Andvari - 01.01.1948, Síða 89

ANDVARI
Um Bjarna Thorarensen
85
laus við að véra svakafengin. En þetta ef riátengt norrænni
lyndiseinkunn og náttúrufari lánds hans og þjóðar. Hver sá,
sem er haridgenginn Eddu og fornsögunum, hlýtur að játa,
að hinar fornnorrænu bókmenntir veita liið ágætasta tækifæri
til að kynna sér og temja tigulegt órðfæri og efnismeðferð.
Hinar stórfenglegri samlíkingar, innileiki kenndanna, festa og
þróttur mannlýsinganna, hin fastúðuga sjálfsafneitun, hin
geigvænlega dul og hinn ósveigjanlegi metnaður söguhetjanna
verður tæpast fundið annars staðar svo s'kýrt mótað sein þar.
Vera má, að þeirri mótbáru verði hreyft, að þar beri of mikið
á þvi, sem neikvætt er. En er ekki mikil göfgi falin í þeirri
staðfestu og alúð, sem lögð er við mannhefndir, sem þar að
aúki bendir á trúfesti í ást og vináttu? Er hún ekki stórmann-
leg, sú ófyrirlátssemi einstaklingsins, er heldur vill brotna en
bogna? Eða það taumhald á tilfinningunum, sem taugaveikl-
aðir viðkvænmigutlarar telja að vísu, að sé sprottið af tóm-
læti sljóleikans, en heilbrigðir menn líta einmitt á sem órækt
merki um djúpsetta karlmannslund, lund, sem ekki hefur
neinar mætur á volgurslegu orðaskaki, hefðar-aðsvifum og
geðshræringa-krampaflogum, en er fálát og dul, eins og snævi
þakið eldfjall er spakt og kalt á yfirborðinu, þótt inni fyrir
hveri og velli? Svona eru þessar bókmenntir, svona er þessi
Edda, en á hennar djúpsettu og háleitu skáldlist hefur Oehlen-
schláger fært beztar sönnur í „Nordens Guder“; svona eru
sögurnar, sem suðrænum þjóðum, t. d. Frökkum, hefur fund-
izt svo mjög til um fyrir þrótt þeirra og innileik. Svona er og
hið þungbúna land með tröllslegum fjöllum, ófærum heiðum,
þegar hann bauð honum þá 31., sagði Kláus með mestu hægð: „Nú er ég
saddur, lmshóndi góður.“ Einu sinni á ævinni kom það fyrir, að Kláus
mælti á danska tungu. Þeir Bjarni áttu leið yfir mómýri í kolniðamyrkri,
og tókst svo til, að Kláus datt ofan í svarðargröf, fulla af vatni. Bjarni
rétti honum höndina til að hjálpa honum upp úr gröfinni, og þá sagði
Kláus með mestu hægð: „Hold nu fast, Assessor Bjarni!“ („Herðið þér yður
nú, Bjarni yfirdómari!“) „Hvar hefur þú lært dönsku, Kláus?“ spurði
Bjarni hann, er hann var kominn upp úr mógröfinni heill á húfi. „Nú,“
sagði Kláus, „þetta varð mér svona ósjálfrátt, þegar háskann har að.“
Hann mælti aldrei orð á dönsku endranær, hvorki fyrr né siðar.