Verklýðsblaðið - 13.10.1931, Blaðsíða 1

ÚTGEFANDI: KOMMÚNIST AFLOKKURISLANDS (DEILD ÚR A.K.)
II. árg. Reykjavík 13. október 1931 46. tbl.
Kaupfálag verkalýðsins.
Hyammstangadeilunni lokið
með fullum sigri yerkamanna. Skipyerjar á „Súðinni“ gera samúð-
arverkfall. Kratarnir á Akureyri láta afgreiða „Brúarfoss“.
Verkamenn hafa nú uniiið fullan sigur í
Hvammstangadeilunni. Allar kröfur þeirra
uppfylltar. Dagkaupið verður kr. 1.00 um tím-
ann og eftirvinnukaup kr. 1.25. Vinnudagur-
inn 10 tímar og meðlimir verkamannafélags-
ins sitja fyrir vinnu.
Saga málsins er í stuttu máli þessi:
„Verkamálaráð“ Alþýðufl. lýsti því yfir að
stjórnir verkamannafélaganna á Siglufirði, Ak-
ureyri, Seyðisfirði og Norðfirði hefðu lýst sig
reiðubúna til að stöðva vinnu við Brúarfoss.
Sérstaklega var það tekið fram, að Erlingur
Friðjónsson, sambandsstjórnarmeðlimur, hefði
tekið vel í málið.
Á Siglufirði var Brúarfoss ekki afgreiddur.
En þegar til Akureyrar kom, var hann af-
greiddur eins og ekkjert hefði í skorist.
„Verkamaðurinn“ krafðist þess, að Brúar-
foss fengi enga afgreiðslu, og skoraði á verka-
mannafélagsstjórnina að undirbúa vinnustöðv-
unina rækilega. En kratastjórnin í verkam.fél.
með Erling í broddi fylkingar, hreyfði sig
hvergi. „Alþýðumaðurinn“, blað Erlings og
málgagn Alþýðuflokksins minntist ekki á mál-
ið. Enginn fundur var kallaður saman í Verka-
mannafélaginu, og stjórn verkamannafélagsins
minntist ekki á það einu orði við verkamenn,
að ekki mætti afgreiða Brúarfoss, eins og
endranær. Og Brúarfoss var afgreiddur. Fyrir
þessa frammistöðu sína fær Erlingur og Ak-
ureyrarkratarnir mikið hrós í Morgunblaðinu.
Þetta er síðasti hlekkurinn í svikakeðju Ak-
ureyrarkratanna. Alþýðublaðið finnur ekkert
Nóttina milli 18. og 19. september réðist
japanskt stórskotalið inn í Mansjúríu. Áður
en varði hafði japanski herinn tekið höfuðborg
landsins, Mukden, herskildi og næstu daga
tóku þeir allar helztu borgir og járnbrautir,
sem hernaðarlega þýðingu hafa á sitt vald.
Valdhafinn í Mansjúríu, Tsjang-Hsu-Liang,
hefir fyrirskipað herdeildum sínum að veita
ekki lengur viðnám í hinni gjörsamlega von-
lausu baráttu.
Hingað til hefir Mansjúría verið japanskt
áhrifasvæði. Japanska auðvaldið hefir svo að
segja ráðið lögum og lofum í landinu og vald-
hafarnir hafa verið leppar þeirra. En í seinni
tíð hefir Bandaríkjaauðvaldið gerst hættuleg-
ur keppinautur og ráðið meiru og meiru um
stjórn landsins.
Þessu þóttust Japanar ekki getað unað leng-
ur. Kreppan vex hröðum skrefum í landinu og
byltingaaldan gerir auðvaldinu þröngt fyrir
dyrum heimafyrir, þó það haldi verkalýðs-
hreyfingunni niðri eftir megni með hervaldi
og ógnum. Japanska auðvaldð þarf á Mansjúríu
að halda, sem hráefnalind og markaðsumdæmi
fyrir iðnað sinn og jafnframt, sem landi, þar
sem það getur komið fyrir auðmagni sínu og
fólksfjölda. Tilgangurinn með hernaðarinnrás-
athugavert við þessa framkomu, en segir bara
að samtökin á Akureyri séu „veik“. Erlingur
er jafnvirðulegur meðlimur sambandsstjórnar-
innar eftir sem áður. Já, sannarlega eru þau
samtök veik, sem hafa slíka foringja, sem
Erling Friðjónsson og slíkar stjórnir, sem
sambandsstjórn Alþýðuflokksins.
Sjómennirnir á Súðinni reyndust stéttvísari
og baráttufúsari, en „foringjarnir“. Strax og
Sjómannafélagið lét þá vita um deiluna á
Hvammstanga, lögðu þeir niður vinnu við af-
greiðslu skipsins. Er slíkt sjálfsögð stéttar-
skylda og öðrum skipshöfnum til fyrirmyndar.
Þessi kaupdeila hefir sýnt það ljóslega, að
samtök verkamanna eru sterk og að baráttu-
hugur er í verkamönnum. Iiún hefir sýnt það
hvers samtökin eru megnug, ef þeim aðeins
er beitt. Hún er merki þess, að verkamenn
munu hrinda af sér hverskonar launalækkun-
artilraunum. Hún sýnir okkur að samtökin eru
þess ekki einungis megnug að verjast, heldur
líka til að hækka kaupið og knýja fram rétt-
arbætur. Og megi fjárdrottnarnir, sem lækkað
hafa kaup verkalýðsins með því að lækka
krónuna vita, að verkamenn eru þess albúnir
að hrinda einnig af sér þeirri kauplækkun
með því að hækka kaupið að sama skapi, sem
vörur hækka í verði. Til þess eru samtök
þeirra nógu sterk. Það hefir Hvammstanga-
deilan fært þeim heim sanninn um. Og verka-
menn mega ekki láta neina „foringja“ hindra
það, að samtökunum sé beitt.
inni, er að gera Mansjúríu að japanskri ný-
lendu.
Tilefnið, sem Japanar fundu sér til yfirgangs
.þessa, var í fyrsta lagi það, að brú hafði ver-
ið sprengd upp á Suður-Mansjúríu-járnbraut-
inni, sem er eign Japana. Eigi er kunnugt um
hverjir valdir eru að því verki, en ekki ólík-
legt, að það séu Japanar sjálfir. Annað til-
efnið var morð japanska hershöfðingjans
Nakamura, sem sendur var með falskt vega-
bréf til Mongólíu, til að koma þar af stað upp-
reisn.
Þjóðabandalagið hefir tekið fyrir deilumál
Kínverja og Japana og ekkert fundið athuga-
vert við framkomu Japana. Bæði löndin eru
meðlimir Þjóðabandalagsins. Bæði löndin hafa
undirritað Kellogg-sáttmálann, þ. e. skuldbund-
ið sig til að skera ekki úr deilumálum með
hernaðarráðstöfunum. Sést hér Ijóslega hvers
virði Kellogg-sáttmálinn er og að Þjóðabanda-
lagið er samábyrgð stórveldanna til þess að
geta tekið smærri og máttarminni lönd her-
skildi og gert þau að nýlendum sínum.
Ekki er talið ugglaust, að Japanar ráðist
á kínversk-rússnesku járnbrautina í Mansjúríu.
Þá er stríðið gegn verklýðsríkinu orðin stað-
reynd.
Framsókn klýfur neytendasamtökin með óað-
gengilegum skilmálum. Verkalýðurinn ákveður
að stofna sjálfstætt kaupfélag sem
vopn í stéttabaráttunni.
Eins og áður hefir verið sýnt fram á hér í
blaðinu, væri neytendahreyfingin í bænum
bezt komin með einu allsherjarneytendafélagi
undir forustu verkalýðsins, því þannig væri
tryggð öflugust samtök gagnvart kaupmanna-
valdinu.
En Framsóknar-burgeisamir hér í bænum
geta ekki hugsað til þess að vera í kaupfélagi,
þar sem verklýðsfjöldinn réði — og þessvegna
hafa þeir sett þannig skilyrði fyrir samvinnu,
að þeim yrði tryggð öll völd, verkamenn úti-
lokaðir með háu stofngjaldi, félaginu bönnuð
afskifti af pólitík og hjálp við verkalýðinn í
kaupdeilum og til þess að hafa bæði tögl og
hagldir settu þeir það skilyrði, að ef brugð-
ið yrði út af staðgreiðslunni, t. d. til fátæk-
ustu, skilvísustu verkamanna, í harðvítugu
verkfalli, þá gætu Framsóknarmennirnir rifið
út stofngjald sitt og sett kaupfélagið um koll.
Með þessum skilyrðum hafa Framsóknar-
menn sprengt kaupfélagshreyfinguna í bænum
og klofið samtök neytenda, — vísað frá sér
bróðurhendi verkalýðsins, framréttri til sam-
taka um að bæta kjör almennings og þó eink-
um. þeirra fátækustu.
Verkalýðurinn hefir dregið sinn lærdóm af
þessu og ákvað á fundi á föstudagskvöldið
að hætta samningum við „Framsókn“ og
stofna sitt eigið kaupfélag. Jafnframt var á-
kveðið að stækka undirbúningsnefndina. Var
bætt við hana 4 mönnum, þeim Hauk Björns-
syni, Gunnari Benediktssyni, Alexander Guð-
jónssyni og Helga Ólafssyni.
Mikið var um það rætt, einkum af kommún-
istum, að stofngjald þyrfti að vera sem lægst
og gengu flestir inn á nauðsyn þess. En eina
ráðið til að hafa gjaldið lágt, án þess að stofna
kaupfélaginu fjárhagslega í hættu, er að fá
nógu mikinn fjölda verkalýðs inn í það. En
verkalýðurinn er enn ekki búinn að yfirvinna
hræðslu sína við kaupfélagsskapinn eftir ófar-
irnar með þau tvö síðustu undir stjórn krat-
anna.
Þessvegna þarf nú að vekja almennan á-
huga alls verkalýðs fyrir stofnun kaupfélags,
því kaupfélag undir stjórn verkalýðsins sjálfs
getur orðið honum að góðu vopni í stéttabar-
áttunni, ef því er stjórnað fyrst og fremst
með hagsmuni verkalýðsins fyrir augum. Það
hefir kaupfélag verkamanna í Vestmannaeyj-
um, undir stjórn kommúnista, bezt sýnt og
sannað með því að lækka þar stórkostlega
verð á allri nauðsynjavöru, ekki sízt brauðum.
Gíturleg; verðhækkun i Englandi.
Strax næstu viku eftir hrun pundsins, hæklt-
aði vöruverð að sama skapi, og sumpart miklu
meira. Kopar hækkaði um 28%, zínk um 30%,
blý um 50%, bómull um 23—47%, hampur um
19%, gúmmí um 28%, sykur um 25% o. s. frv.
Sýnir þetta vel hvernig laun verkalýðsins
hafa lækkað samstundis og pundið fjell.
Launlækkunin mun einnig mjög skjótlega
koma niður á íslenzkum verkalýð, og mun
varla verða minni en 30% lækkun þegar hún
er að fullu komin fram.
Stríð iniiii Japana og Kínverja.
Japanar taka Mansjúríu herskildi.