Andvari - 01.01.1893, Blaðsíða 87
81
verzlunar-samtökum, sem vjer höfum fengizt við
hingað til. Hjer er verið að ræða um að koma á
hjá oss því verzlunarlagi, sem er alveg gagnstætt
því, er vjer höfum vanizt frá blautu barnsbeini og
sem vjer erum raunar allir farnir að kannast við,
að sje drepandi fyrir þjóðþrif vor. Hjer ræðir um
að koma á þeim samtökum, sem heimta at oss langt
um meiri áreynzlu og sjálfsafneitun, en vjer erum
vanir við að leggja fram í slíkum samtökum. Þegar
alls þessa er gætt, verður ljóst, að nauðsynlegt er
að skýra málið fyrir alþýðu svo rækilega sem
kostur er á, áður en gjörð er nokkur gangskör til
framkvæmda. Það á illa við að reyna til að leiða
menn blindandi út í þann fjelagsskap, scm reynir
nokkuð á þrek og staðfestu þeirra. Það er betra
að gjöra mönnum Ijóst fyrirfram, að þeir þurfi á
hvorutveggju að halda. Það þarf ekki að búast við
að fá strax alla þá menn í kaupfjelag, sem verið
hafa í pöntunarfjelagi, enda þarf þess ekki með.
Hitt er meira vert, að þeir menn, sem vilja riða á
vaðið og byrja kaupfjelagsskapinn, hafi í upphafi
sem allra ljósasta hugmynd um allan eðlilegan gang
sliks fjelagsskapar. Það sem einna bezt hjálpar
mönnum til að gjöra sjer ljósa grein fyrir einhverj-
um fjelagsskap, er að kynna sjer vel þau lög, sem
sá fjelagsskapur stjórnast eptir. Frumvarp það, sem
hjer kemur fram, ætti því að geta leiðbeint þeim
mönnum nokkuð, sem ekki hafa áður ljósa hugmynd
um kaupfjelög, en sem láta sjer annt um að útvega
sjer sjálfstæða skoðun á þeim. Vitanlega vantar
reynzlu fyrir þvi, hvernig svona löguð kaupfjelags-
lög eiga við hjá oss; þau eru í öllum meginatriðum
sniðin eptir brezkum kaupfjelagslögum, en með
ýmsum þeim breytingum, sem mjer fannst ástæður
vorar heimta. Jeg finn mjög vel, að mig skortir
tí