Andvari - 01.01.1977, Page 100

98
VALDIMAR BJÖRNSSON
ANDVARI
MaSur gæti rabbað svona hér í allt
kvöld bara með því að vitna í gamanvís-
ur hans Káins, en þar sem hann var Ak-
ureyringur, þá á það kannske minna er-
indi á Þingeyingafundi. Ein þeirra smelln-
ustu hefur mér oftast nær fundizt vera
sú, er hann orti til gamla sveitunga síns -
Baldvins heitins Baldvinssonar, sem var
einu sinni píptur niður héma í Reykjavík
sem útflutningsagent. Þeir ólust upp sam-
an á Akureyri og höfðu, með öðrum
strákum, þann sið að skemmta sér stund-
um við það að kasta steinum í leirskál.
Ef svo kæmi fyrir, að eyra brotnaði á skál-
inni, þá orgaði Baldvin upp: „Berðu skít
í sárið! Berðu skít í sárið!“ Hann vildi
ekki, að það sæist, að það væri nýtt brot.
Káinn er eftir líkast til hálfa öld að skrifa
þessum gamla leikbróður og skrifar bréfið
einmitt á gamlaárskvöld. Elann lýkur bréf-
inu þannig:
Blaðið þrýtur, Baldi minn,
burtu flýtur árið.
Ef þú brýtur boðorðin,
berðu skít í sárið!
Nú hefur verið eiginlega útúrdúr hjá
mér, þar sem áætlunin var að tala helzt
um Þingeyinga meðal okkar fyrir vestan.
Ein mesta persóna í þeirra hóp var kona -
Aðalbjörg á Grund var hún alltaf kölluð;
hún var Jónsdóttir, og ættin var úr Norð-
ur-Þingeyjarsýslunni. Hún og Guðjón
Guðmundsson maður hennar, sem tók
ættarnafnið Isfcld, létu bæ sinn heita
Grund cftir Grundarhóli á Elólsfjöllum,
því þaðan fluttu þau sumariÖ 1879 vestur
um haf. Guðjón dó fyrir rúmu ári, rétt
að verða níræður; hann var fæddur nálægt
I Iúsavík. Það var hann Guðjón, sem lærði
eiginlega aldrei ensku - og ekki gerði
Aðalbjörg það heldur - og nú þegar hann
dó í hittifyrra, eftir það að hafa verið
65 ár búsettur í Vesturheimi, þá kunni
hann tæplega meira í enskunni en bara
það að bölva. Aðalbjörg dó nokkrum ár-
um á undan Guðjóni. Guðjón var fleiri
síðustu ár blindur. Ég man, að eftir að ég
heimsótti Island í fyrsta sinn - var hér
tæpa tvo mánuði sumarið 1934 - þá
þurfti ég að segja Guðjóni allt sem ég
gat um gamla bæinn hans, Grundarhól.
Það dugði ekki að segja honum bara það,
að beitarhúsin hefðu verið flutt síðan
1879, en líka akkurat hvar beitarhúsin
stæðu núna. Það hressti hann eitthvað að
heyra um leið, að — urn það leyti að
minnsta kosti - væri enn fært frá á Grund-
arhóli, og líka á Elólsseli - og að ég hefði
fengið skyr búið til úr sauðarmjólk, með
sauðarrjóma út á, og sauðarrjóma út í
kaffið. Guðjón hélt upp þeim sið að laga
sjálfur alltaf hangikjöt eins og fleiri
bændur fyrir vestan - og ekki stóð það
aö baki Hólsfjallahangikjetinu hér heima,
það sem Guðjón framleiddi á Grund, tíu
mílur fyrir vestan Minneota í Minne-
sotaríki.
Það sópaði að henni Aðalbjörgu konu
hans; hún var höfðingi í lund, tignarleg
i framkomu, alveg eins og söguhetja i
þeim raunum og barnamissi, sem komu
fyrir þau fyrstu búskaparárin fyrir vestan.
Aðalbjörg var vinur vina sinna - það var
allt reyndar annaðhvort svart eða hvítt
hjá Aðalbjörgu - ekki datt henni í hug
að rata þennan gullna meðalveg, sem
maður heyrir talað um. Hún var alveg
ákveðin í öllum skoðunum - og ef til
væri dropi af þingeysku blóði í einhverri
manneskju, þá væri sú kona eða sá mað-
ur strax talin með betra fólki. Tryggðin
hjá Þingeyingum gagnvart gömlu átthög-
unum er líkast til sterkari en nokkurs stað-
ar annarsstaðar á landinu, og ekki vantaði
það hjá Aðalbjörgu. Að ég minnist á
þingeyskt kvenfólk, þá frétti ég það ekki
alls fyrir löngu, að gömul kona, sem ég
hafði miklar mætur á, hafi dáið núna um