Andvari - 01.01.2008, Blaðsíða 147

ANDVARI
BRAUTRYÐJANDINN TORFHILDUR Þ. HÓLM OG SÖGULEGA SKÁLDSAGAN
141
Brynjólfur Sveinsson biskup: Heimildir og vinnubrögð
Brynjólfur Sveinsson biskup hefst á Inngangi, sagan sjálf skiptist í XXXII
kapitula, síðan kemur Yfirlit efnisins og að lokum Eftirmáli.
í Eftirmála gerir Torfhildur grein fyrir vinnubrögðum sínum. Hún segist hafa
drepið á helstu lífsatriði Brynjólfs biskups og fleiri manna, er honum við koma.
Hún segir að sagan sé bæði sönn og ósönn: „Þótt ég hafi valið henni þau nöfn,
sem einu sinni stóðu á lista hinna lifanda, eru þó mörg atvik sköpuð.“ Af þessu
má sjá að höfundurinn telur sig þurfa að gera grein fyrir vinnubrögðum sínum
og sannleiksgildi sögunnar, ólíkt því sem höfundar sem fylgdu í fótspor hennar
gerðu. Atriði úr ævi Brynjólfs eru söguleg staðreynd, svo og persónur, en ýmis
atvik, sviðsetningar og samtöl skálduð. Engar lýsingar á klæðaburði eru í bók-
inni og hefur Torfhildi skort heimildir til að lýsa honum.
í Eftirmálanum getur Torfhildur þeirra rita sem hún hefur haft til stuðnings
og segir að það séu eingöngu Árbækur Jóns Espólíns og lýsing Sigurðar mál-
ara Guðmundssonar á Þingvelli. í sögunni eru jafnframt neðanmálsgreinar
þar sem vitnað er í aðrar heimildir. Með þessu vill hún skapa trúverðugleika.
I Yfirlit efnisins rekur hún til enda æviferil þeirra persóna sem við sögu koma
og voru enn á lífi við andlát biskups.
Allar persónur Torfhildar eru sögulegar. Þær eru 38 talsins og karlmenn
í miklum meirihluta, alls 29. Persónurnar gegna misstórum hlutverkum og
nokkrar koma aðeins einu sinni fram. Brynjólfur biskup ber höfuð og herðar
yfir þær og er á sviðinu mestallan tímann. Það eru viðhorf hans og afstaða
annarra til hans sem eru miðlæg. Höfundur er alltaf nálægur, eins og tíðkast í
sögum frá þessum tíma, og kemur með kristilega hugleiðingu.
Daði Halldórsson kemur oftast fram að biskupi einum undanskildum. Til
samanburðar kemur Ragnheiður Brynjólfsdóttir aðeins fram í fimm köflum.
Nokkrar aðrar áhugaverðar sögulegar persónur eru leiddar fram, eins og sálma-
skáldið Hallgrímur Pétursson, sem gegnir miklu hlutverki í lífi Brynjólfs, svo
og Guðmundur Andrésson, fræðimaðurinn sem komst úr Bláturni.
Pingvallalýsing
Aðalsögusvið Brynjólfs Sveinssonar biskups er Skálholt en sagan hefst
á Þingvöllum. Ekki var unnt að velja glæsilegra sögusvið. Bókin hefst á
Inngangi, Þingvallalýsingu. Fyrstu orðin eru: „Þingvöllur, þessi fagri, ógleym-
anlegi endurminningastaður allra íslendinga, þessi samkomustaður vitsmuna
og hreysti fornaldarinnar.. .frá hve mörgum atburðum, sem nú eru fallnir í
gleymsku, mundi hann ekki geta sagt ...“ Mjög er lýsingin tilfinningahlað-
in, í rómantískum anda, þar sem vísað er til fornaldarfrægðar. Torfhildur