Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 58

56
GUNNAR THORODDSEN
ANDVARI
Með því að gefa oss íslendingum alþingi, vildi því Kristján konungur
hinn áttundi, sem sagt, veita oss jafnrétti við aðra samþegna vora í Dana-
veldi bæði í almennum og sérstaklegum málum vorum. í hinurn sérstak-
legu málum fengurn vér með alþingistilskipuninni 8. marz 1843 hið sama
atkvæði eins og þingin í Danmörku og hertogadæmunum höfðu í þeirra
málum; í hinurn almennu löggjafarmálum fengum vér það atkvæði eftir
konungsúrskurði 10. nóvbr. 1843, að alþingi voru skyldi gefast kostur á
að sjá öll lagaboð og segja atkvæði sitt á sama hátt um þau, ef þau fyndist
að geta náð til íslands, hvort heldur óbreytt eða með breytingum. Ekkert
almennt lagaboð hefir verið álitið hér gilt að lögum, nema það væri sam-
þykkt af alþingi og auglýst á íslenzku. Hin eina undantekning, sem menn
gæti fært til, er samningar við önnur lönd, en þeir samningar hafa aldrei
nokkm sinni verið lagðir fyrir umdæmaþingin hvorki í Danmörku né her-
togadæmunum; þeir eru ekki það ég veit lagðir fyrir ríkisþingið enn í dag,
að minnsta kosti elcki nema í einstaka tilfelli. Að þessu leyti kemur þá hér
engin undantekning fram við oss íslendinga. Hér er veitt fullkomið jafn-
rétti á við samþegna vora að þessu leyti. Það gekk að vísu ekki ætíð um-
talslaust af, eða án baráttu frá hálfu vorri íslendinga, að njóta þessa jafn-
réttis, því það er kunnugt, iað strax á fyrsta alþingi árið 1845 átti að draga
undan atkvæði alþingis öll sakamál, svo að öll dönsk sakamálalög skyldu
vera gild einnig fyrir Ísland. En alþingi mótmælti þessu, og stjómarráðið
tók þessi mótmæli til greina. Það var líka annað einkennilegt, að það 'þurfti
beina skipun frá konungi til kanselíisins til heimildar fyrir því, að breyt-
ingaratkvæði alþingis skyldi verða tekin til greina svo sem mögulegt væri,
og sömuleiðis um, að ekki yrði nauðgað upp á oss lögum þeim, sem alþingi
mælti í móti. í öllu þessu lýsir sér krafan um landsréttindi og jafnrétti af
hálfu vorri íslendinga við Dani, og enda viðurkenning þess, að minnsta
kosti af hálfu konungs vors.
Hið sama er að segja, þegar ræða er um reikningaviðskiptin milli ls-
lands og Danmerkur um þetta tímabil. Fyrir árið 1831, áður en farið var
að prenta og auglýsa reikninga ríkisins og áætlanir, þá byrjaði rentukamm-
erið, senr þá hafði fjárstjórn íslands á hendi, að stýla reikninga og reikn-
ingakröfur á hendur Íslandi sérstaklega og fékk konung til að úrskurða,
að ísland skyldi laga reikningshalla sinn, það er segja fylla það skarð í fjár-
hagslegu tilliti, sem vnntaði á, að landið bæri sjálft kostnað sinn. Þá þótti
rentukammerinu enginn ómögulegleiki vera á því að búa til reikninga ís-
lands um svo langan tíma sem vera skyldi; þá hafði það reikning við Island
á hverjum fingri. Þetta er líka öldungis rétt; það er hægðarleikur. Ekki