Andvari - 01.01.1989, Blaðsíða 107

ANDVARI
AF ANNARLEGUM TUNGUM
105
brautir um efnisval og form á leið til sérstæðs þroska, en íslenzkuð kvæði þessara brezku
stórskálda. Vegna einstakra hæfileika Magnúsar hljótum við að gera þessa kröfu einmitt
til hans. Hvort hann á eftir að verða við henni, um það skal engu spáð, en verkefnið
bíður óleyst, bókmenntum okkar í dag og á morgun til tjóns.10
Ef til vill má sjá svar Magnúsar við þessari óbeinu áskorun í tilraun hans til
að þýða The Waste Land eftir Eliot — en hann lýkur ekki nema við fyrstu 11
línur ljóðabálksins.11 Hefði hann lokið þessari þýðingu þá hefði hún óneitan-
lega stungið nokkuð í stúf við þýðingarstarf hans að öðru leyti. Pað starf
einkennist meðal annars af ,,því vafasama tiltæki“, eins og Magnús orðar það
sjálfur, ,,að snúa rímlausum erlendum ljóðum til bundins máls á íslenzku.“12
Þetta skrifar hann þegar hann á skammt eftir ólifað og má ætla að hann hafi
þá verið farinn að endurskoða hugmyndir sínar um þýðingaraðferðir. í
rannsókn sem gerð hefur verið á upphafi módernisma í íslenskri ljóðagerð er
komist að svofelldri niðurstöðu um þátt ljóðaþýðinga Magnúsar:
Áhrif þeirra á íslenska ljóðagerð eru trúlega tvenns konar. í fyrsta lagi kynntust
íslensk skáld erlendum kveðskap í þessum ljóðum og fengu e.t.v. áhuga á að kynna sér
erlenda frumtexta Ijóða sem aftur gátu orkað örvandi á ljóðasmíð þeirra. I öðru lagi er
ekki ólíklegt að þær hafi tafið fyrir og seinkað módernri þróun í 1 jóðlist hér á landi vegna
þess að Magnús breytir formgerð alls þorra þeirra módernu ljóða sem hann þýðir, birtir
þau í búningi „hinnar fornhelgu norrænu rímlistar“ eins og hátíðlega var komist að orði
eitt sinn.13
I ljóðaþýðingum sínum starfar Magnús því í fremur óslitnu framhaldi af
þýðingum Steingríms Thorsteinssonar og Matthíasar Jochumssonar og leitast
við að starfa innan þess samhengis sem íslenskar braghefðir marka.
Ljóðaþýðingar Magnúsar geta því ekki talist framlag til þeirrar byltingar
skáldskaparmálsins sem átti sér stað um miðbik aldarinnar. Öðru máli gegnir
um ljóðaþýðingar Jóhannesar úr Kötlum sem hann safnaði árið 1948 í bókina
Annarlegar tungur, undir dulnefninu Anonymus. Þetta er tímamótaverk í
íslenskum Ijóðaþýðingum, ekki síst vegna þess að þarna reynast þýðingar
vera samstíga þeim umbrotum sem eiga sér stað í frumortri ljóðlist — þar á
meðal í frumortum ljóðum Anonymusar sjálfs. Eftirmálsorð hans með þýð-
ingunum undirstrika hve ólíkum augum þeir Magnús líta á hlutverk sitt sem
þýðendur, því Jóhannes lætur ekki við sitja að halda óbundnu formi erlendra
ljóða, heldur gengur enn lengra: „Þá hafa og sum kvæðanna, er upphaflega
voru meira eða minna rímuð, verið færð hér til óbundinnar hrynjandi.“14
Hvort sem við erum sátt við frjálslega meðferð Jóhannesar á þessum tilteknu
ljóðum eða ekki, er ljóst að þýðingar hans eru í róttæku nýsköpunarhlutverki
og að þær eiga að taka þátt í að frelsa ljóðlist úr hefðarfjötrum. Þarna fáum
við ljóð eftir skáld eins og E.E. Cummings, T.S. Eliot, Edith Södergran og
Georg Trakl, á óbundnu íslensku ljóðmáli sem ögrar þeirri hefð sem hér var