Andvari - 01.01.1971, Blaðsíða 111

ANDVARI
MÓTUN FÆREYSKS RITMÁLS 1846
109
liún afbökuð, líklega mest fyrir dönsk áhrif. Með öðrum orðum: það verður
að búa til færeyskt ritrnál.
Það er ekki vandi að sjá, að sú leið sem hingað til hefur verið farin
til að ná þessu marki endar í villigötum. Jafnómögulegt og það er að ný-
íslenzka væri til ef ekki hefði verið gert annað á íslandi en að skrifa upp
það sem með ýmsu móti er talað í héruðum landsins, án 'þess að hafa neina
lorntungu sem hægt væri að rekja það til og samræma eftir óteljandi frá-
vik talaðs máls; jafnómögulegt og það er að danskt ritmál liefði orðið til
við að skrifa upp kvæði og þess háttar eftir framhurði fólks á Sjálandi, Fjóni
eða Jótlandi, jafnómögulegt er að neitt þess háttar geti heppnazt í Færeyj-
um. Flér af er ljóst að ég tel og hlýt að telja það misráðið og öldungis mis-
heppnað uppátæki að gefa út færeyska 'þýðingu á Færeyinga sögu, á Matt-
heusar guðspjalli, svo og færeyskum ki'æðum, án þess að gera sér fyrst
grein fyrir hvaða mál það væri sem verið var að skrifa (það er e. t. v. norður-
eyska, e. t. v. ÞórShafnarmál, en færeyska er það ekki) og hvaða raunveru-
leg sérkenni, en ekki aðeins sýndareinkenni, skildu það frá öðrum málum.
Til að skýra þetta nánar mun ég nefma fáein einföld dæmi. Þegar Fær-
ingur segir ettur eða ettir (fyrir eptir eða eftir), þá er það rétt hjá honurn;
Fjónhúinn gerir það sama; en etter getur verið bæði færeyska og fjónska,
það er hvorki danskt eða norskt, en annaðhvort verður það að vera, ef það
á að vera ritmál. Norrænum tungumálum getur ekki verið neinn akkur í
að hafa sérstakt færeyskt eða fjónskt ritmál, o. s. frv. Með því móti mundi
einingu þeirra og samræmi vera ógnað af upplausn. Þegar Færeyingar bera
hjá (d. hos) fram kjá, þá getur það verið hárrétt, en það verður að skrifa
það hjá (eða hjá, ef kosið er að láta á tákna á); annars slítur færeyskur rit-
háttur orðið út úr öllu almennu norrænu samhengi. Ef farið væri að skrifa
kjav fyrir hjá á íslenzku, og allt annað eftir því, þá nrundi íslenzku ritmáli
fljótlega verða útrýmt. A sama hátt getur ekki gengið að skrifa kjödn fyrir
tjörn, því að hvaða lifandi maður, sem annars þekkir þetta fornnorræna
orð, mundi kannast við það í þessu afskræmi? Það mundi vera ámóta og
að skrifa Kyv fyrir Tyv í dönsku ritmáli, af því að þannig er sagt á Falstri,
eða að skrifa á sænsku tjánna fyrir kanna. iÞegar skrifað er á færeysku
mavur eða meávur fyrir maðr, mouir eða mowir fyrir móðir og annað þvT
um líkt, þá er það álíka og að skrifa á dönsku maj fyrir Mand, mower fyrir
Moder, hárw fyrir haard og því um líkt, sem einnig er mállýzkufram-
burður. Þegar orðið haade er í þýðingunni á Færeyinga sögu stundum
skrifað hádi, stundum háji, stundum háji, og hjá Lyngbye háaji, þá er aug-
ljóst, að bara ein af iþessum orðmyndum tilheyrir ritmálinu, en hinar eru