Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 75
ANDVARl
RÆÐUMENNSKA JÓNS SIGURÐSSONAR
73
VarSancli liluttekningu ísland í úttboði til hins konunglega herflota taldi
nefndin á því vandkvæði og óhagræði, en eigi full ástæða til að skorast undan,
því síður sem hér væri spursmál um að skoða það sem skilyrði fyrir ályktandi
hluttekningu í fjáithagsmálinu.
Stakk nefndin upp á:
1. að þingið ráði frá því, að tekju- og útgjaldaáætlun ísfands verði lögð fyrir
alþingi til áiita með 'þeim hætti, sem lagt var til í konungsúrskurðinum;
2. að þingið beri fram fyrir stjórnina, að alþingi veitist ályktanda vakl, hvað
tekju- og útgjaldaáætlun íslands snertir, en úr ríkissjóði verði greitt til
landsins árlegt tillag um tiltekna áratölu;
3. að þingið skorist ekki undan því, að á ísland sé lögð útboðsskylda til flot-
ans, en að talan verði eigi hærri en tveir af þúsundi, að þjónustutíminn
verði 2—3 ár, að útboðið væri bundið við 18 ára aklur, að hinir úthoðuðu
verði eftir endaða herþjónustu fluttir til íslands aftur.
Halldór Kr. Friðriksson flutti tillögu um, að þingið ráði frá, að útboðsskylda
til hins konunglega herflota verði lögð á ísland að svo komnu.
Páll Sigurðsson, hreppstjóri frá Árkvörn, þingmaður Rangæinga, flutti vara-
uppástungu, að skyldu til útboðs frá íslandi verði ekki krafizt, fyrr en nokkrir
Islendingar hefði fyrst verið teknir til kennslu í herforingjaskóla í Danmörk,
væri þaðan útskrifaðir og síðan teknir á herskip þau, er ætti að taka við þeim
íslendingum, er skyldaðir væri til útboðanna og skip þau lægu svo hér við landið
á sumrin.
Miklar umræður urðu, 15 þingmenn tóku til máls, sumir oftar en einu sinni.
Þegar 40 ræður höfðu verið haldnar, tók Jón Sigurðsson til máls. Talaði
hann úr forsetastóli. Ræðan ber helztu einkenni ræðumennsku Jóns, þegar hæst
ber. Fara þar saman þekkingin, skýrleikinn, rökfestan. Var þá þegar orðlagt um
snilld ræðunnar. Ræðan var á þessa leið:
„Ég hefi gjört mér það að reglu, að taka ekki þátt í þingræðum að því
leyti sem efni málanna viðvíkur, en mér þykir þetta mál í mörgum greinum
svo mikils varðanda, að ég held ég verði að neyta þess leyfis, sem mér er
veitt í alþingistilskipuninni, til ,að fara um það nokkrum orðum. Ég hefi
verið einn af þeim, og er enn — það vita allir, — sem hafa álitið, að miklir
kraftar lægi fólgnir í þessu landi og í þessari þjóð; ég hefi verið einn af
þeim, og er enn, sem álít, að íslendingar sé eigi svo ónýtir, að þeir sé til
einskis færir, eigi heldur svo fráhverfir öllu nýju, að þeir fáist eigi til að