Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 78

76
GIINNAR TIIORODDSEN
ANDVARl
saman verðlag þaS, sem áSur var, við það, sem það varð eftir 'þessum töxt-
um, þá var öll innlend vara þar með felld um 200%, en útlend vara, þegar
á allt er litiS, færð l’ram urn 150—400% fram yfir þaS sem áður var; óhagn-
aður íslendinga í verzlunarviðskiptum við Dani verður því frá 350% til
600%, og þaS sjá þó allir, að þetta er oss hiS sama eins og að jafnhár tollur
hefði verið lagSur á verzlunina, auk allra annarra ókosta, sem leiddi af
verzluninni, er ég vil ekki taka fram í þetta sinn. Ég vil einungis nefna
það til, að í taxtanum er öll landvara felld um 40—60% meira en sjóvaran,
og þessi breyting á verSlaginu hefir öldungis dregið menn frá landbúnað-
inum að sjónum, svo að héðan er sprottin hin mikla afturför og eyðilegging
alls landbúnaðar vors. Þegar verzlunarokiS hafði nú legið á oss rneir en
hálfa aðra öld, þá var landbúnaðurinn og allt landið orðið svo gjörsamlega
eySilagt, að stjórnin varð í fullri alvöru að leita álits embættismannanna
hér á landi um, hvað mundi kosta aS flytja þær fáu hræður, sem eftir lifðu,
burt af landinu, því menn álitu, að hér væri ekkert við að gjöra, landið
væri óbyggilegt og alltaf að eyðileggjast. Landið var þannig alla jafna aS
þokast nær og nær gjörvallri auðn fram að 1786, þá er konungsverzlunin
var af tekin. Eftirgjald þaS, sem beinlínis var goldið af verzluninni og kom
inn í ríkissjóðinn, var ýmislegt, en það var oft um 20,000 rdl., það er 20,000
spesíur á ári, og er þó ótaliS, hve miklui dýrari peningar voru þá en þeir
eru nú. Ég skal nú ekki reyna að ákveða, hve stóra kröfu einn landshluti
getur haft, sem er þannig svo aS segja kastaður undir fætur hinum, eða
sem verra er, einstaka mönnum í öðrum landshluta um heilar aldir; því
þessi krafa er ómetanleg. Ég skal ekki heldur leitast viS aS sýna, hversu
mikinn ábata Danmörk hafi haft af verzluninni við oss, því ég er sannfærð-
ur um, að hann verður ekki metinn; en ég skal einungis geta 'þess, að
1815, þegar fyrst var talað um að láta verzlunina lausa við allar þjóðir, þá
konr einn kaupmaður fram og taldi ábata þann, er Danmörk hefði af verzl-
uninni, ekki minna en 200,000 spesíur á ári. Ég skal nú ekki skera úr því,
’hvort þessi reikningur sé réttur, enda þótt rnenn hafi fulla ástæðu til að
halda það, því höfundurinn þekkti manna bezt til allrar verzlunar hér á
landi, og að minnsta kosti mun reikningur þessi !hafa verið orsök þess, að
verzlunin var látin laus með þeim kjörum, sem ekki voru aðgengileg fyrir
nokkurn utanríkismann. Danir hafa nú enn töluverðan hagnað af verzlun-
inni, af því hún hefir verið bundin svo lengi; en land vort mun seint eða
jafnvel aldrei fá viðrétt halla þann, er það hefir beðið af verzluninni; þess
vegna mundum vér eiga að minnsta kosti mikla sanngirniskröfu til Dan-
merkur, ef réttir reikningar ættu að ganga yfir vor á millum. En þó krefj-