Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 64

62
GUNNAR THORODDSEN
ANDVARI
nýjar kosningar skipaðar og alþingi látið taka aftur til í sinni gömlu ráð-
gefandi mynd, í stað þess að leggja málið fyrir nýjan þjóðfund í landinu
sjálfu með fullu samþykktaratkvæði. Þar er ítrekað á ný það, sem eiginlega
var gild lagagrein og ekki þurfti ítrekunar við, að konungur vildi leita ráða-
neytis alþingis áður en hann breytti lögunum um það, og er þetta heitorð
skilið svo, að alþingi sé ætlað að búa stjórnarmálið undir þjóðfund.
Nú leið og ibeið; alþingi reyndi til að pota> málinu dálítið áfram, einkan-
lcga 1853, en það gekk ekki. Alþingi 1857 fékk þó loks það tilboð, að mega
segja álit sitt um áætlunarreikning landsins, sem kallaður var einn kafli úr
ríkisreikningum Danmerkur. Þetta var þá hið sama eins og veitt var ný-
lendunum í Vestureyjum. Þó var hér við þess að geta, að stjómarherrann
lofaði á ríkisþinginu að leggja fyrir alþingi konunglegt frumvarp um þetta
mál, en þegar til alþingis kom, varð ekki úr því nema konunglegt álitsmál.
f notum þessa tilboðs, að mega segja álit sitt um áætlunarreikning landsins,
þá var farið fram á, að alþingi skyldi játa útboði til flotans í Danmörku;
en alþingi vildi ekki ganga að þessum lilynnindum og vatt því fram af sér.
Síðan lagðist málið í þagnargildi þar til árið 1861, að nefnd var sett til
að segja álit sitt um fjárhagsmálið, og ég var þá einn í tölu þessara nefndar-
manna. Ut áf aðgjörðum þessarar nefndar var sprottið fmmvarp það, sem
lagt var hér fyrir þingið árið 1865, en það er eigi ómerkilegt að geta þess
við þetta frumvarp, að dómsmálaxáðherrann, sem þá var, Casse, frægur
lögfræðingur meðal Dana, skrifaði fjármálaráðgjafanum ýtarlegt bréf um
þetta mál allt, þegar frumvarpið var í tilbúningi, og er það bréf dags. 27.
apr. 1863. Það er prentað bæði í alþingistíðindunum og í stjórnartíðindun-
um, svo allir geta lesið það sem vilja. f bréfi þessu segir dómsmálaráðherr-
ann með berum orðum, að ríkisþingi Dana komi ekkert við í þessu máli
nema fjárupphæðin ein, þ. e. að ákveða það árgjald, sem gjalda á til íslands
úr hinum danska ríkissjóði við fjárhagsaðskilnaðinn. Það er annað einkenni-
legt við þetta bréf, að dómsmálaráðgjafinn talar þar um, að hann vilji stinga
upp á, að ísland fái fast árgjald, og það nokkuð hátt, við fjárhagsskilnað-
inn; þetta telur hann sanngjarnt, og kernur það saman við það, sem komið
hafði fram á ríkisþingi Dana af nokkurra þingmanna hálfu. Hann tekur
fram nokkur einstök atriði, sem styrki kröfurétt vom, og þar verða fyrir
honurn hin sömu atriðin, sem tekin hafa verið fram af vorri hálfu, einkum
af mér, og hefir þetta að minni ætlun því meira að þýða sem ráðgjafinn er
alls ekki mjúkur í undirtektum við mig og mínar kröfur, heldur er býsna-
harðmæltur um þær. Hann telur stólsgózin, hann telur konungsgózin, og
hann telur verzlunina. Hann segir, að það sé sanngjarnt að hafa tillit til