Andvari - 01.01.1986, Síða 31

ANDVARI
GUNNAR THORODDSEN
29
Forystumenn Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokksins töldu
úrslitin mikið áfall fyrir flokka sína, en ljóst var að stór hluti fylgis-
manna þessara flokka hafði fylgt Ásgeiri en ekki séra Bjarna að
málum, þrátt fyrir eindregnar flokkssamþykktir og áskoranir. Að
kosningunum loknum ræddi Gunnar við þá Ólaf Thors og Bjarna
Benediktsson og þrátt fyrir þau sárindi og þann djúpstæða ágrein-
ing sem forsetakjörið hafði valdið í röðum sjálfstæðismanna tókst
brátt með þeim eðlilegt samstarf á nýjan leik. Allt var mál þetta Ólafl
Thors formanni flokksins þó þungbært. En eins og segir í ævisögu
hans sem Matthías Johannessen skráði reyndi hann aldrei að koma
fram hefndum. Enda þótt hann liti t. a. m. Gunnar Thoroddsen
aldrei sömu augum eftir þessar kosningar og áður, gerði Ólafur
hann að ráðherra í viðreisnarstjórninni, þegar hún var mynduð 20.
nóv. 1959. Hann reyndi aldrei að gera dr. Gunnar flokksrækan
vegna andstöðunnar við yfirlýsta stefnu flokksins, segir Matthías í
ævisögu Ólafs. Ljóst var þó að afstaða Gunnars og barátta hans fyrir
kjöri Ásgeirs Ásgeirssonar olli Ólafi miklum vonbrigðum.
Þótt heita mætti að um heilt gréri með Gunnari og flokksforyst-
unni eftir þessar sögulegu forsetakosningar reyndust ýmsir flokks-
menn langminnugir þessara atburða og langræknir. Kom það m. a.
fram 16 árum síðar í andstöðu þeirra við Gunnar þegar hann sjálfur
bauð sig fram til forsetaembættisins 1968 og reyndist sú andstaða
honum þá þung í skauti.
Gunnari var sjálfum vel ljóst hvaða afleiðingar afstaða hans í for-
setakjörinu 1952 gæti haft fyrir framtíð hans í flokknum. í endur-
minningum sínum 1981 segir hann að sumir sjálfstæðismenn muni
aldrei viðurkenna að viðhorf sitt hafi verið rétt, jafnvel þótt stjórn-
málaflokkarnir hafi staðfest í reynd afstöðu sína og hætt beinum af-
skiptum af forsetakjöri.
Hér vitnar Gunnar til þeirrar ályktunar sem miðstjórn Sjálfstæðis-
flokksins samþykkti einróma fyrir forsetakjörið 1980 að flokkurinn
tæki ekki afstöðu til frambjóðenda heldur væri flokksmönnum í
sjálfsvald sett hverja þeir styddu.
Þannig hefur sagan breytt viðhorfi stjórnmálaflokkanna til þess
hvernig staðið skuli að vali þess manns sem tekst á hendur æðsta
embætti íslenska lýðveldisins.