Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 45

ANDVARI
HAGIR JÓNS OG HÆTTIR
43
son.1) „Mér fannst, telpunni, eins og einhver ósjálfráð tign skína út frá þcssum
manni, eða eins og 'hann stræði geislum allt í kring um sig,“ segir kona ein á
endurminningum sínum uni Jón.2) Eiríkur Briem segir, að Jón hafi verið „mó-
eygur“.3) Og Björn M. Ólsen segir4): „Augun voru móleit, en óvenju-snör og
tindrandi, hýr og brosleit, ef hann var góðu í skapi, en ef honum var mikið niðri
fyrir, mátti segja um hann, líkt og Egill segir um Eirík konung, að „ormfránn
ennimáni skaut allvalds ægigeislum“, og var þá ekki fyrir smámenni að horfast
í augu við hann. í augunum mátti lesa allt hið einkennilegasta í fari Jóns Sig-
urðssonar, ljúfmennskuna, glaðlyndið og fjörið, viljaþrekið og karlmannslund-
ina, skarpskyggni og dómgreind, hyggindi og viturleik.“ Báðir þessir höfundar
telja Jón móeygan, og svo munu flestir gera. Aftur segir í vegabréfi Jóns (1851),
að hann sé bláeygur („har ... blaa Öjne“). Kynlegt er að sjá heimildir greina
svo á um augnalit. Kristján Kristjánsson var þó nákunnugur Jóni frá fyrri tíð, og
Jón gerir enga athugasemd við vegabréfið, og var þó nokkuð undir því komið,
eins og á stóð, er Jón bjóst til að fara þá um hertogadæmin og jafnvel Þýzkaland
til Danmerkur, þótt friður væri að kalla. Fleiri heimildir mætti enn greina, er
styðja vegabréfið. Og þar er Gísli Hjálmarsson í einu bréfa sinna ræðir um
„svörtu augun vinar síns“ og á þar við Jón, þá má það vel heimfæra á blá augu
þeirra manna, sem mikið hafa sjáaldur, því að svo er þá sem leggi af blásvartan
ljóma. Svo mun þó háttað þessu ósamræmi heimildanna, að Jón mun hafa haft
bláan baug í augum,5 6) og er það afar sjaldgæft, en hitt altítt, að gráeygir menn
hafa móleitan baug. Öllum þessum ytri kostum Jóns fylgdi glæsimennska í hátt-
semi, glaðlyndi og lipurð og þó rósemi í öllu yfifbragði, þótt 'hann væri geðríkur
skapfestumaður.
Má af þessu öllu ráða, að vorkunn var, þótt heitmær Jóns væri nokkuð ugg-
andi unr festarnar, enda er í sögnum, að henni hafi þókt taka að lengjast festar-
tíminn; hafi hún jafnvel ætlað, að Jón myndi að síðustu afliuga því ráði, en Jóni
þókt lengi sem eigi væru hagir sínir svo, að festa mætti ráð sitt og taka sér konu.
Heldur á þá lund innir og síra Ólafur á Stað, bróðir Ingibjargar, í bréfum sínum
til Jóns, þótt vinsamlega sé til orða tekið.0) Þó réðst að lokum hjónaband jreirra,
eftir að Jón hafði verið 12 ár fjarvistum frá henni, og var hún þá 41 árs, en Jón
einungis 34 ára. Voru þau gefin saman skömmu eftir alþingi 1845 (4. sept.).
1) Skírnir 1911, Hs. 290.
2) Eimreiðin 1923, bls. 43.
3) Andvari VI, bls. 39.
4) Skírnir 1911, bls. 260-1.
5) Svo hefir Eiríkur Briem sagt höfundi þessa rits, er hann gat þessa ósamræmis \úð hann.
6) Þjskjs. (sjá einkum bréf 4. apr. 1838, 23. sept. 1839 og 22. jan. 1840).