Andvari - 01.05.1967, Síða 91

ANDVARI
BRÉF TIL BÆNDA OG NEYTENDA
89
að bætt túnrækt í beztu sauðfjár-
sveitunum er mikið atriði, vafalaust
meira en menn gera sér yfirleitt ljóst.
Benda má á sem nokkurt atriði, að lög-
gjafarvaldið hætti að leggja stein í götu
þeirra bænda, sem hafa hug á að taka
upp breytta búnaðarhætti, er verða mættu
til þess að létta nokkuð á sauðfjárbúskapn-
um hér og þar í sveitum. A ég þar við
bann við ræktun holdanauta. Vert er að
veita því athygli, að í sumum sveitum
vofir nú yfir að takmarka og minnka all-
verulega fjölda þess sauðfjár, sem reka
má á afrétt. Lélegt úrræði er að segja
þeim bændum, sem eiga hér hlut að máli,
að þeir verði að hafa fé sitt í heimahögum
á sumrum. Líklegra væri að gefa þeim
kost á að rækta holdanaut samhliða sauð-
fjárrækdnni, og fækka sauðfé að sama
skapi.
Mjólkurframleiðslan og offramleiðsla
mjólkurvara er um margt harla ólík fram-
leiðslu kindakjöts og útflutningi þess.
Þjóðinni er það brýn nauðsyn að hafa
næga neyzlumjólk á öllum árstímum.
Llm það munu allir neytendur sammála.
Eldri menn — og þarf raunar ekki eldri
menn til — muna mjólkurskort, vand-
ræði og óþægindi margs konar í því sam-
bandi, bæði í höfuðborginni og hér og þar
úti um land, í minni þorpum og kaupstöð-
um. Mjólkurskortur er jafnvel enn eigi úr
sögunni, munum Seyðisfjörð og jafnvel
Neskaupstað. Lítið má út af bera, svo að
þar verði ekki skortur á mjólk. Llitt er svo
annað mál, hvort mjólkurneyzla margra
Islendinga er ekki úr hófi fram.
Svo koma staðreyndirnar: Það er alls
eliki hægt að sjá Reykjavík og öðrii mesta
þéttbýli á landi hér fyrir nægri mjólk á
öllum tímum árs nema um leið sé flutt úr
landi nokkurt magn af mjólkurvörum.
— Og það án tillits til þess hvaða verð
fæst fyrir það, sem út er flutt. En að sjálf-
sögðu er það beinhörð skylda þeirra aðila,
sem stjórna framleiðslumálum landbún-
aðarins og leiðbeina bændum á því sviði,
að leggja alla stund á að haga framleiðs-
unni þannig, að útkoman af útflutningi
mjólkurvara verði sem minnst byrði fyrir
þjóðarbúið. Um þessar staðreyndir virð-
ast neytendur vera harla ófróðir, enda
lítið gert til þess að upplýsa fvrir þeim
sveiflur þær á mjólkurframleiðslunni, sem
ekki verður við ráðið.
Fyrst er að nefna þær sveiflur, sem
stafa af mismunandi árferði, en íslenzkur
búskapur hefir löngum verið háður tíðar-
fari og veðrum, þótt bændur standi nú
minna berskjaldaðir fyrir slíku en áður
var, þakkað veri aukinni tækni og kunn-
áttu á fleiri sviðum, svo og bættum sam-
göngum og getu þjóðfélagsins. Eigi bú-
skap og mjólkurframleiðslu að vera hagað
þannig, að Reykvíkingar t. d. fái nóga
mjólk þau ár sem illa árar, þýðir það „of-
framleiðslu" þegar vel árar um sprettu og
nýtingu o. s. frv.
Þetta er þó eigi hið erfiðasta, hinar ár-
legu árstíðasveiflur eru verri, og við þær
verður lítið ráðið. Ég nefndi áður ástand
mjólkurmálanna í Osló og öðrum borgum
við Oslófjörðinn. Þar hefir borgarbúum
verið bjargað frá árlegum mjólkurskorti
á haustin og fram yfir jól með því að
flytja mjólk að, um svo langan veg að
slíkt er með ólíkindum, og kostnaður þar
eftir. Hið sama er nú að gerast hér, að því
er nær til neytenda í Reykjavík og öðru
mesta þéttbýli við Faxaflóa sunnanverðan.
I venjulegum vetrum er ekki hægt að
flytja mjólk norðan úr landi til þess
að fullnægja Reykjavíkurmarkaðinum.
Mjólkurþörfinni hér verður ekki fullnægt
haustmánuðina og fram yfir jól nema með
því einu móti að framleiða næga mjólk
í sveitunum um landið suð-vestanvert, á
Suðurlandsundirlendinu og vestur um
Borgarfjörð og Snæfellsnes, og jafnvel í
Dölum vestur. Af þessu leiðir óumflýjan-