Verklýðsblaðið - 24.11.1931, Síða 1

ÚTGEFANDI: KOMMÚNISTAFLOKKUR ISLANDS (DEILD ÚR A.K.)
II. árg. Reykjavík: 24. nóvember 1931 52. tbl.
Barátta atvinnuleysin^janna
Dagsbrún krefst að bæjarstjórn segi af sér, ef hún ekki verður við kföfum atvinnuleysingja
t næstsíðasta Verklýðsblaði var skýrt frá
fundi atvinnuleysingjanna 4. nóv. og sem hald-
inn var að tilhlutun þeirrar nefndar, er kosin
var á fundi er atvinnuleysingjar héldu að til-
hlutun Kommúnistaflokksins, 16. júlí í sumar.
Þar var einnig skýrt frá þeim tillögum, er þar
voru samþykktar og farið var með á bæjar-
stjórnarfund samstundis, og forseti bæjar-
stjórnar þvingaður til að lesa þær í heyranda
hljóði og taka á dagskrá. Var tillögum 136™
vísað til fjárhagsnefndar að umræðum loknum,
þar sem kratarnir fundu sig knúða til að taka
afstöðu með tillögunum og leggja afrit af
þeim fyrir fundinn, sem mega heita hinar
fyrstu tillögur þeirra í þessu máli. Menn biðu
nú með óþreyju næsta bæjarstjórnarfundar,
til að sjá hverja aígreiðslu þessar tillögur
fengju þar. Atvinnuleysingjarnir, sem fjöl-
menntu nú mjög' á bæjarstjórnarfundinn,
væntu þess fastlega, að fulltrúi Alþýðuflokks-
ins í fjárhagsnefnd, myndi nú koma með til-
lögurnar í því formi, að ekki væri annað fyrir
bæjarstjórn að gera, en að ræða þær, sam-
þykkja þær síðan eða fella.
En þegar á fundinn kom, urðu atvinnu-
leysingjarnir fyrir miklum vonbrigðum. Til-
lögurnar frá atvinnuleysingj unum komu þar
hvergi fram, og fulltrúi Alþýðuflokksins í
fjárhagsnefnd hafði sér það eitt til afsökunar,
að hann hefði ekki vitað að tillögunum hefði
verið vísað til þeirrar nefndar!! En afritin,
sem kratarnir höfðu gert af tillögunum komu
þó þarna fram og voru lögð fyrir fundinn.
Aðeins eitt afritið kom fram sem bein tillaga
til afgreiðslu á fundinum. Það var tillaga um
sérstaka bjargráðaniðurjöfnun. Sú tillaga
fékk þá afgreiðslu, að samþykkt var að fram
færi framhaldsniðurjöfnun, er næmi 10 af
hundraði. Er það bersýnilegt, að sú niður-
jöfnun getur ekki orðið nein bjargráðaniður-
jöfnun, þar sem vitanlegt er að fjöldinn af
hátekjumönnum þessa bæjar eiga ógreidd út-
svör sín frá þessu og síðasta ári, og engin á-
stæða til að ætla, að þeir greiði frekar fram-
haldsniðurjöfnunina. Og þrátt fyrir það þótt
borgarstjóri lofaði því að láta hefja atvinnu-
bætur fyrir það fé, er fengist fyrir þessa
framhaldsniðurjöfnun, var auðséð á hans há-
kristilegu ásjónu, að það loforð var gefið með
það fyrir augum að reyna að fá frið fyrir
kröfum atvinnuleysingjanna í bili og svíkja
það — í skjóli þess friðar.
Öll hin afritin komu fram sem tillaga frá
fjárhagsnefnd um að vísa þeim til annarar
nefndar, sem þá ekki var mynduð. Þetta er
sem kallað er á máli kratanna, barátta fyrir'
atvinnubótum, að vísa kröfumfl atvinnuleys-
ingjanna frá einni nefndinni til annarar.
Nauðsyn atvinnubótanna er fyrir löngu orðin
svo mikil, að ófyrirgefanlegt er að fulltrúar
Alþýðuflokksins skulu ekki hafa fyrir löngu
lagt fram tillögur, sem ekki þyrfti að vísa frá
einni nefndinni til annarar og dregnar þannig
á langinn hverja vikuna eftir aðra meðan
hungurvofan læðist kringum kjallaraíbúðir at-
vinnuleysingjanna og knýr fastar og fastar á
hurðir þeirra.
Til þess að gera enda á slíkar bardagaað-
ferðir, lagði Guðjón Benediktsson fram á síð-
asta Dagsbrúnarfundi, að tilhlutun nefndar
þeirrar, sem kosin var á atvinnuleysingjafund-
inum 4. nóv., eftirfarandi kröfur og voru þær
samþykktar í einu hljóði:
„Verkamannafélagið „Dagsbrún“ skorar á
fulltrúa Alþýðuflokksins í bæjarstjórn Reyk-
javíkur, að bera fram eftirfarandi kröfur á
næsta bæjarstjórnarfundi, og semja áður
reglugjörð fyrir framkvæmd þeirra, svo hægt
sé að leggja þær fyrir fundinn til fuílnaðar
af greiðslu:
1. Að atvinnubætur verði hafnar þegar í
stað fyrir alla atvinnulausa verkfæra verka-
menn, en óverkfærum verkamönnum verði
veittur atvinnuleysisstyrkur, er nemi minnst
5 krónum á dag og 1 króna á dag fyrir hvern
skylduómaga. Þangað til atvinnubæturnar
verða hafnar, fái allir alvinnulausir verka-
menn sama atvinnuleysisstyrk.
2. Að á næstu fjárhagsáætlun verði ætluð
nægileg fjárupphæð til að uppfylla kröfur at-
vinnuleysingjanna.
3. Að bærinn láti nú þegar atvinnulausum
verkamönnum í té ókeypis gas, rafmagn og
koks.
4. Að atvinnuleysingjar verði undanþegnir
útsvörum.
Treysti bæjarstjórn sér ekki til þess að
verða við þessum kröfum, eða vilji ekki sam-
þykkja þær til framkvæmda, krefst Verka-
mannafélagið „Dagsbrún“ þess að bæjarstjórq-
in segi tafarlaust af sér og nýjar bæjarstjórn-
arkosningar fari fram“.
Kröfur þessar eru þær sömu og þær er voru
samþykktar á atvimiuleysingjafundinum 4.
nóv. og síðan lagðar fyrir bæjarstjórn, aðeins
hafa verið gerðar viðeigandi orðabreytingar
og svo bætt við kröfunni síðustu, að bæjar-
stjórnin segði af sér, ef hún treystist ekkert
að gera fyrir atvinnuleysingjana og r, nýjar
bæjarstjórnarkosningar fari fram. Og í upp-
hafi er skorað á fulltrúa Alþýðuflokksins að
bera þessar kröfur fram á næsta bæjarstjórn-
arfundi til fullnaðar afgreiðslu.
Allar þessar kröfur áttu óskipt fylgi allra
verkamanna er fundinn sátu. Sá eini fundar-
maður, er hreyfði andmælum gegn þeim var
Ólafur Friðriksson. Framkoma hans í atvinnu-
leysisbaráttunni sýnir æ betur og betur að
aðaláhugamál hans nú, er að berja niður og
lama þann baráttuhug, sem er nú óðum að
vakna meðal verkalýðsins vegna vaxandi örð-
leika og vaxandi baráttuþörf. Verkamenn skilja
líka alltaf betur og betur þessa „stefnu“
Ólafs. Sást það bezt á síðasta Dagsbrúnar-
fundi, þegar hann stóð einn á móti þessum
kröfum, og þorði þó ekki að greiða atkvæði
gegn þeim, þegar hann sá að enginn vildi
fylgja honum.
Kröfur þær, sem lagðar voru fyrir síðasta
Dagsbrúnarfund og samþykktar þar með öll-
um atkvæðum, verða því lagðar fyrir næsta
bæjarstjórnarfund í því formi að hægt sé að
samþykkja þær til fullnaðar afgreiðslu. Full-
trúum Alþýðuflokksins hefir verið falið þetta,
og bregðast þeir því trausti, bera atvinnu-
leysingjarnir þær fram sjálfir.
Dómur reynslunnar
um hlutaskiftí
sjémanna
Ýms deilumál milli einstaklinga og flokka,
eru oft þess eðlis, að dómur reynzlunnar birt-
ist ekki fyr en eftir langan tíma. En dómur-
inn um hlutaskiftin er nú uppkveðinn með
reynzlu síðastliðins sumars. Mörg hundruð sjó-
manna víðsvegar um land allt, kom heim að
síldveiðinni lokinni, með tvær hendur tómar,
eða sárlitla þénustu.
Ekki var það sökum aflaleysis eða ógæfta,
síður en svo. Orsökin var sú, að verðfall síld-
arinnar féll í þeii'ra hlut, af því þeir voru,
samkvæmt samningum sjómannafélaganna,
ráðnir upp á hlut úr aflanum. Því var ver. Á
þetta aðeins við þá sjómenn, sem veiðina
stunduðu með herpinót á línuveiðurum og mót-
orbátum. Annar flokkur sjómanna, sem einnig
stundaði síldveiði, og var ráðinn samkvæmt
samningum sjómannafélaganna, voru togara-
mennirnir. Sumarið reyndist þeim með allra
bezta móti. Þeir þénuðu nú á síldinni með
allra bezta móti, verðfall síldarinnar náði þeim
ekki, af því samningamir voru þeim hag-
kvæmari. Þeir voru ráðnir upp á fast mánað-
arkaup og hækkandi „premiu“ eftir afla, —
sem betur fór.
Enn er þriðji og minnsti flokkurinn ótal-
mn, en það eru mótorbátarnir sunnlenzku,
sem veiddu með reknet við norðurland. Veiði
þeirra verður að jafnaði lítil, borin saman við
hina tvo flokkana. Afli þeirra í sumar var um
og yfir 1000 tunnur, samt sem áður varð þén-
usta manna á þessum bátmn dágóð. En þeir
voru, eftir því sem ég bezt veit, ráðnir upp á
mánaðarkaup, og „premíu“ af tunnu. Þetta
var einmitt á bátum úr héruðum, Þar sem
hlutaráðningin er í hávegum höfð. Menn sem
stunduðu atvinnu á þessum bátum, lentu ekki
í kreppunni, sem betur fór.
Ég vil í sambandi við þetta minnast á sjó-
mennina á ísafirði. Þeir eru sem kunnugt er,
svo að segja uppaldir við hlutaráðninguna.
lægar til síldveiðanná kom, vildu þeir fá fasta
kauptryggingu yfir tímann. í þess stað bauð
Samvinnufélagið þeim, að hækka hlutinn upp
í 38% af afla. Sjómennirnir höfnuðu því, en
kusu í þess stað frítt fæði, sem er sama og
60 kr. fast mánaðarkaup, umfram hlut.
Þegar upplýst varð í vor um hið afarlága
verð á bræðslusíldinni, hættu margir fjöl-
skyldufeður við að fara á síldveiðar, sem ekki
gátu komist að á togurunum. Alþekktir dugn-
aðarmenn tóku heldur þann kostinn, annars-
vegar að verða atvinnulausir, eða að stunda
eitthvað annað, sem til kynni að falla.
Sjómenn hafa á undanförnum árum óspart
látið það í ljós, að samtök þeirra væru einung-
is miðuð við botnvörpunga og milliferðaskip.
Ef þetta er rétt skoðun þeirra, verða þeir um
leið að athuga hvort þeir sjálfir hafa gert
skyldu sína, og náð þeim áhrifum í félags-
skapnum, sem þeir óskuðu, í gegn um félags-
fundi, ráðstefnur, samninganefndir og stjórnir.
[í grein minni: Hlutaskifti sjómanna, átti
að standa: mánaðamótin sept.—okt.].
Sjómaður.