Verklýðsblaðið - 15.12.1931, Blaðsíða 1

ÚTGEFANDI: KOMMÚMSTAFLOKKURISLANDS (DEILD 0R A.K.)
II. ávg. Reykjavík 15. desember 1931 55. tbl.
Islandsbankahneykslið
aftur á dagskrá.
Hæstiréttur staðfestir, að bókhald bankaus hafi yerið falsað.
Hvenær verða bankastjórarnir teknir fastir?
1 vikunni, sem leið, féll dómur í hæstarétti
í máli því, sem Kristján Karlsson, einn af fyr-
verandí bankastjórum Islandsbanka, höfðaði
gegn Útvegsbankanum, til þess að fá fullnægt
kröfu um greiðslu á eins árs bankastjóralaun-
um, sem hann samkvæmt ráðningarsamningi
sínum frá árinu 1928, þóttist eiga tilkall til.
I dóminum sátu allir lagaprófessorar háskól-
ans, þeir Einar Arnórsson, Ólafur Lárusson
og Magnús Jónsson, en hinir föstu dómarar í
réttinum, Eggert Briem og Páll Einarsson
viku sæti fyrir skyldleika sakir og venzla við
menn, sem málið varðaði.
Féll dómurinn þannig, að Útvegsbankinn
var sýknaður af kröfu Kristjáns Karlssonar.
Eru forsendur dómsins þær, að kröfu banka-
stjórans hefði borið að taka til greina, ef
hann hefði rækt stöðu sína vítalaust. En að
svo hafi ekki verið. Og eru fyrir þessari niður-
stöðu færðar eftirfylgjandi ástæður:
1. Að hann hafi samþykkt þá ráðstöfun
bankans, að tilfæra dönsk lán í dönskum krón-
um án þess að reikningamir bæru það með
sér og að reikna ensk pund með lægra gengi
en rétt var, þannig að efnahagsreikningur
bankans hefði af þessum orsökum sýnt meira
en eina miljón króna betri hag en hann var í
raun og veru.
2. Að hann hefði þrátt fyrir aðstöðu sína til
þess að kynna sér hag stórra skuldunauta
bankans, eins og Sæmundar Halldórssonar í
Stykkishólmi og Stefáns Th. Jónssonar á
Seyðisfirði, samþykkt að lána þeim stórar
fjárupphæðir, eftir að það var augljóst orðið,
að þeir ekki mundu geta staðið í skilum.
Er það tekið fram í forsendum dómsins, að
misfellur þessar hafi að vísu átt sér stað áður
en Kristján Iyarlsson tók sæti í stjórn bank-
ans. En þar sem hann engar athugasemdir
iiafi gert við þær, þá hafi hann bakað sér með-
ábyrgð um þessar ráðstafanir.
Telur dómurinn af þessum ástæðum, að
Kristján Karlsson hefði samkvæmt ráðningar-
samningi sínum verið rétt rækur úr stöðu
sinni í stjórn bankans án fyrirvara og án bóta.
Og bæri því ekki að taka kröfu hans til greina.
Dómur þessi mun vekja hina stórkostleg-
ustu athygli um allt land, og það engu síður,
þótt blöð íhaldsflokksins bersýnilega hafi í
hyggju að gera sem minnst úr því hneyksli,
sem hér endanlega hefir verið flett ofan af.
„Vísir“ hefir enn ekki minnst á þennan dóm
einu orði. Það er skiljanlegt, þegar þess er
gætt, að í honum felst einnig vitnisburður
fyrir eiganda blaðsins, Jakob Möller alþingis-
rnann íhaldsins hér í Rvík, um það, hvers
virði það bankaeftirlit hefir verið, sem þjóðin
hefir borgað honum 16000 krónur fyrir árlega
síðan 1923. „Morgunblaðið“ hefir aðeins
getið lauslega um dóminn í dagbók sinni. Því
ákveðnar munu hiriar vinnandi stéttir í land-
inu, verkamenn og bændur, gera kröfu til þess
að nú endanlega verði tekið til ítarlegustu
rannsóknar það fjárglæfraspil, sem setti ís-
iandsbanka á hausinn og hlóð milj ónaskuldum
á okkar fátæku þjóð.
Með dómi hæstaréttar hefir æðsti dómstóll
hins borgaralega ríkisvalds orðið að staðfesta
þann dóm, sem öll alþýða þegar hefir fellt yfir
stjórn eða réttara sagt óstjórn Islandsbanka.
Hann hefir staðfest það, að bankastjórnin
lánaði fj árglæframönnum eins og Sæmundi
Halldórssyni og Stefáni Th. Jónssyni stórfé,
einnig eftir að henni var fullkunnugt um það,
að þeir gátu ekki borgað skuldir sínar við
bankarm. Það upplýstist fyrir réttinum, að
bankinn hefði lánað Sælnundi Halldórssyni
15000 krónur mánaðariega allt árið 1929, án
allrar tryggingar, enda þótt í byrjun þess árs
tvö ár hefðu verið liðin frá því, að sá skuldu-
nautur hætti að framlengja og borga vexti
af víxilskuldum sínum við bankann, sem þá
námu hálfri miljón króna.
Iiér á ofan bætist nú sú yfirlýsing í for-
sendum hæstaréttardómsins, að bankastj órnin
hafi á reikningum bankans látið tilfæra dönsk
lán í dönskum krónum, án þess að reikning-
arnir bæru það með sér og reiknað ensk pund
með lægra gengi en rétt var, þannig að reikn-
ingarnir sýndu hag bankans um meira en eina
miljón króna betri en hann í raun og veru var.
Hæstiréttur hefir þar með slegið því föstu,
að bankastjórnin hafi vísvitandi fært rangt
bókhaíd, að hún hafi falsað reikninga bankans.
Minni sakir hafa nægt til þess, að óbreyttir
verkamenn væru dregnir fyrir lög og dóm.
Og það eru ekki nema nokkrar vikur síðan að
„Morgunblaðið“ flutti fregn af enskurn lávarði,
sem dærndur var í tólf mánaða fangelsi fyrir
það, að hann hafði gert 'sig sekan um að fegra
efnhagsreikning atvinnufyrirtækis, .sem hann
sjálfur átti. Hér, í Íslandsbankahneykslinu, er
um menn að ræða, sem stóðu í opinberum trún-
aðarstöðum og voru meðal hæstlaunuðu rnanna
á landinu. Kristján Karlsson hafði 20 þús.
kr. árslaun, Sigurður Eggerz 24 þús. kr., Egg-
ert Claessen meir að segja 32 þús. kr. Það
getur ekki orkað tvímælis, að þessir menn hafa
með stjórn sinni á Islandsbanka ekki einasta
gert sig skaðabótaskylda, heldur og hreint og
beint brotlega við hegningarlögin.
Jónas Jónsson dómsmálaráðherra hefir ekk-
ert tækifæri látið ónotað til þess að stæra sig
af því, að hann hafi fyrsfur allra dómsmála-
ráðherra hér á landi látið lög og rétt ganga
jafnt yfir alla, jafnt æðri sem lægri. Svo mikið
er víst að hann hefir ekki vantað einurð til
þess að láta taka verkamenn hér í Reykjavík
fasta fyrir að tala máli hinna atvinnulausu við
bæjarstjórn. Hitt er eftir að sjá, hvort dóms-
málaráðherrann álítur það varða við lög, ef
stórlaxar borgarastéttarinnar ausa út í ábyrgð-
arleysi bankafé og falsa bankareikninga. Eða
er dómsmálaráðherranum nokkuð að vanbún-
aði í þessu máli? Þykir honum það ef til vill
Framh. á 2. síðu.
Smáútvegsmenn
bíndabt samtökum á grund-
vellí stéttabaráttunnar
Smáútvegsmenn í Vestmannaeyjum fylkja sér
um kröfur Kommúnistaflokksins.
Frá Vestmannaeyjum er blaðinu símað:
Vestmannaeyjum 10. des.
Félag smáútvegsmanna stofnað af 40 í gær-
kvöldi, á grundvelli samfylkingar verkalýðs og
smábænda í stéttabaráttunni. Kröfur smáút-
vegsbænda til ríkis og banka um greiðslufrest
skulda og ódýr útgerðarlán í peningum sam-
þykkt í fyrrakvöld á 400 manna landsmála-
fundi í Alþýðuhúsinu. Verklýðsstéttin samein-
ast nú óðurn um kröfur Kommúnistaflokksins.
Kratarnir boðuðu til landsmálafundar þessa,
en stefna þeirra hefir auðsjáanlega ekki feng-
ið áheym. Hin vinnandi alþýða í Eyjum fylkir
sér stöðugt þéttar um hina kommúnistisku úr-
lausn málanna.
Barátta
járniðnaðarmanna
Samfylking um kröfur kommúnista í atvinnu-
leysismálunum.
Félag járniðnaðarmanna í Reykjavík hélt
fund síðastl. föstudag. Var fundurinn mjög
fjölsóttur. í atvinnuleysismálunum voru allar
þær kröfur til ríkis- og bæjarstjórnar, sem
Kommúnistaflokkurinn hefir barizt fyrir, svo
sem atvinnuleysisstyrkur er nemi 5 kr. á dag
og 1 kr. fyrir hvert barn, úthlutun matvæla
á kostnað stórútgerðarmanna og banka o. s.
frv., samþykktar.
Ennfremur var samþykkt að skora á bæjar-
stjórn að krefjast. þess af B. P., að það hefji
þegar undirbúning undir byggingu olíugeyma
þeirra, er bæjarstjórnin hefir veitt leyfi til að
byggja, eða að öðrum kosti verði leyfið aftur-
kallað. Einnig var skorað á bæjarstjórnina að
hefja þegar undirbúning að byggingu hinnar
væntanlegu dráttarbrautar í Reykjavík. Ef
bæjarstjórnin verður ekki við þessum kröfum
var þess krafizt að bæjarstjórnin segði af sér
þegar í stað og nýjar bæjarstjórnarkosningar
fari fram. Kröfur þessar voru samþykktar
með öllum atkvæðum.
Er gott til þess að vita, að iðnaðarmenn
skuli taka svona eindregið og einhuga undir
kröfur þær í atvinnuleysismálunum, sem verka-
lýðurinn hefir fylkt sér um undir forustu
Kommúnistaflokksins. Ætti nú bæjarstjórninni
að fara að verða það ljóst, að verklýðsstéttin í
Reykjavík stendur einhuga um kröfuna um,
að hún leggi niður umboð sitt, ef hún ætlar
að halda áfram að hundsa atvinnukröfur þær,
sem verkamenn hafa fylkt sér um.
TILKYNNIÐ BÚSTAÐASKIPTI!
Áskrifendur, sem hafa haft bústaðaskipti,
og ekki hafa fengið blaðið með skilum þess
vegna eru alvarlega áminntir um að tilkynna
strax heimilisfang sitt á afgreiðslu blaðsins.