Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 96
94
GUNNAR THORODDSEN
ANDVAJU
um hina sérstaklegu stjómarskrá íslands og ásælast jafnrétti vort og frjálst
atkvæði í vorum málum.
16. Þessi hugsunarháttur sumra manna í Danmörku, — eins og þeir hafi erft
allt einveldi yfir Islendingum, — liljóti að hreytast með tímanum. Ekki sé
ástæða til að efast um, að svo fari, þegar gáð er að því, ‘hversu málinu hafi
verið jx>kað áfram árin 1851—1867. Það sé vort verk að sannfæra Dani, það
gjömm vér bezt með því að 'halda fast við réttindi vor og styðja þau réttum
rökum.
17. Nú snýr Jón sér að frumvarpinu, sem stjórnin hefur lagt fyrir þingið (1869).
Gerir hann lið fyrir lið samanburð á þessu frumvarpi og því, sem lagt var
fram 1867, og sýnir fram á það í fjölmörgum atriðum, hve miklu lakara hið
nýja frumvarp sé hinu fyrra.
18. Það sé til lítils að stinga upp á breytingum við frumvarpið, því að stjórnin
hafi áskilið sér rétt til að taka ekkert tillit til þess, sem alþingi færi fram á.
Þótt við tækjum frumvarpið óbreytt, væri engin vissa fyrir því, að vér fengj-
um það. Ríkisþingið mundi gjöra sig heimakomið eins og áður. Hin dönsku
grundvallarlög, sem samkvæmt frumvarpinu eiga að gilda á íslandi, séu mót-
hverf öllu jafnrétti oss til handa.
19. Uppástungan í frumvarpinu um fjártillagið, 50 þús. ríkisdali, sé eitt af boð-
um fólksþingsins, og alls óvíst, hvort það yrði samþykkt af nýkosnu ríkisþingi.
20. Jón kveðst verða að segja það sem alþingismaður, og það sem er þýðingar-
meira: sem forseti þingsins, að atkvæði alþingis sé of gott til þess að fleygja
því út fyrir tylliboð og ögranir. Síðan dregur hann saman nokkra höfuðann-
marka frumvarpsins: 2. gr. sé andstæð því jafnrétti, sem allir Islendingar
verði að heimta. Engin ábyrgð landstjórnarinnar fyrir alþingi. Engin trygg-
ing fyrir því, að tillögur landstjórans skv. frv. verði teknar til greina, fremur
en konungsfulltrúans nú. Frumvarpið sé ekki hænufet til framfara, — og
þessari líkingu heldur hann lengra fram.
21. Þá talar hann um fjárhagskröfur þær, sem þingnefndin hefur gjört. Hér sé
réttarkrafa á góðum rökum byggð. Danir eigi að gjalda oss það, sem þeir
skulda oss.
22. Hann skorar á embættismenn landsins, sem mest áhrif hafa á skoðanir stjórn-
arinnar, að leiða henni fyrir sjónir, að frelsi voru og jafnrétti eigi Danir ekkert
með að halda fyrir oss. Yfirlýsingar frá stórmennum landsins hljóta að liafa
meiri áhrif en það, sem kemur frá oss smámennunum. Það mun sannast, að
frelsi Islands verður eigi ljötrað.
23. Að lokum ræðir Jón, hvað muni koma, ef vér höfnum frumvörpum stjórn-
arinnar. Annaðhvort falli málið niður, og þá verði ástandið eins og það er,