Andvari - 01.01.1948, Side 93

ANDVARI
Verklýðsmál á íslandi árið 1771
89
vaðmáls ai' gjaldavoð, eina soklca og neðan við tvenna, so áður
nefnt kaup nægist varla til klæðnaðar, og hefur þénarinn þá
ei meira gott af því en húsbóndinn, og þykir þó sumum hús-
bændum það vera allt of mikið.
2. Vinnukonur ganga með sama slag; í sveitum ganga þær
að sinurn vefum, berar og blóðugar á handleggjum, sem þær
fá af garninu að draga fyrirvafið i gegnum skilið upp á inn-
lenda vísu, í köldum húsum, oftast á móts við bæjardyrnar.
Þar kveljast þær af kulda, og fyrir út- og inngangi fólks geta
ei staðið að sínu verki, sem bæði er örðugt og illt. Nær
karhnenn eru til sjóar komnir, mega þær ganga út í harðindi
á vetrardag og gegna því, sem vinnumaðurinn hafði á hendi áð-
ur lil sjávarins fór, og ganga á sama hátt úr snjófötunum að
sinum áðurnefndu vefum. Við sjósíðuna ganga þær bæði í
sölva- og þangfjörur, í btautum fiski og öllu því, sem þær megna,
bæði úti og inni, með illum aðbúnaði og á sama hátt og fyrr
segir um vinnumenn hjá sumum húsbændum. Þeirra fæði er
enn minna en vinnumanns. í laun hafa þær 4 álnir vaðmáls
af gjaldvoð, neðan við eina sokka og eina nýja, 25 fiska, sem
er traf og strigi, og heitir þetta vinnukvenna skyldur. Þessi
vinnuhjú lifa í þessu á sínum beztu árum ævi sinnar og slíta
út sinni beztu tíð i annarra þjónustu, þar til þau allmörg eru
lúin og þreytt, og nær þau þannin á sig komin þola ei að þjóna
hjá öðrum, gifta þau sig, mörg af þeim hersnauð, og eiga ekk-
erl eður lítið fyrir sig að leggja, lil síns lífsuppeldis. Við sjáv-
arsíðuna taka þessi fátæku hjón annaðhvort tómthús eður
hjáleigu, með einni, rnest tveimur kúm, og auk annarra skulda,
skal hjáleigu- og tómthúsmaðurinn endilega róa á húsbónd-
ans skipum og gjalda af sínum eina hlut allar skuldir og allt
sitt og sinna uppheldi þar af hafa; af því þeir aldrei rnega
mannslánsfríir vera, hafa þeir ei önnur úrræði en taka lán og
auka skuld á skuld ofan, hvað sumir húsbændur láta sér ei
til hjarta ganga. Uppá landinu setja fyrrnefnd vinnuhjú sam-
an og innganga hjónaband i sínu fátæklega standi, reisa bú
sitt á jarðarkvíildum og eiga so undir kasti, livort þau geta
goldið eftir eður ei. Lukkist það ekki, er þeim útbyggt af þeirra