Verklýðsblaðið - 20.06.1931, Blaðsíða 3

Lærdómar
verkfallsins
á Isafirði.
Allur yerkalýður til lands og sjáy-
ar í eina samtaka heild.
Verkalýðurinn á ísafirði stóð í 16 daga verk-
falli til þess að ná fram kröfum, sem félagarn-
ir víða annarstaðar hafa búið við allt síðastliðið
ár og jafnvel lengur.
Kröfurnar, sem settar voru, eru þegar kunn-
ar og úrslit deilunnar sömuleiðis.
„Baldur“ hafði ákveðið, að setja kauptaxta.
Atvinnurekendur voru spurðir hvort þeir ætl-
uðu að greiða hann. En svöruðu engu. Þá var
verkfalli lýst yfir neifia hjá Samvinnufélagi ís-
firðinga og Kaupfélaginu, sem bæði samþykktu
taxtann þegar í stað.
Vinnu varð að stöðva hjá öllum öðrum fyrsta
dag verkfalMns og gekk það allgreiðlega, þó
nokkrar riskingar yrðu.
Verkalýðurinn var í upphafi eigi sammála um
kröfurnar, enda þótt fjölmennur og almennur
verklýðsfundur hefði samþykkt þær með öllum
atkvæðum gegn einu.
Ýms ákvæði taxtans voru nýmæli og þeir,
sem ekki höfðu sótt fundi, eða voru utan fé-
lags áttuðu sig ekki á þeim. Enda réru atvinnu-
rekendur og sporhundar þeirra, verkstjórarnir,
ÓBpart undir. Töldu þeir taxtanum allt til miska.
Einkum reyndu þeir, að nota tækifærið, þar sem
ísfirskir sjómenn eru yfirleitt upp á hlut, til
þess að siga sjómönnum á félaga þeixra og fjöl-
skyldur í landi. Kváðu þeir verkalýð í landi
vera að stela frá sjómönnunum og að öll at-
vinna yrði að hætta ef kaupið hækkaði.
Verkamenn settu þegar verkfallsnefnd og fólu
kauptaxtanefnd sinni að tala við atvinnurekend-
ur. A hverjum morgni mættu verkamenn kl. 6
og gengu á vinnustöðvar til eftirlits. Leyfðu
þeir aðgerð á nýjum fiski, en önnur vinna var
stöðvuð.
Viðtalið við atvinnurekendur varð loks til
þess, að þeir sendu á 9. degi tilboð, þar sem
þeir gengu alveg að höfuðkröí'um verkalýðsins,
dagkaupinu og þeim hlunnindum að hléin væru
reiknuð með vinnutímanum. Jafnframt buðu þeir
3 kr. nætur- og helgidagakaup, en alla slíka
vinnu átti samkvæmt taxtanum að leggja niður.
Verkamenn sendu þegar gagntilboð, með
nokkrum tilslökunum á aukavinnu o. fl. Því
svöruðu atvinnurekendur aldrei, og fór svo fram
um hríð, unz Baldur gaf formanni sínum fulln-
aðarumboð til að ljúka samningum innan 24
klst., við mann er atvinnurekendur þóttust hafa
gefið fullt umboð. Þegar til kom hafði svo mað-
ur þessi ekki fullnægjandi umboð og liðu tveir
dagar unz hann fékk það. Varð að endurnýja
umboð formanns og þá jafnframt samþykkt að
ef ekki tækjust samningar innan 24 klst., skyldi
í engu hopað frá upphaflegum taxta.
Það má segja, að verkalýðurinn á ísafirði hafi,
eftir atvikum komist sæmilega frá þessu verk-
falli, þegar á það er litið, að ekki verður ann-
að séð, en atvinnurekendur hafi verið staðráðn-
ir í að láta fiskinn, er á land var kominn, eyði-
leggjast, og sprengja þannig samtök verkalýðs-
ins. Komst gamall og reyndur verkamaður svo
að orði, að engan skyldi undra slíkt, þeir færu
ekki með sitt fé, heldur annara, væru á hausn-
um hvort sem væri, og ekki borguðuðu þeir hall-
ann. Var það og almennt mál manna, að höfuð-
fjárstofnunin hér stæði að baki atvinnurekenda
og bannaði þeim frekari tilslakanir.
Meðan stóð á verkfallinu sannfærðust verka-
menn yfirleitt um réttmæti baráttu sinnar og
Kosningaranglæti. -- Overjandi kjörskrá
700—800 manns, mest at alþýdutólki, neitad um að kjósa.
Vegna þingi'ofsins var, eins og kunnugt er,
farið eftir eldgamalli kjörskrá nú við kosning-
arnar, en ekki eftir kjörskrá þeirri, sem gengur
í gildi eftir 1. júlí. Hlaut þetta, eins og gefur að
skilja að valda hinu mesta ranglæti. Hefði verið
sjálfsagt að gefa út bráðabirgðalög, um að nýja
kjörskráin gilti. Segist stjórnin hafa leitað
álits flokkanna um þetta, en hafi það strand-
að á íhaldsflokknum. Þetta þótti einræðis-
stjóminni nægileg afsökun. Sést á þessu sem
öðru samvinna íhaldsflokkanna.
Fjöldi verkamanna og kvenna, sem fyrir
mörgum árum hafa fengið lítilsháttar styrk af
bænum, oft aðeins 10—20 krónur eða minna,
urðu frá að hverfa. Dæmi eru til þess, að menn
misstu kosningarétt af því þeir höfðu einhvern-
tíma verið fluttir í sjúkrabíl, gátu ekki í svip-
inn greitt kostnaðinn (5 kr.) og bænum því
sendur reikningurinn.
En auk þess var fjölda manna vísað frá, sem
aldrei höfðu þegið styrk, og höfðu ýmsir þeirxa
dvalið 10—20 ár eða lengur í bænum og alltaf
kosið. Þegar kært var fyrir yfirkjörstjóm var
svarið venjulega: „Hefir fallið burt í mann-
tali“, eða „stendur í skuld fyrir styrk“, jafn-
vel þó viðkomandi vissi ekki til að hann hefði
nokkurntíma þegið af bænum.
Fjölda margir, sem kusu við síðasta lands-
kjör, fengu ekki að kjósa nú.
Alls munu 700—800 manns hafa verið vísað
frá kosningu. Varla nokkur af þessum kjósend-
um mun hafa fylgt íhaldsflokknum, en Komm-
únistaflokkurinn mun hafa verið rændur á
annað hundrað atkvæðum með þessu háttalagi.
Það virðist því ýmislegt vera athugavert
við samningu þessarar hneykslanlegu kjör-
skrár.
Á hverju ári heldur A. S. V. alþjóðlegan bar- I
áttudag. Er þá gengið í kröfugöngum, fundir
haldnir, merki seld og gefin út blöð til styrkt- i
ar hinni alþjóðlegu samhjálp. Á þessu ári var
14. júní valinn til þessara starfa.
Fyrir ári síðan var stofnuð deild úr Alþjóða-
samhjálp verkalýðsins hér á landi. Hefir félags-
skapurinn eflst framar öllum vonum á þessum
stutta tíma og allfjölmennar deildir eru nú í
öllum helztu kaupstöðum landsins og ýms stór
verklýðsfélög eru meðlimir. Á þessum stutta
tíma, sem A. S. V. hefir starfað, hefir hún safn-
að svo þúsundum króna skiptir til hjálparstarf-
semi verkalýðsins og reynzt mjög veigamikil
um 60 manns bættust í Baldur. Þó eru enn
margir, sem standa utan við samtökin og gera
sjálfum sér og félögum sínum stórtjón með því.
Enginn vafi er á því, að atvinnurekendur
hefðu aldrei lagt út í baráttu þessa, ef þeir hefðu
þegar í upphafi þekkt styrk samtakanna til hlýt-
ar og ekki orðið varir við undirlægjuhátt og
skilningsleysi nokkurra verkamanna, sem altaf
virðast reiðubúnir til þess að gleypa hverja flugu
atvinnurekandans, en gæta þess ekki, að þeir
svikjast þar með aftan að sjálfum sér og stétt
sinni.
Verkfall þetta hefir orðið ísfirskum verkalýð
lærdómsríkt. í fyrsta lagi hefir það sýnt honum,
að hann getur stöðvað vinnu þegar hann vill,
jafnvel þó hann ekki sé samtaka sem skyldi. í
öðru lagi, hefir það sýnt sig að tillátssemi við
atvinnurekendur, þegar verkfall er haíið, er ófær
og eflir aðeins þrjósku þeirra. í þriðja lagi
kennir það honum, að ræða vel og vandlega
kröfur sínar og mæla fast með þeim, við þá
sem veikir eru, áður en þær eru settar fram
til úrslitabaráttu. Því, að sé hvergi lát að finna,
verða atvinnurekendur að láta undan þegar í
stað. Enn hefir það kennt honum, að hlutaráðn-
ing á sjó, er verklýðsstéttinni í heild skaðleg
og getur meðal óþroskaðs verkalýð valdið al-
varlegum árekstrum; þó hjá slíku hafi verið
komist í þetta sinn.
Allur verkalýður til lands og sjávar í eina sam-
anþjappaða og samtaka heild verður að vera kjör-
orðið. Annars getur íhaldinu tekist að sundra
samtökunum, eins og það svo áþreifanlega hefir
gert tilraun til í þessu verkfalli.
Mjög var því haldið á lofti, af atvinnurekend-
um, til þess að reyna að spilla samtökunum, að
þessar kröfur væru kommúnistiskar. En slíkt
hafði engin áhrif á verkalýðinn. Auðvitað áttu
kommúnistar þátt í kröfunum, eins og skýrt
MtÉlir H. S. II.
stoð í stærstu verkföllunum, sem háð hafa
verið.
í fyrsta skipti í ár, 14. júni, tók íslenzkur
verkalýður þátt í hinum alþjóðlega baráttudegi
A. S. V., undir kjörorðinu: Alþjóðasamúð og
samhjálp verkalýðsins. I Reykjavík gaf A. S. V.
út blað, 10 síður að stærð, mjög fjölbreytt að
efni með mörgum myndum. Blaðið fæst í Bóka-
verzlun Alþýðu, Aðalstræti 9. Þá voru seld
merki á götunum og um kvöldið var mjög fjöl-
breytt samkoma í Iðnó. Töluðu þeir Ingimar
Jónsson, Þorbergur Þórðarson og Magnús V.
Jóhannesson og leikhóparnir (Blástakkar)
sýndu marga smáleiki Um kvöldið bættust
A. S. V. Reykjavíkurdeildinni 40 nýir félagar.
hefir verið frá hér í blaðinu og fylgdu þeim
fram með síst minni áhuga en aðrir verkamenn.
Og má Begja, að lítið hafi borið á ágreining um
þær eftir að verkfallið var hafið, þó vel hefði
það mátt vera ekki neitt.
Ingólfur Jónsson.
Hvernig Alþýðublaðið
hugsar sér alþýðustjórn.
Rétt fyrir kosningar stóð í Alþýðublaðinu að
lögin væru jöfn fyrir alla, en það væri ekki
fyllilega hægt að koma lögum yfir alla, fyr en
alþýðan væri farin að ráða. Með öðrum orðum:
Alþýðublaðið hugsar sér að láta borgaraleg lög
gilda áfram, eftir að yíirráðin eru komin til
alþýðunnar.
Samkvæmt gildandi lögum eru menn dæmd-
ir fyrir að stela fárra króna virði, í ýtrustu
neyð. En þegar Jóhannes bæjarfógeti stal 60.000
kr. var hann dæmdur í 800 króna sekt, og
hafði þvi 59.200 krónur í hreinan ágóða. Þetta
er alt í fullu samræmi við lögin samkvæmt
skýringum lögfræðinga.
Og það er varla hætt við að lögskýringarnar
verði mjög á annan veg, þegar „alþýðan“ er
komin til valda, á þann hátt sera Alþýðublaðið
hugsar sér. Þ. e. þegar Héðinn, Jón Baldvins-
son og Olafur Friðriksson eru orðnir ráðherrar,
og Stefán Jóhann og aðrir slíkir sitja í dómara-
sæti. Eða hvernig er það í Danmörku, Eng-
landi og Þýzkalandi? Eru það Jóhannesar bæjar-
fógetar þessara landa sem fylia fangelsin þar?
Nei, þar eru fangelsin full af kommúnistum,
sem orðið hafa fyrir barðinu á hinum dásam-
legu lögum kratanna, fyrir starf sitt í þágu
verkalýðsins.