Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 59
ANDVAHI
RÆÐUMENNSKA JÓNS SIGURÐSSONAR
57
þarf annað en að taka fram jarðabókarsjóðsreikningana og ríkisreikninga
Danmerkur frá fomu og nýju, og þeir eru allir til um langan tírna; það
þekki ég mjög vel; þeir eru til um svo langan tíma sem þörí er á að rann-
saka þá í þessu máli. Þegar maður hefir þessa tvenna reikninga fyrir sér
og veit þar að auki, hver mál séu á kostnað íslands að lögum, þá er hægt
að gjöra upp reikningana rnilli íslands og Danmerkur svo langt aftur í
aldir sem maður vill og þörf er á. Það verður maður líka að játa, að renfu-
kammerið var að nálgast því, að viðurkenna jafnrétti vort einnig í þessari
grein, og að gjöra fjárhagsreikninga íslands ljósari og hreinni, aht byggt
á þeirri skoðun, að ísland væri þar partur til móts við konungsríkið, ætti
sínar eignir sér og hefði átt og ætti rétt á að heimta skil fyrir þessum eign-
um og öðrum tekjum landsins.
Nú varð, eins og kunnugt er, breyting á öllum þessum stjórnarmálum
í Danmörku 1848. Friðrik konungur hinn sjöundi vildi, að allir þegnar
sínir fengju stjómlegt frelsi og þjóðlega stjórnarskipun, en hann vildi án
alls efa jafnframt, að þeir fengju allir að njóta jafnréttis; þetta var tilfinn-
ing hans, og hlaut að vera, en hann hlaut líka að álíta betta skyldu sína og
gat ekki annað; hann gat ekki viljað draga réttinn af neinum þegna sinna
og átti ekki heldur með það, því hann var skyldugur þegnum sínum öllum
jafnt um réttlæti, hann var í ábyrgð við guð sjálfan, eins og segir í kon-
ungalögunum.
Þegar nú þessi stjórnarbreyting kom fram í Danmörk, þá kom og jafn-
skjótt fram jafnréttiskrafan af hendi íslendinga. Um sumarið 1848 vom
konungi sendar bænarskrár, bæði frá embættismönnum hér í Reykjavík og
frá mörgum öðmm mönnurn, >af öllum stéttum, sem átm fund með sér á
Þingvöllum. — Ég held þar hafi ekki verið nein Félagsrit við höndina um
þær mundir. - f báðum þessurn bænarskrám var farið fram á jafnrétti vort
við samþegna vora í Danmörku til frelsis og sjálfsforræðis. Þar er tekið
fram, að vér beiðumst að fá sama forræðisrétt í vorum rnálum eins og Danir
fengju í sínum málum. Það er nefnilega ekki svo að skilja, að nokkmm
íslendingi dytti í hug hvorki þá né síðan að skerða rétt Dana í nokkru
hinui minnsta. Þessum hinum fyrmefndu bænarskrám svaraði konungur
með bréfi sinu 28. sept. 1848, sem alkunnugt er, og þegar menn hafa hug-
fast það samband, sem er milli bænarskránna og hins konunglega svars, þá
getur engum blandazt hugur um, að sú hafi verið meining hins hásæla
konungs, að >allir þegnar hans skyldu hafa jafnt frelsi og njóta sömu rétt-
inda hvorir í sínum málum.
En um sama leyti, sem þessum bænarskrám var þannig svarað af kon-