Verklýðsblaðið - 11.07.1931, Blaðsíða 3

S trí ðsundí rbúníngur
stórveldanna
Hergagnaframleðslan eykst stórum í kreppunni
Eina „leiðin“, sem stórveldi auðvaidsheims-
ins sjá út úr heimskxeppunni, er stríð gegn
ráðstjórnarríkjum verkalýðsins, til þess að
bæla með því niður um áratugi frelsisbaráttu
verkalýðsins, klófesta þar nýja markaði og
ryðja hættulegasta keppinaut auðváldsfram-
leiðslunnar úr vegi. Því skarpari sem kreppan
verður, því ákafari verður þessi undirbúning-
ur stórveldanna og enginn veit hvenær stríðið
getur skollið yfir. Einn liður í undirbúningn-
um er bann það á rússneskum vörum, sem víða
hefir verið sett á nú í auðvaldslöndunum.
Einhver bezta sönnunin fyrir þessum stríðs-
.undirbúningi auðvaldsins er það, að einmict
nú í vaxandi kreppu og minnkandi framleiðsltt
auðvaldslandanna, við ógurlega fjárþröng og
almenna neyð, þá þróast ein iðngrein ágæt-
lega og stendur í hinum mesta blóma. Það er
framleiðsla allskonar drápsvéla, eiturgass og
annara slíkra „menningartækja“. Það hefir
auðvaldið ráð á að framleiða,’ þegar miljónum
verkamanna er kastað út úr allri nytsemda-
framleiðslu. Drápsvélar getur auðvaldið fram-
leitt í sífelt stærri stíl á sama tíma sem at-
vinnuleysingjarnir eru ofurseldir hungurs-
dauða. Það er sem auðvaldinu finnist morð
þess á verkalýðnum ekki ganga nógu fljótt
og með þeirri tækni og menningarbrag, sem
20. öldin heimtai'.
í Tschekoslóvakíu, sem er eitt aðalvopnabúr
auðvaldsins í Evrópu, hafa upp á síðkastið
verið reistar 6 vélbyssa- og fallbyssaverk-
smiðjur, 15 skotá- og patrónuverksmiðjur, 5
stórskotaverksmiðjur, 6 tanka- og brynvagna-
verksmiðjur, 7 flugvélaverksmiðjur, 8 púður-
og sprengiefnaverksmiðjur og 10 eiturgasverk-
smiðjur. Og þetta gerist á sama tíma sem
fjölda nytsamlegra verksmiðja er lokað, af því
auðvaldið „hefir ekki ráð á“ að reka þær. Bak
við hergagnaframleiðslu Mið-Evrópulandanna
keriinga, sem ekki kunna til þessara hluta, og
hlýzt þá oft líf- og heilsutjón af. 1 Þýzkalandi
deyja t. d. árlega 10000 konur af völdum fóst-
ureyðinga, sem framdar hafa verið af van-
kunnáttu, þó að lækningin sé í raun og veru
hættulaus, ef hún er framkvæmd á sjúkrahús-
um með vísindalegum hætti. Sézt af þessu, hví-
líkt fádæma-alvörumál hér er um að ræða.
f Sovjet-lýðveldunum er þetta allt á annan
veg. Þau eru eina landið á þessari jörð, þar
sem konan er í raun og sannleika búin að öðlr
ast fullt jafnrétti. Hún tekur þátt í viðreisn-
arstarfi verkalýðsins á öllum sviðum þjóðlífs-
ins, fær sama kaup og karlmaðurinn. fyrir
sömu vinnu o. s. frv. Eitt af aðal-hlutverkum
þeim, sem fyrir stjóminni liggja, er það, að
gera kvenþjóðinni sem heild fært að taka þátt
í framleiðslunni jafnhliða karlmanninum. Hún
hlýtur fyrst og fremst að krefjast þess sjálf,
að hún sé ekki neydd til að einskorða sig við
störf, sem ekki framleiða þjóðfélagsleg verð-
mæti, sem sé heimilisstörfin. Og hinsvegar
hlýtur þjóðfélagið að krefjast þess af kon-
unni sem fullgildum meðlimi, að hún taki þátt
í framleiðslustarfseminni, sem miðuð er við
hag allra meðlimanna og þá ekki síður hennar.
Það hefir sýnt sig, að í flestum greinum iðn-
aðarins er konan ekki síður starfshæf en karl-
menn. Ráðstjórnin hefir komið á fót sérstakri
vinnurannsóknarstöð, sem hefir það hlutverk
að rannsaka áhrif 'ýmisskonar vinnu á mann-
legan líkama og heilbrigði. Kvennavinnu er nú
hagað í fullu samræmi við þær vísindalegu 'nið-
urstöður, sem þannig eru fengnar, og njóta
vinnandi konur lögum samkvæmt sérstakrar
verndar með tiiliti til séreinkenna kvenlegs lík-
ama.
standa hinir voldugu hergagnahringir Vestur-
landa, Schneider-Creuzothringurinn í Frakk-
landi og Vickers-hringurinn í Englandi.
Gegn hinni yfirvofandi stríðshættu verður
verkalýður alheimsins að hervæðast. 1. ágúst
verða haldnir mótmælafundir og kröfugöngur
um allan heim undir forustu kommúnista, til
að fylkja alþýðunni gegn auðvaldinu í barátt-
unni fyrir frelsi og friði og afnámi auðvalds-
ins.
Hvað vill Hoover?
Heimurinn ræðir nú niikið um tilboð og til-
lögur Iloovers Bandaríkjaforseta um ársfrest
á greiðslu ríkisskulda.
Iivað er að gerast? Á að fara að gefa ríkis-
skuldirnar eftir?
Því fer fjarri. Hoover og Bandaríkjabanka-
mennirnir sjá að skuldunautar þeirra sumir,
einkum Þýzkaland, eru í voða staddir. Hefur
þýzka auðvaldið og Hindenburg forseti varað
þá við að ganga hart að nú, þar sem þá kynni
bylting verkalýðsins að brjótast út og sigra
i Þýzkalandi, en þar eiga Bandaríkjamennii-nir
hundruð miljóna dollara í ýmsum fyrirtækj-
um. Hoover & Co. eru því til með að gefa
Þýzkalandi eins árs gjaldfrest, en það þýðir
aðeins sama og að íþyngja alþýðunni þýzku
því meir á næsta ári, því þá hafa safnast fyrir
rentur og afborganir þær, sem kynnu að falla
niður í ár.
Sjálft er ameríska auðvaldið aðeins að hugsa
um að geta pínt alþýðuna í Evrópu sem mest,
en það verður hinsvegar líka að hafa hugfast
að ganga hvorki frá þessari alþýðu dauðri né
heldur knýja hana til byltingar, því þá er
gróði þess búinn að vera.
En svo flagga blaðaþrælar Bandaríkjaauð-
valdsins með þessum tillögum sem stórkostleg-
um mannúðarráðstöfunum og endurbótum, sem
Bandaríkin í náð sinni, mildi og mannkærleika
láta þjáðri Evrópu í té!
í Sovétlýðveldunum er ekki einasta búið að
útrýma öllu atvinnuleysi, heldur hefir þörfin á
vinnukrafti aukizt svo gífurlega, að á árinu
1931 er gert ráð fyrir að taka verði rúmlega
3,5 milj. nýrra verkamanna inn í framleiðsl-
una; þar af eiga 2 milj. að vera faglærðir. Á-
ætlað hefir verið, að af þessum 3,5 miljónum
verði 1,6 miljón kvenna. Svona stórkbstleg
þátttaka kvenna í framleiðslunni útheimtir
auðvitað geýsimikinn undirbúning af hálfú
ríkisins. Bæði verður að uppræta með öflugri
útbreiðslustarfsemi þann stórskaðlega hleypi-
dóm, sem er jafn- algengur meðal karla og
kvenna, að hlutverk konunnar sé það eitt að
sinna heimilisstörfum, en allt annað sé „ó-
kvenlegt“ — og í annan stað verður áð losa
lconuna við heimilisstörfin. Ráðstjórnin hefir
gert feykimikið starf í þessa átt með því að
koma á stofn almannaeldhúsum, þvottahúsum
og barnaheimilum. Árið 1929—30 voru útgjöld
þau, sem til þess fóru að koma á fót og við-
halda slíkum stofnunum 165 miljónir rúbla.
Framlag til barnahæla, dagheimila barna, leik-
valla o. s. frv. var 20 miljónir rúbla.
Árið 1931 aukast þessi útgjöld stórkostlega,
og mun ríkið þá leggja fram 250 milj. rúbla
til þessara hluta.
Við hverja verksmiðju á að verða opinber
matstaður, þar sem verkamenn borða, og dag-
heimili, þar sem verkakonur geta haft böm sín
í gæzlu sérfróðra kvenna, á meðan þær eru
að vinnu. (í auðvaldslöndunum verða þær að
jafnaði að skilja börnin eftir á götunni eða
hafa þau með sér í verksmiðjuna, ef um ung-
börn er að ræða, og geta allir skilið, hvílík á-
hrif slíkt hefir á heilsu og þroska bamsins).
Á heimilum þessum er meðferð barnanna í
hvívetna samkvæm niðurstöðum uppeldisfræð-
Stéttvís „verkamaður"!
Það var kært á síðasta Dagsbrúnarfundi, að
Sigurður Jónasson, „fulltrúi verkalýðsins“ í
bæjai'stjórn, borgaði tveim verkamönnum sín-
um 1 krónu um tímann. Ólafur Friðriksson
sagði að þeirri kæru væri ekki hægt að sinna,
vegna þess, að þeir væru ekki í Dagsbrún og
sömuleiðis hefði Sigurður sagt, að hann mætti
ekki borga þeim hærra kaup.
Sigurður Jónasson er meðlimur í verka-
mannafélaginu Dagsbrún og því skyldur að
beygja sig undir lög þess. Sem Dagsbrúnar-
manni ber honum því skylda til að sjá um
það, að taxti félagsins sé goldinn af honum
sjálfum til þeirra er vinna hjá honum. Og
sem góðum félagsmanni ber honum að fá
verkamenn sína til að ganga í félag verka-
manna og taka þátt í baráttu stéttar sinnar
— jafnvel þótt það komi við buddu Sigurðar
sjálfs. Slíkrar fórnar verður að» krefjast af
stéttvísum verkamönnum.
En hver bannar Sigurði að borga þessum
möimum hærra kaup ? Það upplýsti Ólafur
aldrei á fundinum.
Stórsigrar verkalýðsins í Búlgaríu. Við kosn-
ingarnar 21. júlí í Búlgaríu beið fasistastjórn-
in ógurlegan ósigur, fékk aðeins 375.000 atkv.
En borgaralegir andstæðingar hennar fengu
570.000 atkv. Verklýðsflokkurinn fékk 180.000
atkv. og 32 þingsæti, en hafði 1927 40.000
atkv. og 3 þingsæti. Þessi verklýðsflokkur er
hinn löglegi byltingarflokkur verkalýðsins, því
kommúnistaflokkurinn er bannaður og getur
því ekki komið opinberlega fram undir sínu
nafm. Sósíaldemókratarnir biðu afskaplegan
ósigur, fengu aðeins 14000 atkv. og náðu engu
sæti í þinginu. Eru það makleg málagjöld
fyrir sambræðslu þeirra við fasistastjómina
og svikin við verkalýðinn, þegai* hann hefir
verið ofsóttur harðast.
innar, og er þannig lagður grundvöllurinn að
því, að hin nýja kynslóð, sem þar vex upp,
verði bæði heilbrigðari og hamingjusamari en
hinar fyrri kynslóðir.
Til þess að hækka menningarstig rússnesku
konunnar hefir sömuleiðis verið gert mikið
verk. Má minnast þess í því sambandi, að þess
verður nú ekki langt að bíða, að öll þjóðin
verði læs og skrifandi, að á ýmsum al-
mennum menntunarstofnunum og námsskeið-
um verði að rpinnsta kosti 50% nemendanna
stúlkur. Á gagnfræðaskólum, háskólum og
verkfræðiskólum er lágmarkið 30—40%.
Varla er þörf á að geta þess, að hinir
breyttu þjóðfélagshættir og hin nýja menning
leiða af sér aðrar og heilbrigðari siðferðishug-
myndir en áður ríktu. Hjónabandið er algert
einkamál beggja aðila, sem hvorki ríki né
kirkja skipta sér af. Það er samband, sem
hægt er að rjúfa, hvenær sem þeim lízt. Skyld-
an til að sjá fyrir börnum, sem kunna að hafa
fæðst í hjónabandinu, kemur jafnt niður á
báðum foreldrunum. Fóstureyðingalöggjöfin
hefir auðvitað verið afnumin, og er nú full-
komlega leyfilegt að framkvæma þessa lækn-
ingu á sérstökum sjúkrahúsum, ef ástæður eru
til, eins og t. d. ef lífi eða heilsu konunnar er
hætta búin af fæðingu, ef það er sýnt, að
bamið muni verða fáráðlingur eða líkamlegur
aumingi eða þá ef barnamergð og efnahags-
ástæður réftlæta það.
Af öllu þessu sést, að Ráðstjórnarlöggjöfin
hefir í hvívetna tryggt rétt konunnar, ekki
síður í andlegum efnum en líkamlegum, og er
full ástæða fyrir alþýðukonur um allan heim
að fylgjast af athygli með þessum málum.
Félagi í Kaupniannahöfn.