Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 61

ANDVARI
RÆÐUMENNSKA JÓNS SIGURÐSSONAR
59
Þá var, eins og kunnugt er, uppreisn í hertogadæmunum nýlega byrjuð,
og ef vér hefðum þá hafið sterk mótmæli, þá gat verið, að það liefði vakið
töluverða eftirtekt, og enda orðið málstað Dana til nokkurs hnekkis; en
vér á hinn bóginn vildum af fremsta megni styrkja Dani í því að ná frelsi
sínu, sem vér vonuðum þá að einnig væri vort frelsi. Einn af oss var kosinn
í þá nefnd, sem skyldi rannsaka frumvarpið til grundvallarlaganna, og eftir
samkomulagi vor á meðal var það fyrir hans uppástungu borið upp á þing-
inu aif hendi allrar nefndarinnar, að ekkert skyldi útgjöra um réttindi ís-
lendinga, fyrr en málið væri borið upp á frjálsu þingi í landinu sjálfu, því
þó svo væri að orði kveðið, að íslendingar skyldu verða heyrðir um þetta
mál, þá gat enginn skilið það loforð öðruvísi en svo, ef það skyldi trúlega
efnt verða, en að stjórnarmál Islands skyldu verða útkljáð eftir frjálsum
samningi milli konungs og þegna hans á Islandi, svo að þing vort hefði
sama samningsatkvæði af vorri hendi eins og ríkisfundurinn af Dana hendi.
Nefndin stakk líka upp á að áskilja Slésvíkurmönnum frjálst atkvæði um
hluttöku Slésvíkur í grundvallarlögunum. En þegar til þingsins kom og til
atkvæða skyldi ganga, þá var það tekið fram, að réttindi íslands hefðu næga
trygging í konungsbréfinu 23. septbr. 1848, svo að ekki þyrfti meira með,
og að ekki þyrfti heldur neina sérstaklega yfirlýsing Slésvíkur vegna, því
þeirra réttindum væri við engu hætt. Af þessum ástæðum felldi ríkisfund-
urinn báðar þessar réttargeymslur eða réttarforskot bæði fyrir ísland og
Slésvík. En þegar nú kom til kasta stjórnarinnar og grundvallarlögin voru
samþykkt, þá var Slésvík einni geymdur réttur í sérstakri konunglegri aug-
lýsing, en um íslands rétt var engin auglýsing gefin út. Ég þykist vera
sannfærður um, að stjórnin hefir þar með í engan máta viljað niðra rétti
vorum íslendinga., heldur mun það hafa kornið til af }>vs, að hún hefir með
þessu án efa viljað gefa til kynna, að hún áliti konungsbréfið 23. sept. 1848
vcra fulla trygging rétti vorum.
Nú var stofnað til þjóðfundarins á íslandi, og datt þá víst engum ís-
lendingi annað í hug, og gat ekki heldur hugsað annað, eftir því sem á
undan var farið, en að 'þetta þing væri hið sama með tilliti til íslands eins
og ríkisþingið hafði verið með tilliti til Danmerkur. Að vænta þess var ekki
annað en að vænta sanngirni og jafnréttis; en það er engin sanngirni, að
þegnar í einum hluta lands séu lagðir undir yfirráð þegnanna í öðrum hluta
lands, þar sem þeir eiga engan fulltrúa, eða að þjóðþing íslendinga. standi
undir atkvæði ríkisþings Dana.
Þá er konungur boðaði til þjóðfundarins, tók hann fyrst svo til, eins og
áður er sagt, að þetta þing skyldi verða „heyrt“, eða eins og lögfræðingarnir