Verklýðsblaðið - 27.10.1931, Qupperneq 3
Launalækkunartilraunin ní hrundið
á Akureyri.
Hvernig Síldareinkasalan fé-
flettir sjémenn í skjóli krata
Kröfur sjómanna.
Stöðugt rignir yfir Síldareinkasöluna kröfum
frá sjómönnum um greiðsiuna fyrir hlut þeirra
í sumar, þrátt fyrir það að útgerðarmenn og
kratar gera allt, sem í þeirra valdi stendur tii
að draga úr þessum kröfum og gera þær mátt-
lausar. Sjómannafélagið í Hafnarfirði, sam-
þykkti á fundi sínum kröfu um frekari greiðslu
út á síldina og á fundi sem haldinn var á Siglu-
firði og bæði sjómenn og útgerðarmenn sóttu,
var samþykkt samskonar krafa. Var þess kraf-
izt að Síldaeinkasalan greiddi til viðbótar 3
krónur út á hverja tunnu og það látið fylgja,
að ef ekki yrði orðið við þeirri kröfu, teldi
fundurinn Síldareinkasöluna engan tilverurétt
eiga. Á Hafnarfjarðarfundinum var ennfremur
samþykkt samskonar krafa og Sjómannafélag
Reykjavíkur hafði áður samþykkt, að tilhlutun
kommúnista, um að síldarskemmdirnar yrðu
ekki látnar lenda á sjómönnum.
En það er auðséð, að Síldareinkasalan greiðir
sjómönnum ekkert út og síldarskemmdirnar
lenda á þeim, svo framarlega, sem ekkert verð-
ur gert frekar til að knýja Síldareinkasöluna
til að verða við kröfunum.
Kratarnir hafa varið kúgunarpólitík Síldar-
einkasölunnar gegn um þykkt og þunnt og þeir
gerðu allt, sem þeir megnuðu, til þess að kröf-
ur þær, sem kommúnistar báru fram, og sam-
þykktar voru yrðu felldar. Og þegar búið var
að samþykkja kröfurnar, gerðu þeir allt tií
þess að þeim yrði ekki framfylgt. En það skulu
kartarnir vita, að sjómennirnir, sem ganga at-
vinnulausir og vantar allt, sem til lífsins þarf,
gleyma því ekki svo fljótt, að þeir eiga inni
hjá Einkasölunni næstum öll vinnulaunin sín
frá í suraar. Og þar sem þeir eiga sér sterk
samtök er von að þeim þyki það hart að verða
að þræla heilt sumar dag og nótt, án þess að
vinna fyrir mat sínum.
Eina ráðið til að knýja Síldareinkasöluna til
að láta undan, er að stöðva útskipun á síld, þar
til gengið verður að kröfunum. Þess hafa sjó-
menn krafizt, en kratabroddarnir hafa í þessu
máli gengið algerlega í lið með Síldareinka-
sölunni og atvinnurekendum. Vald sitt í Sjó-
mannfélagi Reykjavíkur ætla kratarnir að nota
til að hjálpa Síldareinkasölunni og hindra það
að samtökunum sé beitt.
Verklýðsblaðið hefir hvað eftir annað krafizt
þess að fundur verði haldinn í Sjómannafélag-
inu til að ræða þessi mál og gefa sjómönnum
kost á að grípa til sinna ráða. Þessa kröfu end-
urtökum við einu sinni enn. Og við vitum að
bak við þá kröfu standa allir þeir sjómenn, sem
síldveiðar hafa stundað í sumar og rændir
hafa verið vinnulaunum sínum.
Takist Síldareinkasölunni að láta sjómenn
ganga slyppa og snauða frá sildveiðinni í sum-
ar, hvílir öll ábyrgðin á krötunum, bæði þeim
sambandsstjórnarmfeðlimum (Erlingi og Guðm.
Skarp.), sem gerzt hafa verkfæri auðvaldsins-
í stjórn Einkasölunnar og hinum, sem hrifsað
hafa til sín stjórn verklýðssamtakanna.
Blað atvinnulausra
manna
Nefnd atvinnulausra manna, sem kosin var
á stóra atvinnuleysingjafundinum í sumar í
K.-R.-húsinu, sem Kommúnistaflokkurinn
gekkst fyrir, hefir gefið út fjölritað' blað til
að ræða kröfur atvinnulausra manna og bar-
áttutilhögun. 1. númerið er komið út og eru í
því greinir um ýms nauðsynjamál atvinnuleys-
ingjanna og baráttu þeirra.
Tilætlun. nefndarinnar er að gefa þetta blað
út við og við.
Eins og „Verklýðsblaðið“ hefir skýrt frá,
ætlaði bæjarstjórn Akureyrar að lækka kaup-
ið við vinnu þá, sem hún kallaði „atvinnu-
bótavinnu" um 25 aura á klukkustund. Var
málið rætt í verkamannafélaginu og voru
verkamenn einhuga að hrinda þessari kaup-
lækkunartilraun af sér með því að hefja verk-
fall gegn bænum, ef reynt yrði að láta vinna
fyrir neðan taxta.
Kaupkúgunartilraun þessi er beint áfram-
hald af kauplækkun þeirri, sem Erlingi Frið-
jónssyni krataforingja lánaðist að koma fram
í tunnugerðinni síðastliðinn vetur. Tókst hon-
um að lækka þar kaupið um 25—40 aura á
klukkustund. En nú eru verkamenn á Akur-
eyri svo einhuga, að Erlingi tókst ekki að ljá
atvinnurekendum nauðsynlega hjálp í þetta
skifti.
Á verkamannafélagsfundinum, sem málið
var rætt, stóðu upp meðal annars þeir verka-
menn, sem af fremsta megni hafa stutt Er-
ling hingað til, og hvöttu ákaft til að beita
verklýðssamtökunum til þess að hrinda af sér
kauplækkunartilraununum. Erlingur var gjör-
samlega einangraður, og sá sér þann kost
vænstan, að láta undan síga og fylgjast með.
Allir verkamennirnir, undantekningarlaust,
stóðu einhuga um þær ráðstafanir sern kom-
Borgarhneykslið
Greinin í síðasta blaði um lögregluransóknina
á Hótel Borg hefir nú brotið þagnarmúr borg-
aralegu blaðanna um mál þetta. í hverju blaði
eru greinir um „Borgarmálið“ og eru nú hrafn-
arnir í herbúðum heldri mannanna farnir að
kroppa augun hver úr öðrum. Lögreglustjóri er
kominn í mál við Morgunblaðið af þeirri ástæðu,
að Morgunblaðið hélt því fram, að lögreglustjóri
ætti að víkja úr dómarasæti, þar sem hann væri
við málið riðinn, en lögreglustjóri svarar því til,
að lögfræðingar bæjarins munu fæstir vera
lausir við mál þetta, og að hann sé nú eigin-
lega hreinn af allri sök, þar sem hann hafi
hlaupið úr einni vínveizlunni um leið og
óleyfileg vínsala hófst í það skiptið. Fram-
kvæmdarsamur lagavörður það!
Rannsókn hefir nú staðið yfir í málinu alla
síðastliðna viku og var hóteleigandinn tekinn
fyrir á föstudag. Ekki þykir þó vera nauðsyn
á því að hafa hann í varðhaldi á meðan á rann-
sókn stendur.
Ýmislegt nýtt hefir frétzt um skýrslu þjón-
anna, meðal annars um lýsingarnar á því hvern-
ig Jóhannes reyndi að draga til sín aukatekjur
af smyglunarsölunni með því að láta þjónana
borga sér 50 aura aukaskatt af hverri flösku,
sem seld var óleyfilega út úr húsi.
En margt er þó ennþá ekki komið fyrir al-
menningssjónir. Enn hefir t. d. ekki heyrst um
uphæð skuldarinar, sem Jóhannes stendur í við
Áfengisverzlun ríkisins og eins ganga ýmsar
sögur um bæinn um „sektarsjóð“ nokkurn.
„Sektarsjóður“ þessi mun þannig vera til kom-
inn, að í samningum Jóhannesar við starfsfólk
sitt, hafi hann skuldbundið það til að greiða
sektir við óstundvísi og vanrækslu við starfið
og átti sektarféð að fara í sjóð, sem síðan rynni
til velgjörðarstofnana eins og t. d. Elliheimilis-
ins.'
ji1 Væri fróðlegt að heyra það, hversu mikið
j stofnanir þessar hafa auðgast á óstundvísi þjón-
■ anna!
Fleiri og fleiri menn dragast inn í mál þetta,
sem keypt hafa vín á hótelinu eftir leyfilegan
tíma og munu að því er frétzt hefir ýmsir for-
kólfar íhaldsins eins og t. d. Eggert Claessen
hafa verið góðir viðskiptavinir sprúttsalans á
Borg. X.
múnistar hafa bent á, sem nauðsynlegar: Að
leggja niður vinnuna hjá bænum, þar til fullt
taxtakaup yrði greitt.
Vatnsveitulagningu, sem nauðsyn bar til að
framkvæma nú strax á Akureyri ætlaði bæjar-
stjórnin að telja til „atvinnubóta“ og greiða
þá vinnu 25 aurum lægra um tímann en sam-
kvæmt Akureyrartaxta. Þegar átti að hefja
verkið með þessum skilmálum, neituðu verka-
menn að vinna það, nema fullt kaup væri
greitt. Fór svo að bæjarstjórn lét í minni pok-
ann og ákvað að láta vinnuna út í akkorði,
en greiða taxtann í tímavinnu. Verkamannafé-
lagið sætti sig við akkorðið, ef greitt yrði kr.
2,50 fyrir hvern lengdarmetra vatnsveitunnar.
Fór svo að bæjarstjórnin gekk að því.
Verkamenn á Akureyri hafa hingað til orð-
ið að berjast á báða bóga á Akureyri. Annars-
vegar gegn atvinnurekendum sjálfum og hins-
vegar gegn flugumönnum atvinnurekenda í
verklýðshreyfingunni, svo sem Erlingi og hans
nótum. Því meiri er sigurinn í þessu máli. Með
samfylkingu sinni hefir þeim tekizt að gera
flugumennina skaðlausa.
Dirfist atvinnurekendur annarsstaðar á
landinu að gera tilraun til að nota sér neyð
verkalýðsins, til að lækka kaupið, munu verka-
menn fara að dæmi félaganna á Akureyri.
Sparifjáreigendur af
alþýðustótt rændir sparifé.
Krefjist uppbótar á sparifé alþýðu
frá valdhöfunum,!
Þrátt fyrir vesæl kjör og slæma afkomu,
reyna verkamenn yfir höfuð að spara eitthvað
saman af launum sínum, til að eiga þegar
sjúkdóma, slys, elli og atvinnuleysi ber að
höndum. Þar sem allar tryggingar, sem hið
borgaralega þjóðfélag veitir þeim gegn þess-
um vágestum, eru lítils sem einskis virði og
sumar (svo sem atvinnuleysis- og sjúkratrygg-
ing) alls ekki til, er þetta sparifé þeirra oft á
tíðum eina framfærslan, þegar neyðina ber að
höndum. Þetta sparifé, sem fengið er með
fórnum, sjálísafneitun og þrælavinnu verka-
lýðsins, á ekkert skylt við það sparifé, sem
braskarar og auðmenn eiga í bönkunum.
Nú er með krónulækkuninni verið að ræna
20% af kaupgildi þessa sparifjár, þessarar
einu tryggingar bláfátækrar alþýðu. Það er
verið að fremja rán á varnarlausu fólki.
Fyrir nokkru var höfðað mál á móti bæjar-
fógeta einum fyrir að hafa stolið vöxtum af
sparifé. Nú fremur ríkis- og bankavald það
ódæðisverk, að ræna hvorki meira né minna
en 20% af öllu því sparifé alþýðu, sem hún
hefir falið þeim að varðveita. En nú kærir eng-
inn dómsmálaráðherra. Nú er valdhöfum þess-
um, jafnt í „Tímanum“ sem öðrum auðvalds-
blöðum sungið lof fyrir framferði sitt.
En verkalýðurinn verður að líta á sjálfan
sig sem sjálfsagðan forvörð og málsvara allra
þeirra, sem ofbeldi og órétti eru beittir. Þess-
vegna þarf verkalýðurinn nú að sameinast um
þá kröfu:
Að öllum sparifjáreigendum af alþýðustétt,
séu greidd 20% uppbót á innieignum sínum
allt að 5000 krónum að minnsta kosti.
Söfnun A. S. V. til hinna bágstöddu í Kína.
Hér í Reykjavík hefir hingað til safnast
kr. 110,00, til hinnar hungruðu alþýðu í Kína.
Gengur þetta fé í hina alþjóðlegu söfnun A.
S. V. til hjálpar kínverskri alþýðu.