Andvari - 01.01.1989, Qupperneq 48

46
PÁLL THEODÓRSSON
ANDVARI
í fyrsta áfanga verksins voru fluglínurnar skipulagðar nákvæmlega,
dregnar á kort og heppileg kennileiti merkt þar. í fluginu var reynt að
fylgja línunum og merki var sett inn á segulbandið, sem skráði segul-
sviðið, þegar flogið var yfir merktu staðina. Til að fá öruggari stað-
setningu voru myndir teknar öðru hverju lóðrétt niður úr flugvélinni.
Úrvinnsla gagnanna kostaði mikla vinnu en fyrsta segulkortið, sem
gefið var út, byggðist á þessari frumstæðu og vinnufreku tækni.
Nákvæm og sjálfvirk staðsetning varð að koma til og Þorbjörn og
samstarfsmenn hans vörðu miklum tíma í þennan þátt. Torbjörn fann
nú upp nýtt staðsetningarkerfi sem byggðist á því að útvarpsmerki voru
send samfellt milli tveggja senda og skyldi annar vera í flugvélinni, en
hinn á jörðu niðri. Einasta lýsingin, sem er til á þessu tilraunastarfi, er
stuttur kafli í framangreindu erindi, sem Þorbjörn hélt 1968 um eðlis-
fræðirannsóknir við Háskóla íslands13, en augljóst er að hann batt um
tíma miklar vonir við þessa lausn. Kerfið er snjöll uppfinning, en eins
og oft kemur fyrir hafði þetta þegar verið reynt, að minnsta kosti af
bandaríska flughernum, en lítið hefur verið skrifað um það. Eftir
allmiklar tilraunir sá Þorbjörn að nýja kerfið mundi ekki skila nægi-
legri nákvæmni vegna breytilegra áhrifa landslags. Nokkru eftir að
hann hafði afskrifað þennan möguleika komst hann í samband við
bandarískan vísindamann sem gat staðfest þetta og gefið allnákvæma
lýsingu á hinum truflandi áhrifum.
Athyglin beindist nú að lóran-C, kerfi sem skip og flugvélar nota til
staðsetningar. Hefðbundin lórantæki gáfu hinsvegar ekki næga ná-
kvæmni. En Þorbjörn fann nú leið til að nýta merki lóranstöðvanna á
annan hátt en gert var í hefðbundnum tækjum og átti þá væntanlega að
vera mögulegt að ná nægri nákvæmni. Endurbótin byggðist á ýmsum
framförum í rafeindatækni, sem voru rétt að koma fram um þær
mundir. Nýlega voru komnir á markað mjög nákvæmir sveifluvakar
eða atómklukkur, sem voru léttir og fyrirferðarlitlir miðað við eldri
gerðir, en alldýrir. Eggert V. Briem leysti þann vanda. Þá voru að
koma fram um þessar mundir nýjar gerðir af rafeindakubbum sem
voru forsenda þess að nú varð mögulegt að smíða hinar flóknu rásir,
sem nauðsynlegar voru til að vinna úr merkjum lóranstöðvarinnar og
atómklukkunnar og breyta þeim í staðsetningu. Nýtt sjálfvirkt stað-
setningarkerfi var nú byggt á grundvelli hinnar nýju tækni og gat það
skilað nægilegri nákvæmni. Til að auðvelda flugið var kerfið tengt
hinum sjálfvirka stýribúnaði flugvélarinnar og lét það vélina fylgja