Verklýðsblaðið - 11.08.1931, Blaðsíða 3

itlar iMdii ai eiiðilcDoia sílðaratviniini?
Miukandi þátttaka i sildveiöinni. Bræðslur standa kyrrar. Skip hætta
veiðúm vegna takmörkunar á tramleiðslunni.
Atvinnuleysi og kaupkúgun i landi.
Auðvaldið sýnir nú rneð hv.erjum degi betur,
hve ófært skipulág þess er að verða, hvernig
það hindrar starfsemi fjöidans, lætur framleiðslu-
tækin stöðvast og leiðir atvinnuleysi og sult
yfir þjóðina.
Bankarnir draga úr útgerðinni.
Útgerðin á mestallt sitt algerlega undir bönk-
unum komið. Bankarnir hafa fyrirskipanir frá
lánardrottni þeirra, breska bankavaldinu, um
að takmarka framleiðsluna sem mest. Þessvegna
hafa bankarnir dregið mjög úr því að þau skip,
sem þeir ráða yfir fari á síld, og nú liggur
fjöldi skipa á Reykjavíkurhöfn, sem vel hefðu
getað farið á síld og aukið þannig atvinnuna.
Heíir þátttaka sunnlensku skipanna því minkað
stórum. Eru það sameiginlegir fulltrúar íhalds,
Framsóknar og krata, sem hór eru að verlti.
5L
Útflutningsnefndin takmarkar söitun og eykur
atvinnuleysið.
Pulltrúar íhalds, Pramsóknar og krata hafa
verið vel sammála um að draga úr síldarsölt-
uninni eftir mætti.
Pyrst og fremst fást þeir ekki, þrátt fyrir
ítrekaðar tillögur Einars Olgeirssonar í útflutn-
ingsnefnd, til að býrja söltun fyrst í júlí, þótt
vitanlegt væri áð útlendingarnir byrjuðu þá og
yrðu á undan á markaðinn. Hinsvegar sýndi
síldin sig að vera 'ágæt fyrst í júlí og sízt betri
fyrst í ágúst. Eru með þessum drætti eyðilagð-
ir í senn bæði stórkostlegir atvinnumöguleikar
fyrir verkalýð á sjó og landi og miklir mark-
aðsmöguleikar í Sviþjóð, því mikið selst þar í
júlí, ef síldin bara kemur.
Ennfremur vildi útflutningsnefnd ekki verða
við þvi að auka söltunarleyfin um 50°/0, og nú
eru afleiðingarnar þær að þau skipin, sem fengu
hlutfallslega minnst veiðileyíin, eru að hætta
veiðum. Nú þegar, 5. ágúst, eru togarar að hætta
við síldveiðina eftir 20 daga vertíð. Sjómennirn-
ir verða að halda heim og missa þá premíu,
sem þeir hefðu ella fengið í viðbót. Verkafólk-
ið í landi situr eftir við sívaxandi atvinnuleysi.
En allt í kring morar af síldinni og himinháir
tunnustaflarnir gnæfa yfir verkafólkinu á bryggj-
unum. En einkasalan neitar að auka veiðileyfin
— en lætur tunnuforðann bíða næsta árs.
Reknetabátarnir verða einnig mjög illa úti,
því þeim er ekki greitt neitt hærra fyrir sína
síld, eins og þó væri sanngjarnt. Það eru full-
trúar stórlaxanna, sem ráða í útflutningsnefnd-
inni, og þeir kæra sig kollótta um smáútgerð-
ina. Þessvegna hætta ýmsir reknetabátar veið-
um.
Bræðslúrnar og bræðslusíldarverðið.
Bræðslur Goos og Dr. Paul standa alveg kyrr-
ar. Þessir dönsku og þýsku auðmenn, sem misk-
unnarlaust hafa arðrænt sjómenn og verkafólk
í landi á undaflförnum árum, svelta nú hundr-
uð verkamanna með því að gera þá atvinnu-
lausa um hásumarið. Og þrátt fyrir allt skraf
um atvinnubjargir, þá er ekkert gert til að
breyta þessu.
Verkalýðurinn krafðist þess, að verksmiðjur
þessar væru annaðhvort reknar, en ella teknar
eignarnámi skaðabó’talaust, — en ekkert er að-
hafst — og skipin hætta síldveiðum og fara
heim!
Ríkisbræðslan, — þessi bjargvættur síldarút-
gerðarinnar að sögn Framsóknar og krata, —
gefur 3 kr. fyrir málið og eyðileggur þar með
alla möguleika fyrir skipin, að léggja upp í
bræðslu eingöngu.
Atvinnuleysið og kaupkúgunin.
Allstaðar eru sem samantekin íáð allra þátta
auðvaldsins, alt frá útlendu bröskurunum Goos
og Paul til „innlenda“ ríkisauðvaldsins í stjórn-
um ríkisbræðslu, einkasölu og banka,—að draga
úr ailri atvinnu, minka framleiðsluna, beinlínis
eyðileggja síldarvertíðina sem atvinnutima fyrir
verkafólkið. Og þetta nota svo útgerðarmenn
og saltendur, atvinnurekendustéttiu á sjó og
landi til að kúga niður kaup verkalýðsins, til
þess að neyð hans og fátækt verði ennþá sár-
ari og kaup hans eftir sumarið ennþá rýrara.
Sovét-sendinefndin.
Sívaxandi áhugi, einnig meðal bænda.
Nú eru söfnunarlistar komnir út um allt
land að heita má og árangur söfnunarinnar til
að senda verklýðssendinefnd til ráðstjórnar-
ríkjanna, þegar farinn að sjást. Þótt erfitt sé
um fé og atvinnuleysið. kreppi hart að, sýnir
íslenzki verkalýðurinn þó áhuga sinn fyrir upp-
byggingu sósíalismans í ráðstjórnarríkjunum
með því að láta hver og einn sinn skerf*tii
ferðarinnar.
En meðal bænda er áhuginn fyrir ferðinni
einnig mikill og hafa því komið fram upþá-
stungur um að 3—4 bændur yrðu hafðir með
í förinni. Hefir nú verið skrifað til rússnesku
verklýðsfélaganna viðvíkjandi slíkri breytingu.
Kaupfélag Þingeyinga, elzta og róttækasta
bændakaupfélag landsins, hefir boðist til að
kosta för eins þingeysks bónda að sínu leyti.
Ættu fleiri bændakaupfélög að feta í fótspor
þess til þess að gera bændum, útvöldum af
meðlimum þess, fært að kynnast af eigin reynd
hinu stórkostlega uppbyggingarstarfi vinnandi
bænda í því landi, þar sem samvinnustefnan í
skjóli sigrandi sósíalismans hefir náð langmest-
nm blóma enn í heiminum. Einkum hefir hin
volduga samyrkjuhreyfing bændanna, sem nú
hefir lagt undir sig helming allra bændabýla
Rússlands, hið merkilegasta fordæmi að bjóða
þeirri bændastétt, sem þrátt fyrir fjögra ára
„bænda“-stjórn „samvinnumanna“ hvorki sér
enn neitt til samvinnu um framleiðsluna né sig-
urs kaupfélaganna yfir kaupmannahringum og
kreppum auðvaldsins.
íslenzkir verkamenn og bændur!
Herðið á innsöfnuninni til sendiferðarinnar.
^jósið Sovétvinanefndir til að standa fyrir
þessu! Sendið tillögur um sendimenn og ferða-
lagið!
Einmitt þegar atvinnuleysið og kreppan hér
á íslandi harðnar, vex nauðsynin á að kynna
sér það land, þar sem atvinnuleysinu er út-
rýmt og kreppan ekki til.
K>aiiði fámnn
kemur út á fimmtudaginn, fjölbreyttur og
skemmtilegur. — Söludrengir komi niður í
Aðalstræti 9 B um morguninn.
hann flutti hina frægu ráðagerð sína' fyrir rúm-
um mánuði um að fresta skaðabótagreiðslum
Þjóðverja um eitt ár. Þessar greiðslur námu
ca. 1600 miljónum marka. Það nægði tæplega
til að rétta við halla fjárlaganna, það nægði ekki
tiJ að hjálpa Þýzkalandi út úr kreppunni. Það
hafði meira að segja mjög stutt „sálfræðileg“
áhrif, þrátt fyrir allt auglýsingaglamrið, sem
fylgdi ráðstöfun Hoovers úr hlaði. Hoover-
ráðagerðin gekk í gildi í byrjun júlí, en síðan
það var, hefir hver hrinan á fætur annari skoll-
ið á Þýzkaland. Einn af stærstu bönkum Þýzka-
lands, Darmstadtbankinn, varð gjaldþrota,
aðrir bankar fylgdu á eftir. Kauphöllunum var
lokað, bankana varð að setja undir lögreglu-
eftirlit (og úttektir manna úr bönkunum voru
takmarkaðar. Auðmagnið flaut út úr Þýzka-
landi og mönnum telst svo til, að Þýzkaland
hafi á þann hátt misst um 3 miljarða marka.
Hinir erlendu lánardrottnar voru farnir að
ugga um fé sitt, er þeir áttu í þýzkum fyrir-
tækjum og þótti ráðlegra að tryggja það á er-
lendum bönkum.
Nú hófust pólitískar og fj árhagslegar betli-
ferðir þýzku stjórnarleiðtoganna til París og
London. Á fieim tveim ráðstefnum, sem þar
voru haldnar, komu mótsetningar stórveldanna
fram í skýru ljósi. Briining fór fram á alþjóð-
legt lán til Þýzkalands, er næmi ca. 3 miljörð-
um marka. England og Bandaríkin voru fús til
þessa, en það .strandaði á Frakklandi, sem ekki
vildi ganga til lánveitingarinnar, nema að „póli-
tísk trygging“ fengist í Þýzkalandi, þ. e. að
hætt yrði við smíði nýrra herskipa, sem veitt
var fé til á fjárlögum Þýzkalands, að Þýzkaland
hætti við hugmynd sína um tollbandalag við
Austurríki og að það stigi ekkert það pólitískt
spor, er skerti hagsmuni Frakklands. M. ö. o.
Þýzkaland átti því aðeins að fá lánið, að það af-
salaði sér pólitískum athafnarétti, en að Frakk-
land yrði tryggt pólitískt forræði á meginlandi
Evrópu.
Þessar kröfur Frakka náðu ekki fram að
ganga. Brúnirig gat ekki gengið að þeim, því að
það hefði verið sama og fall stjórnarinnar. Eng-
land og’ Ameríku voru heldur ekkert áfjáð að
sjá áhrif Frakklands vaxa svo á meginlandinu.
Sjövelda ráðstefnan í London endaði því með
sáralitlum árangri — „fjöllin tóku léttasótt og
fæddu litla mús“. Samþykkt var að framlengja
100 milj. dollara lán það, er Þýzkaland hafði
fengið fyrir nokkru frá höfuðbönkum stórveld-
anna, ennfremur að hindra það, að hinum
stuttu lánum Þýzkalands yrði sagt'upp, þ. e.
hindra frekari’ auðmagnsflótta frá Þýzkalandi
og loks var sett á laggirnar alþjóðleg fjármála-
nefnd, er skyldi vera „leiðbeinandi“ þýzku ríkis-
stjórnarinnar í fjármálaefnum. Þannig eru fjár-
mál Þýzkalands sett undir eftirlit stórveldanna.
En kreppan harðnar í Þýzkalandi. Síðan ráð-
stefnunum í París og London lauk hafa enn
fleiri bankar farið á höfuðið, kauphöllin í Berlín
ér lokuð um óákveðinn tíma, kannske fram á
haust. Neyðin vex í landinu, lýðurinn verður
æ róttækari, Jíyltingarhreyfingin grefur um sig
með eldhraða.
1 Þýzkalandi ríkir ekki lengur þingræðis-
stjórn. Bruning-stjórnin ríkir einráð, án þess
að kalla þingið saman, og hún situr með
stuðningi sósíaldemókrata, sem leggja á sig
stórar fórnir til þess að bjarga „lýðræðinu“
og „þingræðinu"! Svo undarlegar eru mótsetn-
ingarnar í stefnu þýzku kratanna, og þó eru
þær í raun og- veru ekkert' undarlegar, þegar
þess er gætt, að borgaralegt „lýðræði“ og „þing-
ræði“ er ekkert annað en grímuklætt einræði
borgarastéttarinnar. Þegar í odda skerst kastar
borgarstéttin grímunni og „lýðræði“ hennar
kemur fram í sinni réttu mynd, sem einræði
hennar.
Brúningsstjórnin ríkir nú orðið með tómum
„hallærisráðstöfunum“ (,,Notverordnungen“)
— þær eru nú orðnar 9 talsins. Hver ný „hall-
ærisráðstöfun“ er hnefahögg framan í hinn'
vinnandi lýð. Blöð komúnista eru bönnuð, sam-
, komum þeirra. er tvístrað, ritvarzlan er orðin
eins og hún var verst í Prússlandi fyrir miðja
19. öld, borgarastéttin er að búa sig undir að
gera kommúnistaflokkinn ólöglegan. Það er
einn hluti af rentrinum, sem heimsauðvaldið
heimtar af fé sínu. Þýzkaland á að vera brim-
brjótur gegn hinni „rauðu hættu“, gegn „hætt-
unni í austri“. En í sama mun vaxa mótsetn-
ingarnar innan þess, verkalýðsbyltingin grefur
um sig í djúpunum, enginn getur sagt með
vissu hvenær gosið verður, 'en öll merlíi benda
til þess-að ekki sé langt að bfða umskiptanna.