Andvari - 01.01.1947, Blaðsíða 51

ANDVARI
Manntaiið 1703
47
stafar af því, að þá var miklu meira uin stór heimili, sem lyftu
meðaltalinu upp. Með 11 manns og þar yfir voru 5% af heimila-
lölunni 1703, en ekki nema 3.7% af heimilatölunni í sveitum
1940 (og aðeins 1.7% á öllu landinu). í stærsta fjölskylduheim-
ili á landinu 1940 voru aðeins 18 manns, en 1703 voru 27 heimili
(fyrir utan Skálholt og Hóla) mannfleiri, enda þótt sveitar-
ómagar væru ekki meðtaldir. 6 heimili voru þá með 25 29
og eitt, hið stærsta, með 39 manns. Það var heimili Lauritz
Gottrups lögmanns á Þingeyrum
Um sveitcirómaga má fá ýmsar upplýsingar i manntalinu
1703. Þegar búið er að strika út tvítalninga, verður talan á
niðursetningum og þurfalingum, sem flytjast um hreppinn,
6789 á öllu landinu eða 13.5% af öllum mannfjöldanum. Þar
með eru þó ekki upp taldir allir þeir, sem þiggja af sveit. í
manntalinu er þess viða getið, að fjölskyldum, sem eru við
búskap, sé lagt af sveitinni. Tala þessa fólks er 617, og er það
lágmark, því að ekki er víst, að sliks sé getið alls staðar, þó
að það sé líklegra. En sjálfsagt má þar við bæta umrenning-
unum, 394, því að þeir munu hafa átt tilkall til sveitarfram-
færis einhvers staðar, enda þótt þeir kysu heldur að hafa ofan
af fyrir sér með flakki heldur en að vera niðursettir á sinni
sveit. Að þeim viðbættum verður tala þurfalinga alls 7800
manns, og er það 15.5% af öllum landsbúum. Það vantar því
ekki mikið á, að það sé sjötti hluti af öllu fólkinu í landinu.
í*að samsvarar því, að meir en 20 þúsund manns væru á sveit
hér á landi nú. Árið 1920—21 fór fram talning á öllum sveit-
urstyrkþegum á landinu, og reyndist þá tala þeirra ásamt
skylduliði um 4500 manns eða 4,8% af mannfjöldanum á
landinu þá. Síðan mun tala sveitarstyrkþega hafa lækkað
mikið og á jafnvel að hverfa að mestu, þegar nýju trygginga-
lögin eru komin í fulla framkvæmd.
Samkvæmt manntalinu 1703 hefur miklu meira verið þá um
mðursetninga sunnanlands og austan heldur en norðanlands
°g vestan. Eins og áður er sagt, voru niðursetningar að meðal-
tali 13.5 af hverju hundraði landsmanna, en í öllum sýslum
frá Múlasýslu suður um land til Borgarfjarðarsýslu (að báð-
4