Verklýðsblaðið - 24.11.1931, Blaðsíða 2

4. þiug
Atvinnuleysísbaráttan á Siglufirði
Kratarnir fella atvinnuleysisstyrk og aukaniðurjöfnun
(Verkamannabréf).
Sambands ungra kommúnista
Þingið hófst kl. 2 e. h. 26. okt. Voru þá
fyrst kosnir starfsmenn þingsins. Síðan var
lögð fram skýrsla stjórnarinnar. Var hún vél-
rituð 6 þéttskrifaðar arkir og er hér ekki rúm
til þess að fara nánar út í hana. Þegar stjórn-
in var búin að gefa skýrslu komu skýrslur
deildanna hver af annari, tsafjarðard., Siglu-
fjarðard., Akureyrard., Glerárþorpsdeild, Húsa-
víkurdeild, Eskifjarðardeild, Vestm.eyjadeild,
Hafnarfjarðard. og Reykjavíkurdeild, sem all-
ar höfðu sent fulltrúa á þingið. Að því loknu
voru umræður um skýrslurnar og starfsemi
sambandsstjórnar og hinna einstöku deilda.
Stóðu umræður þessar lengi yfir og bar þar
eins og gefur að skilja margt á góma. Hefir
starfsemi hinna ýmsu deilda verið mjög mis-
jöfn, enda afar ólíkar kringumstæður hjá
þeim. Andstaða kratanna hefir orðið ýmsum
af deildunum erfið, hafa þeir víða, þar sem
þeir hafa getað komið því við, útilokað deild-
irnar frá fundahúsum nema við okurverði. Á
Siglufirði hefir hinn sannkristni jafnaðarmað-
ur Guðmundur Skarphéðinsson vaðið á milli
atvinnurekendanna og notað sér hvað hann
hefir verið þeim handgenginn, til þess að úti-
loka ungkommúnistana frá vinnu, hefir þetta
vitanlega komið mjög hart niður á deildinni.
Ef á allt er litið og tekið er tillit til hinnar
erfiðu aðstöðu, þá hefir starfsemi deildanna
verið fremur góð, þar eð deildirnar líða ennþá
mjög af hinum sósíaldemókratisku skipulags-
formum.
Næsta mál á dagskrá þingsins voru skipu-
lagsmál sambandsins. Skipulagsmálið hlaut að
verða eitt af aðalmálum þingsins, því að hin
gamla skipulagning hlýtur alltaf að vera svo
veik, að sambandið geti ekki með henni orðið
hJutverki sínu vaxið. Deildirnar höfðu flestar
gert tilraunir til þess að umskipuleggja starf-
semina í sellur, en með mjög mismunandi á-
rangri. Þingið samdi nákvæmar starfslínur
fyrir deildirnar í þessu máli og má búast við
að þrátt fyrir hina ýmsu erfiðleika verði
mögulegt að starfa með miklum árangri að
umskipulagningunni á komandi ári. Næst voru
tekin útbreiðslu- og fræðslumálin. Var þar
rædd útgáfa „Rauða fánans", hann hefir mjög
verið vanræktur af félögunum víðsvegar um
landið, ennfremur hafa flokksfélagarnir yfir-
leitt álitið hann lítilsvirði og gert lítið sem
ekki neitt til þess að útbreiða hann, hefir
allt orðið til þess að „Rauða fánanum" hefir
ekki tekizt að verða stéttamálgagn verklýðs-
æskunnar í landinu eins og honum ber að
vera. Gerði þingið víðtækar ráðstafanir til
þess að kippa þessu í lag. Var ákveðið enn-
fremur að sambandið gæfi út annaðslagið
bæklinga um ýmá mál, skulu þeir vera litlir,
ekki meira en ein örk eða svo hver. Ennfrem-
ur voru faglegu málin mikið rædd og upp úr
þeim umræðum, sem fram fóru á þinginu, voru
síðan samdar starfslínur fyrir sambandið í
hinni faglegu baráttu. Seinast voru rædd póli-
tísku málin og var niðurstaðan þar sú að sam-
bandið yrði að sprengja af sér þá einangrun
sem það hefir verið í og þannig að verða þess
megnugt að safna meiri hluta hinnar íslenzku
verklýðsæsku undir merki sitt.
Hin nýja sambandsstjórn, sem þingið kaus,
var þannig skipuð:
Áki Jakobsson forseti,
Ásgeir Magnússon ritari,
Sigurður Sigurbjörnsson gjaldkeri,
Eðvarð Sigurðsson,
Stefán Ögmundsson,
Guðbjörn Ingvarsson,
Sigurður Helgason,
Skúli Magnússon.
Úti um land:
Skafti Sigþórsson, Akureyri.
Ólafur Aðalsteinsson, Glerárþorpi.
Jóhann Klausen, Eskifirði.
Bjarni Jónsson, Vestmannaeyjum.
Lúter Einarsson, Siglufirði.
Jón Helgi Jónsson, Hafnarfirði.
Atvinnuleysið hefir verið tilfinnanlegt hér
á meðal verkalýðsins og yfir sjálfan sumar-
tímann munu hafa verið hér um 60 manns,
sem litla eða enga atvinnu höfðu. Snemma í
sumar báru kommúnistar í bæjarstjórn að til-
hlutun kommúnistadeildarinnar fram tillögur,
sem áður hafa verið birtar í Verklýðsblaðinu
nema till. um atvinnuleysisstyrk, ókeypis
mjólk, kol og rafmagn, til atvinnuleysingj-
anna, sem við álitum að ekki væri þá eins og
á stóð tímabært, en ákváðum að þær tillögur
skyldu verða bornar fram síðar. Andstöðu-
flokkar verkalýðsins tóku dauft í málið, vildu
álíta að atvinnuleysið væri ekki nema í höfði
Bolsanna o. s. frv. Samt sem áður samþykkti
bæjarstjórnin tillögur til atvinnubóta, þó með
því skilyrði, að fé fengist að láni. Bæjarfógeta
var svo falið að fara til Reykjavíkur og út-
vega lán og semja við ríkisstjórn og atvinnu-
bótanefnd ríkisins um styrk af atvinnubótafé
því sem síðasta Alþingi hafði samþykkt að
veitt yrði í því skyni.
Þegar bæjarfógeti fór suður, sem var í
byrjun september, var byrjuð atvinna af bæj-
arins hálfu við grjótvinnu og skurðgröft á
landi bæjarins, sem látið var út í ákvæðis-
vinnu og mun í sumum tilfellym vera vanséð
hvort verkamennirnir hafi haldið tímakaupi;
er slíkt illa farið ef atvinnubæturnar verða
beint eða óbeint til þess að lækka kaup verka-
lýðsins.
I För bæjarfógeta tók langan tíma og á með-
an svaf stjórn verkamannafélagsins eða að
minnsta kosti meiri hluti hennar, værum
svefni og aðhafðist ekkert í málinu. (Til skýr-
ingar er rétt að geta þess, að atvinnuleysis-
skráning fór fram dagana áður en fógeti fór
suður og létu skrá sig um 130 manns). Enga
fundi hélt verkamannafélagið. Öldur óánægj-
unnar risu hærra og hærra meðal verkalýðsins
út af aðgerðarleysi stjórnarinnar, en fyrst eft-
ir að bæjarfógeti kom heim eftir um mánað-
ar burtveru, var haldinn fundur í félaginu.
Einn stjórnarmeðlimurinn, Kristján Dýrfjörð,
hafði tekið þá rögg á sig og haft tal af fó-
geta og fengið þær upplýsingar, að engir pen-
ingar væru fáanlegir að undanskyldu því, að
bærinn mundi seint og síðarmeir kannske fá
10 þúsund af atvinnubótastyrknum, þó aðeins
að bærinn legði fram 20 þúsund, en þá pen-
inga hafði ekki tekizt að fá að láni, hvorki hjá
bönkum, sjóðum eða privatmönnum. Ennfrem-
ur hafði Framsóknarhöfðinginn, Þormóður
Eyjólfsson, leitast fyrir um lán og hvergi get-
að fengié.
Verkamönnum leizt nú ekki á blikuna og
ræddu málið allítarlega. Kommúnistar báru
fram tvær tillögur, aðra þess efnis, að skora,
á bæjarstjóm að halda fast við sínar fyrri
samþykktir í atvinnuleysismálinu, hina um að
verkamannafélagið boðaði ail almenns verk-
lýðsfundar til að ræða um atvinnuleysismálið
og að skorað væri á bæjarstjóm og bæjarfó-
geta að mæta á fundinum. Um þann fund fjöl-
yrði ég ekki hér, en vísa til greinar í 50. tbl.
Verklýðsblaðsins um þann fund.
Aftur á móti vil ég nota tækifærið til að
leiðrétta villu, sem var í 49. tbl., þar sem lít-
ilsháttar var getið um þennan fund og sem
stafaði af því að fregn um fundinn var hringd
suður og það er um það, að samþykkt hafi
verið að skora á bæjarstjórn að veita ókeypis
kol, mjólk og rafmagn til atvinnulausra verka-
manna. Tillaga um þetta kom ekki fram, en
aðeins lítilsháttar á þetta minnst. Nokkrum
dögum síðar hélt bæjarstjórnin fund og var
síðasti liður dagskrárinnar sem nokkru máli
skifti, um tillögur fundarins og atvinnubætur.
Fyrir fundinum lá fundargjörð fjárhagsnefnd-
ar, sem hafði tekið tillögurnar til athugunar
og öll fjárhagsnefndin hafði einróma sam-
þykkt það að vera á móti atvinnuleysisstyrkn-
um. I fjárhagsnefnd eiga sæti Guðm. Skarp-
héðinsson sósíaldemókrati, Þormóður Eyjólfs-
son Framsóknarm. og bæjarfógeti. Á þessum
fundi kom það greinilega í Ijós, að allir borg-
araflokkarnir, tveir kratar, framsókn og
sjálfstæði, áttu samleið á móti kommúnistum.
Munu fáir tilheyrendur hafa getað skilið eða
séð að þar bæri neitt á milli. Tillaga fjárhags-
nefndar um að veita engan atvinnuleysisstyrk,
var samþykkt að viðhöfðu nafnakalli og sögðu
já allir fulltrúar flokkanna þriggja, 7 að tölu,
á móti atkvæðum kommúnistanna þriggja.
Ennfremur var fellt að láta aukaniðurjöfnun
fara fram. Er þetta mjög svo athyglisverð
framkoma af kratanna hálfu, að á sama tíma
sem kratarnir í Reykjavík bera fram einmitt
þessar kröfur um atvinnuleysisstyrk og auka-
niðurjöfnun, fella kratarnir á Siglufirði þess-
ar kröfur. Ætti verkalýðurinn að athuga
þennan skrípaleik. En til skýringar skal það
tekið fram, að hér gátu kratar með tilstyrk
kommúnista komið þessum tillögum fram, en
í Reykjavík er það vonlaust. Á þessum fundi
upplýstist það, að bærinn mundi geta og væri
búinn að útvega efni í 25 þúsund síldartunnur
til að smíða úr í vetur. Var einhver hulins-
blæja sett yfir það mál á þeim fundi og’ vissu
menn ekki hverju sætti. En brátt kom í ljós
ástæðan og hún var sú, að meiri hluti at-
vinnubótanefndar hafði samþykkt að afhenda
tunnuefni þetta nokkrum mönnum, sem unnu
við samskonar vinnu í fyrra og þeir áttu að
smíða tunnurnar upp á eigin reikning og eiga
á hættu hvort nokkur tunna seldist eður ekki.
Reyndar fylgdi með skeyti frá Síldareinkasölu
Islands um að hún mundi kaupa tunnurnar.
Hvorki vinnulaun eða annað átti að greiðast
fyr en í október 1932. Aftur á móti áttu þeir
að útvega eða að leggja fram fé til þess að
koma þessu á fót og einnig leigja vélar og
húspláss og annað sem til þurfti. Mörgum
fannst þetta hálf skrítnar atvinnubætur og
nefnd manna var falið að semja tilboð um það
að verkamenn vildu taka þessa vinnu að sér
fyrir kr. 1.15 per tunnu og að vinnulaunin
væru greidd jafnóðum og verkið væri unnið.
Sömuleiðis að verktakar hefðu engan veg eða
vanda af efni, vélum eða húsplássi. Tilboði
þessu var neitað af meiri hluta atvinnubóta-
nefndar gegn atkvæðum kommúnista, og mun
form. nefndarinnar, Guðmundur Skarphéðins-
son, hafa gengið harðast fram í því að fá til-
boðið fellt, enda hafði hann hjálparmennina
við hendina, þar sem voru Framsóknanulltrú-
arnir Andrés Hafl. og Ole Hertervig. Jörgen-
sen og Fanndal kröfðust að tilboði tunnu-
gerðarmanna væri tekið.
Þegar hér var komið málinu var kosin samn-
inganefnd til að gera tilraun með að semja
við atvinnubótanefndina. Hafði það litla þýð-
ingu aðra en þá, að atvinnubótanefndin fékkst
til að ganga inn á lágmarkstryggingu, og að
nefndin yrði þeim mönnum, sem þarna kæmu
tii með að vinna, hjálpleg með útvegun á lífs-
nauðsynjum, bæði sem bærinn og verzlanir
hefðu.
Tilboð þetta var svo samþykkt á mjög fá-
mennum. fundi, sem tunnugerðarmenn héldu,
með 8 atkvæðum gegn 7 og þar með felld til-
laga kommúnistanna um hærri tryggingu sem
var 0,90 á hvei^ju tunnu, og sem Ottó Jörgens-
son stakk upp á á hinum sameiginlega fundi.
Framkoma meirihluta atvinnubótatnefndar í
þessu tunnugerðarmáli hefir verið lýst hjer að
framan, þó er mörgu úr sleppt, til dæmis því,
að meirihluta nefndarinnar hótaði að láta efnið
fara annað ef verkamenn ekki vildu beygja sig
fyrir ákvörðun þeirra.
Að svo komnu máli mun ég ekki skrifa meira
um þetta mál, en þegar fram í sækir mun ég
skrifa framhald af sögu þess, lesendum blaðs-
ins til athugunar.