Andvari - 01.01.1955, Blaðsíða 98

94
Barði Guðmundsson
ANDVARI
Hróðný er látin standa yfir líki Höskulds blóði drifnu og
sundur tættu af sárum, en þykjast þó sjá að hann sé „eigi með
öllu dauður“, og aka honum síðan til Bergþórshvols. Hér verður
varla um það villzt, að Njáluhöfundur lánar Hróðnýju hryllilegt
atvik úr lífi Þorvarðs, svo og líkakstur ábótans, en Höskuldi sextán
sárin, sem Þorgils skarði á að hafa hlotið eftir að hann var dauður.
Fyrir slíkum lánum getur enginn hafa staðið nema Þorvarður
Þórarinsson sjálfur. Og þau virðast veitt af vangá. Þess vegna
förlast ritsnillingnum mikla í frásagnarlistinni, þegar hann greinir
frá vígi Höskulds Njálssonar.
Erfiðar hugarhræringar, sem kröfðust tjáningar, hafa verið
hér að verki. Þær brjótast upp úr djúpi undirmeðvitundar skálds-
ins og valda truflunum, er birtast sem snurður á frásagnarþræð-
inunt. Þesskonar fyrirbæri munu ekki vera sjaldséð í skáldverk-
um.
XVI.
Ekki getur leikið á tveim tungum um það, að orð Lýtings:
„Vil eg nú að vér ríðum að honum í kveld og drepum hann“,
séu sniðin eftir ummælum Þorvarðs í grófarræðunni. Þetta sést
ekki aðeins af orðalíkingunni og því, sem rétt á eftir er sagt í
Njálu um launsátur sexmenninganna í „gróf einni“, sextán
sárin og líkaksturinn, heldur einnig á framhaldi ræðustúfsins.
Hann hljóðar þannig: „Vil eg að menn geymi, ef færi gefur á,
að bera þegar vopn á hann og vinna að því ógrunsamlega, svo
að hann kunni eigi frá tíðindum að segja, því að þá er allt sem
unnið, ef hann er af ráðinn. Megið fpér svo til ætla að Þorgils er
enginn klekkingarmaður. Nú, ef nokkur er sá hér, er mér vill
eigi fylgja, segi hann til þessa nú“ (II, s. 219).
Ræðustúfurmn geyrnir fimm orðasambönd, sem ganga aftur
í Njálu á mjög athyglisverðan hátt. „Drepa ætla eg Gunnar
Lambason og Kol Þorsteinsson, ef færi gefur á“, segir Kári Söl-
mundarson. (K. 152). Oldungis hliðstæða fyrirætlun hefur Þor-