brátt að ræða með sér
möguleikana til þess að stofna verkamanna-
félag, er gæti orðið þeim öflugt vopn í stétta-
baráttunni. Þeir höfðu áður haft með sér fé-
lagsskap, er varð þeim að litlu liði, vegna þess,
að það var í höndum íhaldsmanna, er ekki höfðu
stéttahagsmuna að gæta, og þeir höfðu aldrei
bundist samtökum við aðra verkamcnn. Verka-
menn í Borgamesi skildu þetta vel og vildu því
ekki brenna sig á því soðinu aftur. Beiddu þeir
því um mann úr Reykjavík til aðstoðar við fé-
lagsstofnunina.
Föstudaginn 20. marz s. 1. fór ég undirritað-
ur því upp í Borgames að tilhlutun Kommún-
istaflokks Islands til þess að undirbúa stofnun
verkamannafélags. Hafði þá verið látinn ganga
listi meðal verkamanna í þorpinu og þeir skrif-
að sig á, er vildu vera með á stofnfundinjam.
Höfðu þegar rúmir 40 verkamenn skrifað sig
á, en um 50 verkamenn eru í þorpinu. Var því
ekki annað eftir en að semja uppkast að lögum,
er leggja skyldi fyrir stofnfundinn.
Stofnfundur var svo haldinn sunnudaginn
22. marz. Voru þar mættir flestir þeirra, er
Lundabaggi fór til hans. Og hann sagðist myndi
segja honum það, hvemig maður gæti megr-
að sig áreynslulaust, ef hann borgaði sér tvö
hundruð krónur fyrir.
Ifrólfur Lundabaggi var nú búinn að fá meir
en nóg af því að borga út peninga ,en gerði
það þó og maðurinn sagði: „Allt og sumt, sem
þér verðið að gera, er að segja hundrað sinn-
um á dag: Ég er að verða magrari“.
Hrólfur Lundabaggi sagði: „Þetta er nú
varla tvö hundruð króna virði“. En maðurinn
sagði: „Það kemur mér ekkert við, fyrst ég
hefi tvö hundruð krónurnar yðar í höndunum".
Iírólfur Lundabaggi reyndi nú að segja: „Ég
er alltaf að verða margrari og magrari", en það
dugði ekki til. En hann hætti þó að fitna.
Og konan hans sagði: „Mér er ómögulegt að
sjá hvaða þýðingu það hefir að vera alltaf að
ausa út peningum og í sannleika sagt finnst
mér það ekki gera svo mikið til þó þú fitnir
! með aldrinum. Mér hefði ekki verið um það um
það leyti, sem við giftum okkur, að þú værir
svona feitur, en nú stendur mér alveg á sama
j um það“.
Og Hrólfur Lundabaggi sagði: „Og mér er
það líka nokkumveginn sama; og ekki geta all-
ir verið margir, og þú ert nú líka orðin tals-
vert fyrirferðarmikil, Ég ætla ekki að angra
mig yfir því meira. Og eftir það gjörði hann
eins og honum þótti bezt, lifði góðu lífi og varð
háaldraður, en vinur hans, Bjössi bankastjóri,
tærðist upp og dó.
skrifað höfðu undir óskina um stofnun félags-
ins. Fannst brátt á, að þessir stofnendur voru
ákveðnir um stéttarsamtök sín og að láta ekki
atvinnurekendur eða umboðsmenn þeirra troða
sér um tær. Fyrir því var samþykkt nærri í
einu hljóði, að framkvæmdarstjóri einn, er ósk-
aði að mega vera stofnandi, yrði ekki leyfð inn-
ganga í félagið eða sitja á fundinum. Að því
búnu voru rædd lög félagsins og samþykkt. 1
stjómina voru kosnir: Daníel Eyjólfsson for-
maður, Einar Finnur Jónsson varaformaður,
Guðm. Sigurðsson ritari, Karl Bjömsson fé-
hirðir og Friðrik Þorvaldsson fjármálaritari.
Bar allur fundurinn vitni um brennandi áhuga
verkamanna fyrir öflugum samtökum til bar-
áttu fyrir bættum kjörum.
Kauptaxti félagsins.
Fimmtudaginn 26. marz var haldinn fram-
haldsstofnfundur. Vora þá lögð fram lög fó-
lagsins til undirskriftar og rituðu 33 þá undir
lögin og má það heita góð fundarsókn. Þá lagði
stjómin fram tillögur um kauptaxta félagsins
og voru þær samþykktar í einu hljóði. Gildir sá
taxti frá 1. apríl til jafnlengdar næsta ár, og er
dagvinna 1 kr. um tímann; eftirvinna til kl.
10 að kvöldi kr. 1,50, nætur- og helgidagavinna
kr. 2,00. Veitt sé tvisvar hálftíma kaffihlé, er
aginn veit
hvenær slys ber að höndum.
Líftryggið yðnr.
NDY A K A, 8ímí 1250 ^
ekki dragist frá vinnutímanum, sumardagu rinn
fyrsti reiknast sem helgidagur og meðlimir
verkalýðsfélagsins sitji fyrir vinnu.
Verkamenn í Borgamesi voru ákveðnir í því
að verja þennan kauptaxta sinn með mætti
samtakanna og treysta á þau. Og þeir rétta
fram samtakahönd sína til allra verkalýðsfé-
laga á landinu og samþykktu því í einu hljóði
að sótt yrði um upptöku í Alþýðusamband ís-
lands.
Borgarafundur.
Mánudaginn 23. marz var haldinn almennur *
umræðufundur um þjóðmál. Var til fundarins
boðað af nokkrum kommúnistum. Félagi ungra
sjálfstæðismanna var sérstaklega boðað á fund-
inn. Hóf ég þar umræður og skýrði nokkuð frá
stefnu kommúnista og baráttu þeirra. Til and-
svara af sjálfstæðismönnum urðu þeir Sigurð-
ur Jóhannsson og Friðrik Þórðarson og stóðu
þeir sig „vel“ eftir því sem málstaður leyfði.
Fundurinn fór hið bezta fram og var auðheyrt
að fjölda fundarmanna þótti kommúnisminn
ekki eins ægilegur og andstæðingarnir höfðu
viljað vera láta.
Daginn eftir
var haldinn fundur sjálfstæðismanna og var
hafður lokaður. Gátu Borgnesingar sér þess til,
að hann hafi verið haldinn til að kanna liðið og
styrkja þá, er kannske hefðu veikst í trúnni á
auðvaldsskipulagið og siðferðisstyrk þess
kvöldið áður. En á sama tíma var haldinn stofn-
fundur kommúnistasellu í BorgaTnesi. Sást þar
á að verkamenn í Borgarnesi eru sannfærðir
um mátt samtakanna og þörfina á því að beina
]?eim á réttar brautir. Næsti fundur í sellunni
var haldinn föstudaginn 27. og komu þá marg-
ir nýir fullir áhuga fyrir málefnum verkalýðs-
ins og enn mun von á mörgum fleiri í sam-
tökin.
Mér er það fullljóst, að verkamenn í Borgar-
nesi verða sterkur hlekkur í samtakafesti
verkalýðsins.
Heilir í hópinn, félagar!
Guðjón Benediktsson.
i