Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 55

ANDVARI
RÆÐUMENNSKA JÓNS SIGURÐSSONAR
53
landsins skyldi lagt 30 þúsundir ríkisdala á ári úr ríkissjóði, þangað til öðru vísi
verður fyrir mælt með lögum, sem ríkisþingið samþykkir, og að auk til bráða-
birgða 20 þúsund ríkisdala á ári, er að tíu árum liðnum lækki um eitt þúsund
ríkisdala á ári og falli alveg niður að 30 árurn liðnum. Skyldi lokið öllum
skuldaskiptum í milli ríkissjóðs Dana og íslands þar með. Lög þessi skyldi birta
á Islandi ásamt grundvallarlögum Danmerkurríkis frá 5. júní 1849 á dönsku og
íslenzku.
Jafnhliða þessu frumviarpi lagði stjórnin fram frumvarp til stjórnarskrár um
hin sérstaklegu málefni íslands.
Báðum þessum frumvörpum var vísað til nefnda, og voru sömu þingmenn
kosnir í þær báðar. Þá var sá háttur að hafa ekki fastanefndir í þinginu, heldur
kjósa sérstaka nefnd í hvert mál. Sami skrifari og framsögumaður var í báðum
nefndum, hinn trausti og baráttuglaði fylgismaður Jóns Sigurðssonar: Halldór
Kr. Friðriksson. Llm stöðulagafrumvarjrið urðu langar umræður, um 230 síður í
þingtíðindum, en um stjórnarskrána aðeins rúmar 30 síður. Nefndarmenn, níu
að tölu, urðu allir sammála. I stöðulagamálinu skilaði nefndin rækilegu og rök-
föstu áliti, og réð hún alþingi til þess allra þegnsamlegast að beiðast þess:
að hans hátign láti frumvarpið ekki ná lagagildi,
°g f
að hans hátign allramildilegast útvegi fast árgjald handa Islandi úr
ríkissjóðnum, er nemi að minnsta kosti 60 þúsund ríkisdölum,
og sé fyrir innstæðu þessa árgjalds gefin út óuppsegjanleg ríkis-
skuldabréf.
Á þessum tímum var alþingi ein málstofa. Tvær umræður fóru fram um
frumvörp, undirbúningsumræða og ályktarumræða.
LTndirbúningsumræðan hófst með því, að þingskrifari, Eiríkur Kúld, sem
raunar var formaður stöðulaganefndarinnar, las upp nefndarálitið. Næstur tal-
aði Haildór Friðriksson, sem vísaði til nefndarálits og fann ekki ástæðu til að
fara fleiri orðum um málið að sinni.
Konungsfulltrúi var Hilmar Finsen stiftamtmaður, sonarsonur Llannesar
biskups Finnssonar. Tók hann nú til máls og flutti langa ræðu, sem var mest-
megnis svar við nefndarálitinu.
Nú upphófust einhverjar mestu maraþon-umræður, er þekkzt höfðu á þingi
fram til þessa. Allir þingmenn tóku til rnáls, jafnt konungkjörnir sem þjóð-
kjörnir.
Konungsfulltrúi talaði sex sinnum og framsögumaður fjórum sinnum. Með
stjórnarfrumviarpinu töluðu konungsfulltrúi, hinir sex konungkjömu þingmenn,