Andvari - 01.01.1893, Blaðsíða 54
48
Úr því að manni hefur einu sinni komið í hug,
að pöntunarstefnan — lántökustefnan — sje viðsjáls-
gripur, þá þarf ekki langa umhugsun, til að sann-
famast um, að hún er ekki að eins viðsjálsgripur,
heldur sTcaðrœðisgripur. Af pöntunarstefnunni
leiðir margt illt. Fyrst og fremst, að fjelögin geta
komizt í þær skuldakröggur, sem þeim veitir erfitt
að losa sig úr. Þegar pöntunarfjelagsmenn panta
nauðsynjar sínar upp á gjaldfrest, verða þeir að á-
ætla eitthvað verð á hinum útlendu og innlendu
vörum. Liggur þá næst að fara eptir því verði,
sem maður fjekk síðast, máske nokkuð lægra, þegar
menn vilja vera vissir um að lenda ekki í skuld.
Ef hin útlenda vara hækkar nú i verði, og hin inn-
lenda lækkar, þá eru miklar líkur til, að fjelagið
komist í skuld við umboðsmann sinn. Og þó að
ekki reki svo langt, þá verða vanalega skuldir
innanfjelags, því þó að sumir fjelagsmenn gæti þess
fullkomlega, að panta ekki of mikið, þá eru aðrir
ógætnari. Svo kemur fyrir, að sumir geta ekki efnt
vöruloforð sin að öllu leyti. Ef fjelagið leggur stund
á vöruvöndun, getur og komið fyrir, að vara ein-
hvers fjelagsmanna sje rekin til baka, og að hann
geti ekki bætt úr því með betri vöru. Þetta og
fieira veldur því, að pöntunarfjelögunum mun veita
erfitt að sneiða hjá skuldum til lengdar. Jeg meina
skuldum, sem standa verði til næsta árs, því öll
pöntunarfjelög eru skuldug um tíma, þar til vara
þeirra er seld.
I öðru lagi leiðir það af pöntunarstefnunni, að
fjelögin geta ekki látið sína eigin menn annast um
kaup og sölu fyrir sig. Þau verða að fá til þess
einhvern kaupmann, utaniands eða innan, sem hefur
efni og vilja til að leggja út alla peninga fyrir þau,
að lána þeim allt sem þau þurfa um lengri eða