Andvari - 01.01.2008, Blaðsíða 143

ANDVARI
BRAUTRYÐJANDINN TORFHILDUR Þ. HÓLM OG SÖGULEGA SKÁLDSAGAN
137
undirritaður JJ, sem var Jónas Jónasson, síðar prestur á Hrafnagili. Þar kemur
glögglega fram tíðarandinn í viðhorfi til kvenna og ritstarfa þeirra: „Það er
heldur nýtt fyrir oss íslendingum, að konur hér á landi gjörist rithöfundar; þær
hafa jafnan haldið sér frá slíku, og er hér jafnvel drottnandi sú skoðun, að það
sé konum ósæmilegt að fást við ritstörf, og heyri ei til þeirra verksviðs. Menn
halda að þær eigi að gera grauta, sauma spjarir og gera sitthvað innanbæjar og
svo eigi annað. Vér eigum reyndar tvö dálítil ljóðasöfn eptir konur, en þau eru
þeim til lítils ágætis, og hafa ekkert frumlegt eða fagurt í sér fólgið.“
„Sanngjarn“, sem var Valtýr Guðmundsson síðar prófessor, tók upp hansk-
ann fyrir Torfhildi og birtist andsvar hans í ísafold sama ár. Honum verður
tíðrætt um lærða menn og óskólagengnar konur. Lokaorð ritdómsins eru: „Það
er eptirtektarvert að óskólagengin kona skuli fyrst verða til að skýra fyrir oss
sögu vora, þar sem svo mikill fjöldi er af lærðum mönnum, er hafa látið það
ógjört, og það væri sannarlega órjettlátt af oss, ef vjer ætluðum að drepa slíkar
tilraunir með vanþakklæti, og með því að heimta af konum þá fullkomnun,
sem vjer með engum rjetti getum heimtað.“
Vinslit urðu með Torfhildi og Rannveigu sem leiddu til þess að Torfhildur
bjó ein í fjögur ár. Hún vann fyrir sér með kennslu í hannyrðum, hélt áfram
ritstörfum og lifði við þröngan kost. Torfhildur lærði að mála vestanhafs
og fékkst nokkuð við það en verk hennar seldust ekki. Varðveist hafa bréf
Rannveigar Briem til Eggerts bróður síns. Þau birtust í bókinni Konur skrifa
bréf. Hún fjallar nokkuð um Torfhildi, segir að hún hjálpi sér við verkin á
morgnana en sitji við lestur og ritstörf eftir hádegi. Á einum stað skrifar hún
að kröfur Torfhildar til lífsins séu meiri en margra annarra þar sem hún hafi
vanist góðu, hún vilji eiga kjóla úr silki og flaueli. Hið versta við líf hennar
sé þó einstæðingsskapur hennar.
Næsta skáldsaga Torfhildar, Elding, er viðamesta verk hennar, 773 bls. að
lengd. Eftirmálinn er dagsettur í Winnipeg 1889. Torfhildur fluttist til íslands
sama ár og settist að í Reykjavík. Rannveig ritar Eggerti bróður sínum bréf
30. apríl 1889 þar sem hún segir að hann eigi von á fornkunningja sínum Mrs.
Hólm en hún sé hrædd um að hann hafi litla ánægju af henni: „Mér finnst
sem sú frægð, sem hún ímyndar sér að hafa fengið með ritstörfum sínum, ekki
hafa verkað vel á hana. Hún er í allmiklum metum hjá almenningi, en ekki
hefir henni heppnast að eignast vini eða kunningja, sem hænast að persónu
hennar.“ Rannveig skrifar að Torfhildur sé tortryggin í garð annarra og haldi
að aðrir vilji gera henni illt. Eggert reyndist Torfhildi vinur í raun og las m.a.
yfir handritið af Eldingu.
Varðveist hefur dagbókarbrot Torfhildar frá síðasta ári hennar vestanhafs
og fyrsta ári hennar á íslandi. Þar lýsir hún í fáum orðum daglegu lífi sínu
og einmanaleik. 11. nóvember 1889 skrifar hún: „Þá er sá stóri dagur kom-
inn, að síðasta blað handritsins fór í prentun, og er það kraftaverk drottins