Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 72
70
GUNNAR TIIORODDSEN
ANDVARI
Fyrsta þingræðan. — Þingstörf í heyranda hljócH.
Á fyrsta degi hins fyrsta þings 1. júlí 1845 lendir Jón Sigurðsson í sennu við
konungsfulltrúann Bardendetli stiftamtmann.
Séra Hannes Stephensen bar upp fyrir þinginu, að það yrði 'haldið í heyr-
anda hljóði eins og alþing hið forna. Kandidat Jón Sigurðsson kvaðst hafa með-
ferðis bænarskrá um þetta eíni og lét í Ijósi, að þetta mundi vera skýlaus vilji
allrar þjóðarinnar, enda væri nauðsyn til þessa 'hér á landi fremur en í Dan-
mörku, þar eð alþingistíðindin yrðu töluvert misfara við þingið, og að þessu leyti
yrðu íslendingar því miður farnir en Danir. Væru þetta og forn réttindi, er ís-
lendingar hefðu áður notið. Þessi orð Jóns eru í þingtíðindum rakin i óbeinni
frásögn, en ekki sem bein ræða.
Bardenfledi tók nú til orða og talaði enga tæpitungu. Hann áleit það „laust
við allan efa, að konungur vilji, að alþingi verði ekki haldið fyrir opnum dyrum,
og skyldu alþingismenn verða á öðru máli, þá yrði hann að álíta það skyldu sína
að grípa til þeirra ráða, sem nú verður eklci séð fyrir endann á.“
Þá segir Bardendeth, að hann geti eigi goldið þögn við því, er Jón Sigurðs-
son sagði, að það sé vilji allrar þjóðarinnar, að þingið verði haldið fyrir opnum
dyrum. Hann biður menn byggja að því, að enn sem komið er, eins og málið
er vaxið, „þá verður einungis spurn um vilja vors einvaldskonungs, en ekki um
hitt að beita móti alkunnum konungs vilja þjóðarinnar viljia.“
íslendingar búi ekki, sagði Bardenfleth, í þessu tilliti við lakari kosti en Danir.
Það sé einungis landslagi að kenna, að alþingisstörfin verði seinni á sér út um
landið til eyrna manna, heldur en þingstörf Dana út um þeirra land. Ekki geti
komið til orða, að alþingi hið nýja geti eignazt hin sömu réttindi sem hið forna
þing hafði.
En Jón Sigurðsson var ekki ]>ess sinnis að beygja sig fyrir orðum fulltrúa
einvalds-konungsins. Koma manni þegar við þessa fyrstu þingræðu 'hians í hug
þau einkunnarorð, er hann valdi sér: Eigi víkja. Jón svaraði með eftirfarandi
tölu, og er það fyrsta þingræða Jóns í þingtíðindum í beinni ræðu.
„Þar eð forseti hefir ekki enn bannað að tala framar um þetta mál,
verð ég að leyfa mér að svara nokkrum orðum upp á það, sem hinn hátt-
virti konungsfulltrúi mælti.
Það er þá i fyrstu „misskilningur" hans, að ég hafi nefnt „vilja þjóðar-
injiar“ í því skyni, að ég vildi í nokkru gjöra lítið úr viljia konungs, því það
er alkunnugt, að menn segja á íslenzka tungu, að menn eða þjóðir vilji