Andvari - 01.01.1951, Side 77

andvari
Þjóðin er eldri en íslandsbyggð
73
ungakonunganna. Varðveizlu Skjöldungasagna má þannig telja
meðal höfuðeinkenna þeirra, sem að öndverðu reistu Saurbæi á
íslandi.
Aftur tökum við nafnaskrá Landnámabókar og teljum þá
landnámsmenn, sem áttu móður eða dætur með dísarnafni. Þeir
eru 17, en konurnar með dísarnöfnum 18. Þriðja bvert dísar-
nafn fellur á Saurbæjarhreppana, svo hlutfallið milli hreppa-
flokkanna er hið sama og fyrr, þegar miðað var við Hróð-nöfnin.
Konurnar með dísarnöfnunum eru flestar taldar al kyni kon-
unga, jarla og hersa, eða þá giftar mönnum af slíku ætterni. í
góðu samræmi við þessa rniklu ættgjöfgi dísanna eru svo ættir
þeirra oft raktar upp um marga ættliði. Þótt slíkar ættfærslur
séu í einstökum atriðum að litlu hafandi, benda þær þó ótvírætt
í þá átt, að á landnámsöld íslands hafi dísarnöfnin einkum verið
algeng í fremstu höfðingjaættunum, sem þangað fluttu. Og það
hefir sína sögu að segja.
Frá lokum landnámsaldar um 930 fóru með völd á Islandi
uokkrir tugir ættarhöfðingja, sem nefndust goðar. Kjaminn í
í'íki hvers þeirra var holið. Það var eign goðans, og sjálfur veitti
hann því forstöðu. Var svo ákveðið, að níu höfuðhof skyldu vera
1 hverjum landsfjórðungi, en þrjú í hverju þingi. Ríki goðans,
seni höluðhof átti, nefndist goðorð. Sýnir nafn þetta bezt hið
uána samband þess við hofið og hina opinberu helgiþjónustu.
Enda þótt enginn vottur finnist í heimildum um goða eða goð-
°rð í Noregi, eftir að ísland hyggðist, má augljóst vera, að hér
getur ekki verið um hreina íslenzka nýjung að ræða, heldur
skipulag, sem þróazt hefir með forfeðrum íslenzku landnámsmann-
c)nna um langan aldur, áður en norrænir menn fluttu til Ts-
Jands. Þegar svo kirkjur koma til sögunnar, voru þær sem hofin
1 einkaeign höfðingjanna. Á hinn bóginn sjáum við, að eftir
Fristnitökuna í Noregi rísa þar upp fylkis- og héraðskirkjur,
þriðjungs-, fjórðungs- og áttungs-kirkjur. Af þessu má draga þá
ályktun, að hinir meiriháttar helgistaðir í Noregi hafi yfirleitt
ekki gengið að erfðurn í einstökum höfðingjaættum, heldur verið