Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 57

ANDVAHI
RÆÐUMENNSKA JÓNS SIGURÐSSONAR
55
þegnum sínum, það er að segja: ábyrgð fyrir því, að hann vilji gjöra þeim
öllum jafnt undir höfði, veita þeim öllurn sömu kjör, sama jafnrétti eða
jöfn réttindi, því hér er auðvitað, að ekki getur verið að ræða um jafnan
órétt við alla. Þó vér tökum oss orð konungalaganna í munn, að einvalds-
konungurinn standi engum til ábyrgðar nema guði almáttugum, þá hefir
hann þar tekizt á hendur að láta alla þegna sína verða jafnt njótandi allra
þeirra réttinda, allrar þeirrar réttarverndar til rnóts við samþegnana og aðra,
sem hann væri settur af guði og í guðs stað.
En hvernig er nú jafnrétti voru Islendinga varið, og kröfum vorum til
þess, þegar vér lítum á rás viðburðanna, sem nú er farið að vísa oss til, og
svo sem til sönnunar fyrir þvi, að vér ekkert jafnrétti eigum.
Til þess að svara þessari spurningu í stuttu máli, þurfum vér að hta
til þess tíma, þá er nokkurt líf í stjórnlegum efnum tók fyrst að hreyfa sér
hér í löndum konungs vors. Þetta byrjaði með stofnun umdæmaþinganna
í Danmörku 1831. Jafnskjótt og umræðan hófst um þetta mál, tóku íslend-
ingar að ranka við sér og báru þá þegar í upphafi, er farið var að ræða um
þetta mál, þá bæn fram fyrir konunginn, að fuhtrúaþing, sem þeir vildu
kalla alþingi, yrði stofnað á ný, með sömu réttindum fyrir Ísland eða í
íslandsmálum sem umdæmaþingin fyrir Danmörku í Danmerkur málum;
þessa uppástungu báru þeir upp, sem fyrir Islands hönd voru nefndir til
að taka þátt í umræðununr um fyrirkomulag standaþinganna, og allir ís-
lendingar tóku undir hina sömu ósk. Enda margir Danir studdu hið sama,
því þeir fundu nauðsyn þess og sanngirni, og það er einn rnaður meðal
Dana, sem nú nýlega hefir komið fram nokkuð óvil'hallur oss til handa,
að hann hefir hælt sér af því, að hann hafi þá komið fram með ritgjörð
um þetta efni og nrælt þar fram með réttindum vorum í þessu máli. En
þessi ósk vor og bæn varð ekki uppfyllt þá um sinn. Það var fyrst Kristján
konungur hinn áttundi, er veitti þessari bæn vorri áheyrn. Hann var það,
sem kunnugt er, sem setti alþingi á stofn og veitti því jafnt ráðgefanda
atkvæði í íslenzkum máJum eins og standaþingin í Danmörku höfðu í
dönskum málum.
Þess hefir verið getið svo sem í rnóti vorum málstað, að Danir hafi
haft umdæmaþing sín í tvennu lagi, svo að Eydanir voru sér um þing og
Jótar aftur fyrir sig. En þetta var byggt á sérstaklegum stjórnlegum kring-
umstæðum og sannar ekkert í rnóti oss. Orsökin til þess lá í sambandinu
við hertogadæmin Slésvík og Holstein. Stjórnin þorði ekki að samein-a þing
Eydana og Jóta vegna þess, að hún óttaðist, að þá mundi verða að sameina
þingin fyrir Slésvík og Holstein.