Andvari - 01.01.1955, Blaðsíða 19

ANDVARI
Guðmundur Björnsson landlæknir
15
sér, að hann hefur unnið mikið af því undirbúningsstarfi, sem
niðurstöður þeirra nefnda byggðust á. Hygg ég, þótt ég viti
það ekki með vissu, að hann hafi átt hugmyndina að gerð
þjóðfánans.
Lýsing á Guðmundi landlækni næði skammt, ef aðeins væri
getið embættisverka hans og þingstarfa. Bak við þau stóð maður-
inn sjálfur, leitandi sál, nokkurs konar Faust, sem virtist ekki
finna fullnægju í störfum, sem sum hefðu enzt hverjum meðal-
manni til beitingar allrar orku sinnar. Alltaf voru á næsta leiti
ný viðfangsefni, sem seiddu hug hans. Hann elskaði íslenzka
tungu, sökkti sér niður í rannsókn á henni, lék sér að því að
auðga orðaforða hennar. Hann sagði oftar en einu sinni, að
hann hefði ekki lagt fyrir sig skurðlækningar vegna þess, að
hann hefði að vísu smiðsaugu ættarinnar, en vantaði smiðshend-
urnar. Hafði hann þó marga góða hæfileika, sem skurðlækni eru
nauðsynlegir: Sjálfstraust, snarræði, líkamlegt þrek og áhrifavald.
Við meðferð móðurmálsins vantaði hvorki glöggskyggnina né
hagleikinn. Margir leituðu í smiðju til hans, er þá vantaði nýyrði
yfir eitthvert hugtak eða tæki nýja tímans, og sjaldan stóð á
úrlausn. Mörg nýyrði hans komust samstundis inn í rnælt mál,
t. d. orðið togari, er hann hjó til eina sumarnótt á Sviði, þegar
hann brá sér í veiðiferð. Lengra og óþjálla orð, botnvörpungur,
var þó áður orðið rótgróið. Það væri ærið rannsóknarefni að finna
öll nýyrði hans, enda skal hér aðeins á þetta drepið.
Guðmundur gat verið róttækur í meðferð málsins eins og á
öðrum sviðum. Hann hneigðist um tíma að þeirri stefnu
Ljörns M. Ólsens prófessors að sleppa stöfunum y og z úr rit-
máli og skrifaði um það bæklinginn Rangritunarheimska og
framburðarforsmán. Hann var fylgjandi ættarnöfnum og fékk
sjálfur löggilt ættarnafnið Björnson 1915. Hann tók upp nýja
stuðlasetningu í bundnu máli, eins og dr. Alexander Jóhannesson
hefur vakið athygli á. Hann orti vikivaka, þegar amlóðar í ljóða-
gerð strituðust við að lyfta gullnum og höfgum hertygjum Einars
2