Andvari - 01.01.1955, Blaðsíða 94

90
Barði Guðmundsson
ANDVARI
sparað. Vitnað er til ummæla Eyjólfs ábóta Brandssonar með
þessum hætti: „Lét ábóti þá sveipa líkið og segir svo, sem margir
hafa heyrt, að hann kvaðst einskis manns líkama hafa séð þekki-
legra en Þorgils, þar sem sjá mátti fyrir sárum“. Þegar svo litið
er í Tómasarsögu, sést vel, hvert stefnt var með þeirri yfirlýsing.
Þar segir meðal annarra orða um lík erkibiskupsins:
„Hér með fer það, vorum herra drottni Jesu Kristo til lofs og
dýrðar, að svo fögur og lífleg var hans ásjóna blessuð, sem þá er
vænn maður og litprúður sofnar sætlega. Og þó að dreyrinn drægi
brott af höfuðsárinu um alla nóttina, fölnaði eigi því heldur sú
hin skæra andlitsins fegurð, og í fljótu máli, bar enginn hans limur
það mark, að hann þyrri eða þornaði, með því sýnandi, að hans
dýrðlegi dauði er honum í Guðs augliti meir til voldugrar hæðar
en nokkrar minnkunar“ (S. 444). Margir trúðu á slík dýrlings-
teikn, þeirra á meðal var Njáluhöfundur. Hann lætur Hjalta
Skeggjason segja á Bergþórshvoli: „Líkami Njáls og ásjóna sýnist
mér svo björt, að ég hefi einskis dauðs manns líkama séð jafn-
bjartan" (K. 132).
XII.
Eyjólfur áhóti Brandsson lét aka líki Þorgils frá Hrafnagili
upp til Munkaþverár. Ekki finnast önnur dæmi um líkakstur í
Sturlungu. Liggur og í hlutarins eðli, að lítið hafi verið um
akstur á langleiðum hérlendis á fyrri öldum. Njáluhöfundur
greinir þó frá einu slíku tilfelli. Og eins og í Sturlungu er um
líkflutning að ræða. Elinn framliðni hafði verið veginn og hlotið
sextán sár, svo sem lík Þorgils skarða. Frá sálfræðilegu sjónar-
miði séð er Njálufrásögnin af flutningi líksins og aðdraganda
hans harla merkileg:
„Höskuldur Njálsson og móðir hans áttu bú í Holti og reið
hann jafnan til bús síns frá Bergþórshvoli og lá leið hans um
garð á Sámsstöðum". Lýtingur bóndi þar hafði eitt sinn boð inni.
Var honum þá sagt, að Höskuldur riði um garð, svo sem venja
hans var til. Komst Lýtingur þá svo að orði við boðsgestina: „Vil