Verklýðsblaðið - 23.05.1931, Síða 1
VERKLYÐSBIAÐIÐ
ÚTGEFANDI: KOMMÚNISTAFLOKKUR ISLANDS (DEILD ÚR A.K.)
II. ápg. Reykjavík 23. maí 1931 23. tbl.
ísafj arðarverkfallinu lotið
16. þ. m. tókust samning-ai' með verka-
wönnum og atvinnurekendum á ísafirði. Kröf-
ui verkamanna um dagvinnukaup karla og
kvenna náði fram að ganga, og hækkaði um
10 aura á klst. (dagvinnukaup karla: kr. 1.20
og kvenna kr. 0,85 á klst). Eftirvinnukaup
karla kr. 1.60, áður 1.50, krafist kr. 2.00 um
klst. Eftirvinnukaup kvenna kr. 1.10, áður
Í.00, ki’afist kr. 1.50. Nætur- og helgidaga-
vinna kvenna við fiskvinnu og síldarverkun
hækkai' um 5 aura á klst, en karlmannakaup
▼ið sömu vinnu er óbreytt. Krófur verka-
manna voru að nætur- og helgidagavinna væri
bönnuð. öli önnur nætur- og helgidagavinna
karlmanna kr. 3 um klst. Fiskþvottarkaup
hækkar um 5 aura á skp. í stað 10 aura, eins
og krafist var. Kaup unglinga frá 14—16 ára
er kr. 1.00 í dagviiinu og kr. 1.35 í eftirvinnu,
en kr. 1.50 í helgidagavinnu. Kröfur verka-
manna fyrir hönd unglinga voni kr. 1.05 í dag-
vinnu, en kr. 2.00 í eftirvinnu, nema í fisk-
þurkun kr. 1.50. Kaup barna yngri en 14 ára
er kr. 0,55 á klst. í stað kr. 0,75, eins og verka-
menn kröfðust. Næturvinna unglinga og bama
er böimuð.
Verkfallið á ísafirði stóð í 16 daga. Samtök
verkamanna voru framúrskarandi góð, og voru
þeir ráðnir í að láta ekki undan síga og halda
út þar til fullur sigur fengist. Verkalýðurinn
um land allt sýndi félögunum á tsafirði alveg
óvenjulega samúð, og þrátt fyrir atvinnuleys-
ið og skortinn meðal alþýðunnar, tokst Al-
þjóðasamhjálp verkalýðsins(A. S. V.) að safna
talsvert á annað þúsund ferónum til styrktar
ísfirsku stéttarbræðrunum.
Lífið og sálin í verkfallinu voru kommúnist-
arnir á ísafirði, og þó einkum félagi Ingólfur
Jónsson, sem verður í kjöri fyrir hönd Kom-
múnistaflokksins hér í Reykjavík, við kosn-
ingamar 12. júní.
Verkalýðurinn á ísafirði hefir líka unnið
mikið á, en þó erum við þess fullvissir, að
betur hefði getað tekist. Slakað hefir verið
1. maí í auðvaldsrífejunum..
Þrátt fyi’ir bönn, fangelsanir, ógnanir og lög-
reglu borgaraflokkanna, sósíaldemókratanna
þar meðtalda, fóru stórfeldar kröfugöngur fram
1. maí undir forystu kommúnista um öll lönd.
Kröfugangan í Berlín er einhver hin mesta, er
þar hefii' sést. Götumar bókstaflega flóðu af
verkamönnum. Frá 50 stöðum héldu fylkingam-
ar til Lystgarten. Þúsundir rauðra fána með
hamar og sigð í hominu blöktu yfir hinum
löngu röðum rauðu fagfélaganna, íþróttafélag-
anna og ungkommúnista. í Lustgarten talaði
foringi þýzka flokksins Tliálmann fyrir tugi
þúsunda áheyrenda. í verkamannabverfunum
blöktu rauðh’ fánar við hún og á háskólanum í
Berlín höfðu kommúnistískir stúdentar dregið
upp sovjetfána. Lögi'egían hafði safnast saman
um áheyrendasvæðið og reyndi að koma af stað
óspektum. Hún hafði komið fyrir vélbyssum á
allmjög á ýmsum kröfum verkamanna. Verka-
mönnum á ísafirði hefir orðið þau mistök á, að
gefa herra framkvæmdarstjóra Finni Jónssyni
fullt umboð til samningsgerða, og samningur-
inn ber líka að ýmsu leyti mark hans. Verka-
menn verða að læra það, að treysta aldrei öðr-
um en sjálfum sjer, og gefa foringunum aldrei
fullt umboð til samningsgerða.
Þegar Alþ.bl. segir frá lokum verkfallsins,
skýrir það meðal annars frá því, að eitt tbl.
af Verklýðsblaðinu, sem til Isafjarðar hafi
komið, meðan á verkfallinu stóð, hafi ekki ver-
ið borið til kaupenda, vegna þess að félögum
okkar á Isafirði hafi ekki líkað ummæli þess.
Verklýðsblaðið hringdi Ingólf Jónsson upp og
spurði hann um þetta. Kvað hann þetta til-
hæfulausan uppspuna. Tilefnið til þessara lyga
bjóst hann við, að væri, að 19. tbl. kom af ein-
hverjum ástæðum, sem pósturinn einn getur
gefið upplýsingar um, seinna til Isafjarðar en
20. tbl.
Hitt vitum við vel, að krötunum og atvinnu-
rekendum á ísafirði hefir ekki verið vél' við
útbreiðslu Verklýðsblaðsins á meðan á verk-
fallinu stóð. Verklýðsblaðið skýrði frá hinni öt-
ulu fjársöfnun A. S. V., sem heppnaðist svona
vel fyrir gott starf kommúnistanna, og stétta-
samúð þá, sem verkamenn um land allt sýndu
félögunum á ísafirði. Jafnframt sagði Verk-
lýðsblaðið látlaust og feimnislaust sannleik-
ann um afstöðu kratanna til unglingavinnunn-
ar. Finnur Jónsson og fleiri kratar töluðu á
móti kröfunum, sem verkamenn gerðu fyrir
hönd unglinga, og reyndu þeir að beita áhrif-
um sínum í verkamannafélaginu, til þess að
hindra það að þær yrðu gerðar. Þegar út í
verkfallið var komið, þorðu þeir ekki að sýna
i kröfui_i verkamanna andúð, vegna þess að
j kosningar fóru í hönd.
i En samningur sá, sem Finnur hefir undir-
! skrifað, sýndi það bezt, að ekki var vanþörf á
að minna verkamenn á fyrri afstöðu Finns til
unglingavinnunnar.
húsþökunum í kring og réðist á múginn með
brugðnar kylfur, en sökum hins frábæra aga og
skipulags verkamannanna tókst henni ekki að
riðla fylkingunum. 1 öðrum borgun Þýzkalands
fóru fram ágætar kröfugöngur, er sýndu greini-
lega vöxt Kommúnistaflokksins og hnignun
sósíaldemókrata. f Tékkóslóvakíu og Frakk-
landi voru kröfugöngurnar í ár stórum fjöl-
mennari en í fyrra, í fjölmörgum borgum var
vinna algjörlega lögð niður þennan dag. 50.000
bylting-arsinnaðra verkamanna gengu kröfu-
göngu í New York, öðrum 50.000, sem samein-
ast vildu kröfugöngunni, var bægt frá af lög-
reglunni. Þó bættust í hópinn um 35 þúsundir
verkamanna. Fylking þessi gekk um götur New
York borgar í tvo tíma með þúsundir rauðra
fána og kröfuspjalda. í kröfugöngu sósíaldemó-
krata tóku þátt 2,500 manns, sjálfir hafa þeir
Framh. á 4. síðu.
Samvínna stjórnmálaflokk-
anna gegn alþýðu
Kosningasvik, íslandsbanki ríkislögregla,
gerðardóntur o. fl.
Það er fróðlegt að athuga „Tímann“ á
fyrstu ritstjómarárum Jónasar frá Hriflu, og
bera saman við skrif hans nú. Framsóknar-
flokkurinn komst til valda 1927 með tilstyrk
sósíaldemókrata á þingi, sem fengu loforð um
feitar stöður fyrir stuðningnum. Svo átti að
blekkja verkalýðinn með því að flytja fmm-
vörp um smáhagsmunabætur verkalýðnum til
handa. Svo átti að rífast allmikið um þefcta, en
þegar til atkvæðagreiðslu kæmi skyldu nokkr-
ir úr Framsóknarflokknum greiða atkvæði með
þessum „umbótafrumvörpum“, eh nægilega
margir á móti, svo hægt væri að drepa öll
mál, sem færu í þá átt að tryggja betur af-
komu verkalýðsins í landinu.
Atkvæði íháldsmanna töldu þeir vís á móti
öllum slíkum málum, enda hefir sú voh ekki
orðið sér til skammar. Skulu nú hér tilfærð
nokkur dæmi úr þingsögu síðustu ára, sera
sýna betur en allt annað hvað náið samband
hefir alltaf verið á milli Framsóknar og íhalds-
ins.
Kosningasvik.
Við kosningarnar 1924 komst frambjóðandi
íhaldsins á ísafirði, Sigurjón Jónsson, að vegna
svívirðilegra kosningasvika; ennfremur fram-
bjóðandi Framsóknar, Bernharð Stefánsson, í
Eyjafjarðarsýslu, sem flaut inn á mjög svo
vafasömum atkvæðum. Sósíaldemókratar þótt-
ust illa sviknir og klöguðu kosningamar á ísa-
firði og kröfðust þess, að frambjóðandi þeirra
þar, I-Iaraldur Guðmundsson, yrði tekinn gild-
ur sem þingmaður. Sama gjörðu íhaldsmenn út
af kosningunni í Eyjafirði. Kröfðust þeir að
Stefán Stefánsson frá Fagraskógi feiigi þing-
sætið, en ekki Bemharð. Hér var úr vöndu að
ráða. Framsókn mátti ekki tapa þingsætinu í
Eyjafirði og vildu gjarnan lofa Haraldi ves-
lingnum inn í þingsalinn. Var nú það ráð tek-
ið, sem mun verða ævarandi smánarblettur á
Alþingi, 1925, að kosning Sigurjóns Jónssonar
vai' tekin gild gegn því að íhaldsmenn létu
Bernharð halda sínu þingsæti. Sönnunargögnin
fyrir kosningasvikunum á ísafirði í þetta
skipti var öllum ljós og verkalýður landsins
fylltist gremju yfir framferði og spillingu
þingmannanna. En þetta var aðeins forleikur
að öðru stærra hneykslismáli og öðrum stærri
kosningasvikum. 1927 var Jón A. Jónsson í
kjöri í Norður-lsafjarðai'sýslu. Á móti var
sósíaldemókratinn Finnur Jónsson. Kosninga-
baráttan var hörð og ekkert var til sparað. At-
kvæði voru fölsuð af íhaldsmanna hálfu, mút-
ur veittar og fleira þessu líkt. Jón Auðun Jóns-
son var kosinn með miklum atkvæðamun.
Kosningin var kærð, og kæran tekin fýrir á
Alþingi. Um kjörbréf Jóns var rifist nótt og
dag, en endir þeiri’ar deilu varð sá, að kjörbréf
Jóns var tekið gilt fyrir atbeina Ihaldsmanna
og nokkurs hluta Framsóknar, sem lagði bless-
un sína á kosningarsvikin með því að greiða at-
kvæði með því að taka gilt kjörbréf Jóns.
Stimpluðu þeir sig sem fylgjandi kosningasvik-
um og annari slíkri spillingu, sem altaf fylgir
borgaraflokkunum og þingræðinu eins og
skuggi.
1. maí úti í heimi