Andvari - 01.01.1948, Side 15

ANDVAnl
Rögnvaldur Pétursson
11
þess að skynja og muna örðugleika landnemanna, sem urðu
fyrstu árin að hafast við í lélegum hreysum við þröngan kost,
áður þeim tækist að gera sér hina nýju jörð undirgefna, koma
sér upp bústofni nokkrum af lifandi peningi og brjóta landið
til akra. Þessi ár, fram um 1890, kalla bændurnir þar vestra
öreigatímabilið í búnaðarsögu íslendinga i Norður-Dakota.
Síra Friðrik Bergmann hefur brugðið upp snilldarlegri lýsingu
úr lífi landnemanna á fyrstu árunum í þætti sínum um jólin
í bjálkakofanum. Þarna skorti allt það, sem til þæginda er
talið eða skrauts, flesta farsællega hluti, og þó var fólkið i
bjálkakofanum ánægt með hlutskipti sitt. „Ég kem aldrei svo
inn í bjálkakofann með borði undir glugganum, hjónarúmið
í horninu, eldavél fyrir stafninum og íslenzkum koffortum út
við veggina, að mér verði ekki heitt um hjartað. Aldrei sé ég
ánægðara fólk né sælla. Aldrei verð ég var við meiri birtu í
huganum, þegar horft er inn i framtíðina. Hvergi finn ég meira
þakklæti til forsjónarinnar. Hvergi bjargfastari sannfæringu
fyrir því, að lífið sé dásamlegt og yfirnáttúrlegt kraftaverk.
Og hvergi bera menn böl og mótlæti með meira þolgæði og
kjarki en þar.“ Þessi frásögn og lýsing gæti í höfuðdráttum
átt við flestar íslenzkar baðstofur fyrir um 70 árum síðan, að
því er búnaðinn varðar. En bjartsýnin, sem hér er svo ljós-
lega fram dregin, trúin á framtíðina, hún er séreign landnem-
ans, hún átti óvíðast heima í baðstofum fátæklinganna heima
á íslandi fyrir 70 árum. En það er hún, sem bregður mestri
birtunni yfir bjálkakofann, yfir bernskuheimili Rögnvalds Pét-
urssonar og annarra barna landnemanna. Mennirnir í bjálka-
kofunum í litlu íslenzku byggðahverfunum vestra létu sér ekki
i augum vaxa fátækt og mikið erfiði, er hér beið þeirra. Þeir
voru slíku vanir, aldir upp við það og kviðu því ekki. Annarra
þjóða menn höfðu áður staðið í likum sporum og sigrazt á
örðugleikunum. Sjálfir höfðu þeir ásett sér að gera sinn hlut
engu minni, trúðu því, að þeiin mundi takast það. Án þess að
þeir gerðu sér það ljóst, voru þeir lílta til þess Icomnir í þetta
ókunna, fjarlæga land að sanna heirninum, að lítil þjóð og fá-