Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 77

ANDVARI
RÆÐUMENNSKA JÓNS SIGURÐSSONAR
7b
tæki meiri þátt í almennum ríkisþörfum, t. a. m. sem tekið var til dæmis, að
leggja nokkra menn til llotans, og hreyfði nefndin þá urn leið, að Danmörk
kynni að skjóta tiltekinni upphæð til styrktar við Island á ári, að minnsta
kosti fyrst um sinn. Ráðgjafinn kvaðst skyldu hugsa eftir þessu og taka það
til greina. Nú kom ríkisþingið aftur saman, og enn lýsti fjárhagsnefndin,
að sér þætti nauðsynlegt, að ísland fengi íjárhagsráð sín og að skjóta ætti
heldur fé til um hríð, ef þyrfti, en gat þá alls ekki um nokkurt tillag af Is-
lands hálfu til almennra ríkisþarfa, hvorki til flotans eða nokkurs annars;
síðan skoruðu menn á ráðgjafann að segja hvað gjört hefði verið i þessu
frá því í fyrra. Ráðgjafinn svaraði þá hér um bil á þessa leið: „Alþingi hefir
ekki verið haldið í sumar, en ég hefi skrifazt á um þetta mál við embættis-
menn á íslandi; en alþing verður að sumri, og er ég nú að semja frumvarp
um þetta til þingsins.“ En nú er ekkert frumvarp komið til alþingis, heldur
er mál þetta lagt fyrir sem álitsmál og það með útboðsmálinu knýttu þar við.
Þetta þykir mér því undarlegra, að ráðgjaí inn skuli liafa ráðið konungi til
að spyrja aðeins, sem hann sj'álfur hefir lofað frumvarpi og sagt ríkisþing-
inu frá, að hann væri að búa það til. Með þessu móti er málið dregið í tvö
ár að nauðsynjalausu og á móti vilja ríkisþingsins; og af því sérhver dráttur
á þessu máli er dráttur á að veita oss íslendingum náttúrleg réttindi vor, þá
er mér óskiljanlegt, hvernig stjórnin ein geti fengið af sér að veita þessu
máli slíka mótstöðu, eftir að svo lítur út sem flestir aðrir sé orðnir sann-
færðir um, hvernig því sé réttilega hagað. Mér sýnist, að stjórninni sjálfri
rnegi vera það skiljanlegt, eins og öðrum, að það sé hagnaður eigi rninni
fyrir Danmörk en oss, ef landið hefði sjálft fjárráð sín.
Það er nú ekki nauðsyn á að fara út í skuldaskipti íslands og Dan-
merkur; en ég vil þó fara um þau fáurn orðum, því mér þótti hinn háttvirti
framsögumaður fara um þetta efni nokkuð sterkum orðum og að minni
ætlun ekki alls kostar sönnuðum, þar sem hann var að tiltaka, að land þetta
ætti að gjalda 90,000 rdl. til almennra ríkisþarfa. Það er nú kunnugt, og
hinn háttvirti framsögumarhir veit það eins vel og ég, að tekjur af einum
landshluta geta verið með tvennu móti, þær geta verið beinlínis cða óbein-
línis, og sá, sem geldur Óbeinlínis, getur goldið eins mikið og jafnvel miklu
meira en hinn, serri greiðir beinlínis tillag sitt. íslandi hefir nú aldrei verið
ofþyngt með beinum sköttum, það játa ég fullkomlega, en því hefir verið
fram yfir allt hóf ofþyngt með óbeinlínis álögum, einkum með verzlun-
inni. Það er nú hálf þriðja öld síðan að verzlunin á fslandi komst alveg
í hendur einstökum mönnunr í öðrum ríkishluta, í Danmörku, og kaup-
skrár eða taxtar voru settir á alla innlenda og útlenda vöru. Ef menn bera